به گزارش خبرنگار حوزه دولت ایرنا، هنوز ۶ ماه از آغاز فعالیت دولت سیزدهم نگذشته بود که رهبر انقلاب سال ۱۴۰۱ را با عنوان «تولید دانش بنیان و اشتغال آفرین» نام نهادند؛ این نام در واقع نقشه راهی شد که دولتمردانِ دولتِ مردمی با عنایت ویژه به تاکیدات حضرت آیت‌الله خامنه‌ای مسیر تولید و اشتغال کشور را در جهت اقتصاد دانش‌بنیان ریل‌گذاری کنند و لذا معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری نیز به عنوان سکاندار اصلی حمایت از فناوران و ایده پردازان در بومی‌سازی توانمندی بخش‌های مختلف به خصوص اقلام وارداتی و جلوگیری از خروج ارز از کشور به یکی از نقاط استراتژیک و کلیدی دولت سیزدهم مبدل شد.
رهبر معظم انقلاب پیش از آن نیز بارها در سخنان خود ضمن تاکید بر ایجاد «گفتمان» در حوزه اقتصاد دانش‌بنیان، موضوع شرکت‌های دانش‌بنیان را واقعاً جدّی و از مسائل مهم کشور برشمرده بودند. لذا با استقرار دولت سیزدهم شاهد تببین مستقیم جریان دانش‌بنیان در ماموریت‌های اصلی کشور بودیم؛ اقتصاد دانش‌بنیان یکی از محورهای اصلی در سیاست‌های اقتصاد مقاومتی است که می‌تواند با افزایش بازدهی کار و سرمایه و همچنین گسترش تولید در کشور، رشد بهره‌وری اقتصادی را رقم زند. لازمه تحقق اقتصاد دانش بنیان نیز گسترش تولیدات مبتنی بر دانش و فناوری با مشارکت حداکثری بخش خصوصی و تقویت نقش مراکز و پهنه‌های علم و فناوری در کشور است که با تزریق فناوری و نوآوری به صنعت، بهبود چرخه تولید و افزایش نرخ اشتغال را به همراه خواهد داشت.
حمایت ویژه رئیس جمهور از ورود دانش‌بنیان‌ها به عرصه هوش مصنوعی
دولت سیزدهم خود تمرکز بر رشد و توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان را به عنوان یکی از محورهای اساسی فعالیت‌هایش در حوزه اقتصاد و صنعت قرار داد و در این راه آنچه که در «اجرای نظام جدید ارزیابی و حمایت از شرکت‌ها و موسسات دانش‌بنیان» مورد هدف بوده افزایش هرچه بیشتر نقش‌آفرینی شرکت‌های دانش بنیان در رفع مسائل جامعه در بخش‌های مختلف و اقتصاد و زندگی مردم بوده است. شخص رئیس‌جمهور نیز حمایت ویژه‌ای از ورود این شرکت‌ها به عرصه‌های مختلف داشته است؛ آیت‌الله رئیسی در آخرین دیدار خود با فعالان کسب‌وکارهای فضای مجازی از ورود دانش‌بنیان‌ها به عرصه هوش مصنوعی به عنوانی یکی از عرصه‌های نوین فناوری با محوریت جوانان با استعداد و خلاق در تحقق پیشرفت‌های امیدآفرین و درخشان حمایت کرد.
آیت الله رئیسی همچنین در نشستی دیگر رشد کمی وکیفی شرکت‌های دانش بنیان در دولتِ سیزدهم را سرآمد خواند و تاکید کرد: باید شرکت‌های دانش بنیان و دستگاه‌های اجرایی به یکدیگر نزدیک و زمینه همکاری با این شرکت‌ها فرآهم شود. باید فعالیت دانش‌بنیان‌ها استاندارد سازی و تجاری‌سازی شود و با واگذاری کار به آنها، به کار و فعالیت فناورانه خود دلگرم شوند.
