به گزارش ایرنا، گلستان با توجه به ظرفیت فراوان در بخش کشاورزی و گردشگری و وجود اقلیم مناسب در کوهپایه، مرتع، جنگل، دریا و برخورداری از ظرفیت‌های ویژه در تولید محصولات کشاورزی، تولید ۹۲ محصول و تنوع فعالیت‌های زیرساخت‌های بخش کشاورزی مانند گل و گیاهان زینتی و دارویی، محصولات باغی، دام و طیور و پرورش ماهی می‌تواند در توسعه گردشگری کشاورزی در کشور پیشتاز باشد.
به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، گلستان خطر فرونشست زمین و همچنین کم‌آبی را بالای سر خود احساس می‌کند و در بخش صنعت توفیق چندانی نداشته است،چاره‌ای جز حرکت به سمت کشاورزی و رونق گردشگری کشاورزی و روستایی ندارد.
گرچه در سال‌های اخیر دستگاه‌های اجرایی از جمله سازمان جهاد کشاورزی تلاش کرده برای رونق مزارع گردشگری اقدامات مثبتی انجام دهد با این وجود موانع و خلاهای قانونی نگذاشته آب خوش از گلوی فعالان این حوزه پایین برود.
موضوعی که رییس سازمان جهاد کشاورزی گلستان نیز بر آن صحه گذاشت و اظهار کرد: گلستان از استان‌های پیشرو در حوزه گردشگری کشاورزی است با این وجود قوانین و مقررات در این حوزه نیازمند بازنگری است و به تدوین بخشنامه، آیین‌نامه، رفع موانع و تصویب قوانین موثر نیاز دارد.
محمد برزعلی با بیان اینکه گردشگری کشاورزی می‌تواند در اقتصاد سبز به گلستان کمک کند، یادآور شد: در سال‌های اخیر تفاهم‌نامه‌ای بین وزارت جهاد کشاورزی و میراث فرهنگی در حوزه گردشگری کشاورزی بسته شده و به دنبال این اتفاق، با خرد شدن اراضی در استان‌های شمالی از جمله گلستان مواجه شدیم.
وی تاکید کرد: درآمد کشاورز از اراضی خرد کفاف زندگی خانوار را نمی‌دهد لذا اگر بخش کشاورزی از لحاظ اقتصادی تقویت نشود کشاورزی پایدار را نخواهیم داشت.
به گفته رییس سازمان جهاد کشاورزی گلستان: معافیت از عوارض، بخش عمده بومگردی‌های کشاورزی را شامل نمی‌شود به همین علت اگر شخصی قصد داشته باشد یک منطقه به وسعت پنج یا هشت هزار متر را به بوم‌گردی یا مزرعه گردشگری تغییر کاربری دهد، باید به مقدار ۸۰ درصد ارزش تغییر کاربری آن زمین را به عنوان عوارض پرداخت کند که همین مسائل، توسعه را دچار چالش می‌کند.
برزعلی گفت: از سویی دیگر طبق بخشنامه‌ها، بوم‌گردی باید در روستاهای فاقد طرح هادی مصوب و در بافت کالبدی روستا و در زمین‌های با مرغوبیت پایین(درجه سه به بالا) ایجاد شود اما باید به این نکته توجه داشت در استان گلستان چقدر اراضی با این شرایط وجود دارد؟
وی خواستار بازبینی در قوانین و بخشنامه‌ها حداقل برای سه استان شمالی شد و تاکید کرد: کاشت محصولات ارگانیگ و گواهی شده قابلیت دیگر مزارع گردشگری کشاورزی است که در این بخش هم خلا قانونی وجود دارد.
رییس سازمان جهاد کشاورزی گلستان ادامه داد: امروزه در نقاط مختلف دنیا، محصولات ارگانیک نسبت به سایر تولیدات قیمت بالاتر، کیفیت و مزه بهتر دارند اما این مساله در کشورمان با چالش‌هایی همراه است در واقع افرادی که اقدام به تولید مرغ ارگانیک با استفاده از غذای سالم و طبیعی برای فروش با قیمت بالاتر مشکل دارد و مجبور است با قیمت مصوب به فروش برساند.
گردشگری دولتی راه به جایی نمی برد
رییس دانشکده گردشگری موسسه آموزش عالی حکیم جرجانی گرگان معتقد است: سه تا چهار درصد گردشگر ورودی به گلستان را گردشگری کشاورزی تشکیل می‌دهد که آمار خوبی نیست.