محصولات دانش‌بنیان؛ سوغات فناورانه جمهوری اسلامی ایران
تاکیدات آیت‌الله رئیسی در توجه و حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان به حرف محدود نماند و رئیس‌جمهور در عمل نیز حمایت همه جانبه خود از شرکت‌های فناور را نشان داد؛ این حمایت‌ها تا جایی ادامه داشت که معرفی و ارایه دستاوردها و توانمندی‌های نوآورانه این شرکت‌ها پای ثابت دیدارها و رایزنی‌های آیت‌الله رئیسی با سران کشورهای مختلف است. رئیس‌جمهور همچنین در دیدارهای خارجی خود اغلب محصولات شرکت‌های دانش‌بنیان را به عنوان نمادی از توسعه فناوری‌های نوین کشورمان به این کشورها هدیه می‌کند. در این راستا خانه علم و فناوری ایران در بسیاری از کشورها، تاسیس و موجبات افزایش صادرات شرکت‌های دانش‌بنیان به کشورهای مختلف را فراهم کرده است.
نمونه آشنای این اقدام دولت مردمی را می‌توان در معرفی پهپادهای تولیدی شرکت‌های دانش بنیان ایرانی که کاربردهای دوگانه برای «سم پاشی» زمین‌های کشاورزی و همچنین «بازرسی مزرعه» با قابلیت پردازش تصویر برای اموری از جمله نقشه برداری و تشخیص آفات مزارع دارد، برشمرد که در جریان سفر رییس جمهور و هیات همراه به کنیا با حضور آیت الله سیدابراهیم رئیسی در مرکز نوآوری و فناوری ایران در نایروبی باهدف بازاریابی برای محصولات دانش بنیان ایرانی رونمایی شد.
آمارها چه می‌گویند؟
آمارها نیز گواهی بر تاکید و توجه دولت سیزدهم به توسعه فعالیت دانش‌بنیان‌ها و استفاده از توان و ظرفیت آنان در بخش‌های مختلف اقتصادی است؛ در ابتدای فعالیت دولت سیزدهم، ۶۴۷۴ شرکت دانش بنیان در کشور فعال بوده است و این رقم در طول کمتر از ۲ سال به ۹۲۱۵ مجموعه رسیده است که نشان دهنده رویکرد دولت در جهشِ تولید در حوزه دانش‌بنیان و توجه به بخش خصوصی است. توسعه کمی شرکت‌های دانش‌بنیان در این مدت همچنین به افزایش اشتغال ۸.۴ برابری آنان منجر شده است تا جایی که هم اکنون بیش از ۴۲۰ هزار نفر در مشاغل مرتبط با دانش‌بنیان مشغول به کار هستند.
حمایت دولت سیزدهم از شرکت‌های دانش‌بنیان همچنین به افزایش قابل توجه درآمدهای این مجموعه‌ها انجامیده است به گونه‌ای که میزان عایدی این شرکت‌ها از عدد ۲۲۳۹ همت در سال ۱۴۰۰ به ۳۱۷۳ همت تا پایان سال ۱۴۰۱ افزایش یافته است؛ افزایش ۷۸ درصدی فروش محصولات شرکت‌های دانش‌بنیان مستقر در پارک‌ها و مراکز رشد از ابتدای فعالیت دولت تا پایان سال ۱۴۰۱ نیز از دیگر آثار حمایت دولت مردمی از این شرکت‌هاست.
آمار صادرات محصولات دانش بنیان کشورمان در هفت ماه ابتدایی سال گذشته نیز آمار درخشانی است؛ براساس آخرین گزارش‌ها، افزایش صادرات شرکت‌های دانش بنیان از حدود ۸۶۹ میلیون دلار در سال ۱۴۰۱ به حدود ۱.۵ میلیارد دلار در سال ۱۴۰۲ رسیده است. صادرات دارو بیماری‌های خاص، صادرات داروهای بیوتک، صادرات تجهیزات صنعتی نانویی، صادرات داروهای نوترکیب، صادرات مارکرهای سرطان، صادرات توربین و صادرات تجهیزات مونتیتورینگ از جمله محصولات سبد صادراتی دانش‌بنیان ایران محسوب می‌شود.