مهدی سقایی گفت: مجموع اشتغال ناشی از گردشگری در گلستان ۶۲۰ نفر است و این آمارها نشان می‌دهد از لحاظ گردشگری در وضعیت مطلوبی قرار نداریم.
به گفته وی؛ اگر تعداد گردشگر در گلستان افزایش یابد و سهم گردشگری کشاورزی به ۱۰ درصد گردشگری برسد، می‌تواند پاسخگوی توجیه اقتصادی مزارع گردشگری کشاورزی باشد.
این استاد دانشگاه معتقد است؛ اگر پهنه‌بندی گردشگری گلستان را به سه دسته غربی، شرقی و مرکزی تقسیم کنیم عمده‌ترین پهنه‌ها در نقاط شرقی استان قرار دارد اما در پهنه غربی می‌توان روی گونه‌های دیگر از گردشگری کشاورزی مانند صیادی کار کرد.
سقایی با بیان اینکه ضریب برخورداری کشاورزی در غرب استان از لحاظ محصول و تقاضا بسیار پایین است و جاذبه‌ها در شرق استان و خدمات در مرکز استان متمرکز شده است، گفت: غرب استان به شدت از ضریب برخورداری گردشگری پایینی برخوردار است این در حالی است که قابلیت‌های گونه‌های دیگری از گردشگری کشاورزی مانند گردشگری صیادی، مزرعه پرورش شتر و مانند آن در غرب استان بیشتر است.
وی ادامه داد: حدود ۱۲ منظومه گردشگری در گلستان وجود دارد که گردشگری کشاورزی در منظومه‌های مختلف قابل شکل‌گیری است مشروط به اینکه به شبکه مقاصد مناسب دست پیدا کنیم.
به گفته رییس دانشکده گردشگری موسسه آموزش عالی حکیم جرجانی گرگان؛ رسیدن به شبکه مقاصد گردشگری ضریب ماندگاری مسافر را به ۱.۵ روز می‌رساند علاوه‌بر آن الگوی سفر گردشگری را از سفر گذری به سفر کمپی تغییر می‌دهد.
سقایی با بیان اینکه در حال حاضر الگوی سفر در گلستان کمپی است، گفت: بهترین الگوی سفر گردشگری الگوی چند منطقه‌ای است که تا رسیدن به این نقطه فاصله زیادی داریم.
وی الگوی سفر کمپی را یکی از مناسب‌ترین الگوها برای گردشگری کشاورزی می‌داند و معتقد است؛ این نوع الگوی سر می‌تواند درآمد بیشتری را از نصیب صاحبان مزارع کند.
این استاد دانشگاه، یکی از مشکلات بزرگ گردشگری را تعدد نهادها و دستگاه‌های اجرایی دانست و گفت: بیش از ۱۴ دستگاه اجرایی در گردشگری دخیل هستند و در برخی نقاط مانند روستای زیارت گرگان بیش از ۲۳ دستگاه دولتی دخالت دارند که همه این دستگاه‌ها از چشم‌انداز خود به گردشگری نگاه می‌کنند.
سقایی با تاکید بر اینکه گردشگری دولتی راه به جایی نمی برد، افزود: ذی‌نفعان گردشگری باید بخش خصوصی باشند همانطور که اقتصاد دولتی محل آسیب است، گردشگری هم روی کاکل بخش خصوصی می‌چرخد و آن چیزی که آن را پشتیبانی می‌کند نهادهای دانشگاهی و موسسات تحقیقاتی هستند و باید تنها نظارت برعهده دولت باشد.
وی نگاه جاذبه‌محور را به تنهایی کافی نمی داند و معتقد است؛ هر چقدر استان خود را نگارستان ایران بدانیم و جاذبه‌های گردشگری و طبیعی آن را بشماریم اما محصول گردشگری مهیا نباشد قابلیت عرضه ندارد.
رییس دانشکده گردشگری موسسه آموزش عالی حکیم جرجانی گرگان ضعف فرهنگ میزبانی و فقدان مشارکت را معضل دیگر گلستان برشمرد و گفت: باید از تولید سرمایه‌دار رانتی گذر کنیم. تجربه صنعت در استان نشان داد شکل‌گیری سرمایه‌دار رانتی به راحتی می‌تواند شکل بگیرد و افرادی که دارایی آنها تنها یک زمین است با اخذ تسهیلات تبدیل به یک سرمایه‌دار می‌شوند و این فرایند مدام می‌چرخد و این افراد، وابسته اعتبارات و تسهیلات بانکی می‌شوند.