این مهم با برنامه‌ریزی هدفمند و اثربخش مرکز تعاملات بین‌المللی معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری محقق شده است؛ در این راستا با تنوع بخشی به حوزه‌های جغرافیایی هدف، برنامه‌ریزی هدفمند با توجه به ویژگی‌ها و ماهیت‌های متفاوت حوزه‌های فناورانه مختلف، افزایش میزان حمایت‌های مالی (بیش از ۲۰۰ میلیارد ریال) و همچنین افزایش تعداد حمایت‌ها از جمله برپایی ۱۶ پاویون جمهوری اسلامی ایران در نمایشگاه‌های بین‌المللی، اعزام مستقل به نمایشگاه‌های بین‌المللی و پذیرش هیات‌های خارجی در نمایشگاه‌های داخلی محقق شده است.
حمایت‌های مالی دولتِ مردمی از اقتصاد دانش‌بنیان
اعطای ۱۱۴۰ مورد اعتبار مالیاتی به شرکت‌های دانش‌بنیان، حمایت مالیاتی از ۱۰۹۸ شرکت دانش‌بنیان در سامانه یکپارچه مالیاتی و تقسیط بدهی این شرکت‌ها از دیگر اقدامات دولت مردمی برای ایجاد فضای مناسب کسب و کار برای این شرکت‌هاست.
همچنین در طول سال ۱۴۰۰ بالغ بر ۶۶۹ همت تسهیلات به ۱۳۶۲ شرکت دانش‌بنیان پرداخت شد که این رقم در سال ۱۴۰۱ به بیش از ۱۷۷۴ همت به ۲۱۱۳ شرکت و در سال ۱۴۰۲ به بیش از ۲۰۲۰ همت به ۲۵۸۸ شرکت دانش‌بنیان افزایش یافت. اما حمایت‌های مالی و قانونی دولت سیزدهم از دانش‌بنیان‌ها به همینجا ختم نمی‌شود؛ تخصیص بیش از یک میلیون و ۷۰۰ هزار یورو، بیش از ۵ میلیون و ۸۵۰ هزار یوآن و ۸۷۴ هزار و ۵۷۷ درهم ارز به ۲۳ شرکت دانش‌بنیان از دیگر حمایت‌های اقتصادی دولت برای توسعه فعالیت شرکت‌های دانش بنیان است که همه اینها با عنایت و توجه به تاکیدات رهبر انقلاب بر جهش تولید بر مبنای تولید دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرین انجام شده است.
این حمایت‌ها علاوه بر توسعه کمی به رشد کیفی و بازدهی بیش از انتظار این مجموعه‌ها که نبض آینده اقتصاد ایران در دستان آنهاست، منجر شده است به گونه‌ای که میزان فروش تنها محصولات مراکز رشد و پارک‌های علم و فناوری کشور در سال ۱۴۰۱ به بیش از ۳۵ هزار میلیارد تومان رسید و میزان پایداری مشاغل این مراکز نیز به بیش از ۷۶ درصد افزایش یافت.
توسعه ۵۴ پارک علم و فناوری و ایجاد بیش از ۲۷۹ مرکز رشد در سراسر کشور توسط وزارت علوم، تحقیقات و فناوری از دیگر اقدامات دولت سیزدهم در حمایت از دانش‌بنیان‌هاست.
اهم اقدمات دولت سیزدهم در حمایت از دانش‌بنیان‌ها
- تعریف ۱۵ همکاری مشترک با متخصصان ایرانی خارج از کشور در قالب قراردادهای پسادکتری، استاد مدعو و فرصت مطالعاتی
- اشتغال ۴۶ نفر از متخصصان بازگشتی در دانشگاه‌های برتر به عنوان هیات علمی یا پژوهشگر در بخش تحقیق و توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان
- همکاری با متخصصان و کاآفرینان خارجی به ویژه ایرانیان خارج از کشور با صدور ۳۱۳ کارت اقامت ویژه
- تاسیس ۲۳ شرکت دانش‌بنیان در حوزه فناوری‌های نوظهور و افزایش ضریب نوآوری با کمک متخصصان بازگشتی
- اصلاح نظام بورس‌های تحصیلی و فرصت‌های تحقیقاتی؛ طراحی بورس‌های ۱۳ گانه تحصیلی و اجرایی‌سازی بورس دانش برای مقطع کارشناسی در رشته‌های مغفول‌مانده و موردنیاز کشور