سقایی با اشاره به اینکه گردشگری به شدت تخصصی است و نگاه غیرتخصصی به آن آسیب‌های زیادی به همراه دارد، تصریح کرد: یکی از علل موفق نبودن تجربه صنعت در گلستان توجه‌نکردن به اهلیت و تخصص در سرمایه‌گذاری بود و باید توجه داشت هر کسی متخصص نیست.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه امروز در دنیا برای جمله «چه سفر خاطره انگیزی بود» میلیاردها دلار خرج می شود، گفت: مطالعات ما نشان می دهد ۱۴۴ جاذبه گردشگری با قابلیت تبدیل به محصول، در گلستان وجود دارد.
مدیر مزرعه گردشگری توسکا در استان گلستان نیز در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: اساس فعالیت ما در گردشگری کشاورزی همان کشاورزی است و در یک زمین زراعی، باغ و یا واحد دامداری و دامپروری و یا مزرعه پرورش زنبور عسل فعالیت می‌کنیم و در اتفاقی جدید، بازدیدکنندگان و گردشگران وارد مزارع می‌شوند.
گردشگری کشاورزی با خلا قانونی مواجه است
در مزرعه گردشگری «مجید زمانی» که مزرعه تمشک، سبزی و صیفی، مزرعه حیوانات و مزرعه آموزش کشاورزی و بخش تفریحی وجود دارد همه ساله پذیرای گردشگران زیادی است.
وی به چالش‌های موجود در این حوزه هم اشاره کرد و افزود: در حالت عادی کشت و زرع در یک مزرعه یک هکتاری نهایت ۲۰۰ الی ۳۰۰ میلیون ریال درآمد عاید کشاورز می‌کند اما ارائه خدمات گردشگری تنها در مدت یک ماه حداقل ۲ میلیارد ریال آورده به همراه دارد.
مدیر مزرعه گردشگری توسکا در استان گلستان ادامه داد: ۹۰ درصد گردشگران پس از حضور در مزرعه گردشگری، درخواست اقامت دارند اما همیشه نمی‌توان به درخواست مشتری پاسخ مثبت داد چراکه در صورت ایجاد اقامتگاه، دیگر یک تفرجگاه است و قابلیت مزرعه گردشگری را ندارد.
زمانی با بیان اینکه سازمان امور اراضی می‌خواهد با رونق گردشگری کشاورزی، بخش کشاورزی را نجات دهد، گفت: اگر قرار باشد مزارع کشاورزی زیر پنج هکتار تبدیل به تفرجگاه‌ها و مراکز اقامتی شود کشاورزی تعطیل می‌شود.
وی با بیان اینکه گردشگری کشاورزی با خلا قانونی مواجه است، تصریح کرد: در مزرعه گردشگری خود برای ساخت سرویس بهداشتی با چالش مواجه هستیم حال آنکه در نبود امکاناتی مانند سرویس بهداشتی، چطور باید پذیرای گردشگران باشیم؟
مدیر مزرعه گردشگری توسکا در استان گلستان از مسوولان خواست بخش خصوصی را هم در حوزه گردشگری کشاورزی وارد کنند.
وی گفت: گلستان سرزمین مزارع کشاورزی است و مزارع کلزا، باغات سیاه ریشه، آفتابگردان و باغات هلو ظرفیت زیادی برای جذب گردشگر دارند.
زمانی با اشاره به اینکه مزارع گردشگری می‌توانند بهره‌وری اراضی کشاورزی را تا ۲ برابر افزایش دهد، خاطرنشان کرد: در بخش گردشگری کشاورزی هیچ اتفاق جدیدی نیفتاده و سرمایه‌گذاری عمده در این حوزه انجام نشد.
توسعه گردشگری کشاورزی فرصت مناسبی برای افزایش درآمد روستاییان، ایجاد اشتغال، ترویج محصولات غذایی، توسعه گردشگری سبز و حفظ زیست‌بوم است و رونق این نوع گردشگری در استان گلستان که نیمی از جمعیت آن را روستاییان تشکیل می‌دهد تاثیر به‌سزایی در کاهش بیکاری و مهاجرت معکوس به روستاها دارد و منجر به بهبود سطح رفاه کشاورزان و تولیدکنندگان بخش کشاورزی خواهد شد.