- پذیرش بیش از ۵۵۰۰ دانشجو به روش بورس در سال ۱۴۰۲ از طریق انعقاد تفاهم‌نامه با شرکت‌های مختلف
- تاسیس صندوق علوم، تحقیقات و فناوری با هدف تامین اعتبارات لازم برای دوره‌های تحقیقاتی پسادکتری و پرداخت حقوق ماهانه برای دانشجویان تحصیلات تکمیلی دکتری
- طراحی و راه‌اندازی نظام ایده‌ها و نیازها (نان) به منظور هدایت نخبگان به حل مسائل کشور
- تدوین، تصویب و ابلاغ آیین‌نامه اجرایی طرح ملی دستیار فناوری
- عقد قرارداد همکاری فی‌مابین ۲۱۲۷ دانشجوی منتخب و ۱۶۱۶ واحد فناور و دانش‌بنیان مستقر در پارک‌های علم و فناوری در فراخوان اول طرح ملی دستیار فناوری و ایجاد اشتغال پایدار برای ۲۵ درصد از دانشجویان شرکت‌کننده در دوره اول طرح
- اجرای طرح یارانه تجاری سازی در هفته پژوهش و فناوری سال ۱۴۰۱ با عقد بیش از ۳۲۲ قرارداد به مبلغ ۵۹۷۰ میلیارد ریال
- ثبت ۱۰۶۵۱ نیاز، ۲۱۶۶ ایده و ۱۶۴۹ طرح پژوهشی در سامانه نظام ایده‌ها و نیازها تا پایان آذر ۱۴۰۲
- ثبت ۱۳۲۵ مورد پارسا در طرح استادمحوری در سامانه نظام ایده‌ها و نیازها جهت اصلاح نظام پذیرش دانشجویان تحصیلات تکمیلی مبنی بر لزوم پاسخگو بودن دانشگاه‌ها به نیازها و مسائل جامعه و سوق دادن پارساها به منظور رفع نیازهای کشور (پذیرش دانشجوی دکتری به شیوه استاد محور برای اولین بار در نظام آموزش عالی کشور از مهر ۱۴۰۲)
- اجرای طرح شهید شهریاری و تایید ۱۹۵ نخبه برای جذب در موسسات علمی و دانشگاه‌ها
- اجرای طرح شهید صیاد شیرازی و شناسایی ۵۰۶۱ نخبه مشمول خدمت نظام وظیفه
- اجرای طرح ایران گشت و برگزاری ۲۲۰ مورد بازدید دانش‌آموزی
- همکاری مشترک سازمان اداری استخدامی و بنیاد ملی نخبگان در دستگاه‌های اجرایی کشور و جذب ۱۳۲۶ نخبه
رشد سه برابری صادرات دانش‌بنیان‌ها
این سیاست دولت سیزدهم منجر به افزایش قابل توجه شرکت‌های دانش‌بنیان شده است به گونه‌ای که به گفته معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس جمهور، میزان صادرات شرکت‌های دانش‌بنیان در سال گذشته بیش از سه برابر شده است.
روح‌الله دهقانی فیروزآبادی با بیان این که در ۳۰ سال اخیر، علم و فناوری به ابزار قدرت تبدیل شده است، به شکل‌گیری بحث جنبش نرم‌افزاری و حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان طی ۲۰ سال گذشته در ایران اشاره کرد و گفت: هر چه تعاملات ما با دنیا تقویت شود، دیپلماسی شکل می‌گیرد که هم توسعه صادرات محصولات را خواهیم داشت و هم صادرات فناوری.
وی افزود: به دلیل شرایط تحریم مشکلاتی داریم، ولی می‌توان برخی از این مشکلات را به فرصت تبدیل کرد. اگر بتوانیم روابط خود را با کشورهایی که با آنها دیپلماسی خوبی داریم، تقویت کنیم، قادر به تولید مشترک برون مرزی و ایجاد منافع مشترک خواهیم بود.
معاون رئیس‌جمهور با اشاره به اینکه در تمام بازدیدها و مهمانی‌های خارجی پیشنهاد بازدید از شرکت‌های دانش‌بنیان و دستاوردهایشان به آنها داده می‌شود، تصریح کرد: این رویکرد موجب شده که طبق روایت آمارهای گمرک، صادرات دانش‌بنیان در سال ۱۴۰۲ رشدی سه برابری نسبت به سال قبل را تجربه کند.