گروه جامعه ایرنا - مهاجرت داخلی، جابه‌جایی بین نواحی داخلی یک کشور است که می‌تواند از روستا به روستا، از شهر به روستا، از شهر به شهر و ازیک استان به استان دیگر باشد.
جمعیت و نیروی انسانی از ثروت‌ها و سرمایه های یک کشور محسوب می‌شوند و به طورکلی عواملی مانند زاد و ولد، مرگ ومیر و مهارجت بر روی جمعیت تاثیر می گذارد؛ بنابراین داشتن آمار و اطلاعات درست و پردازش و آمایش آن می‌تواند تصمیم گیری در زمینه جمعیت به عنوان یک سرمایه ملی را تحت تاثیر قرار دهد و به همین دلیل هم آمار و اطلاعات جمعیتی و به‌ویژه مهاجرت بسیار مهم است.
اطلاعات در مورد مهاجران برای ارزیابی پویایی جمعیت در سطح ملی و منطقه‌ای حائز اهمیت است و در حوزه تولید آمار رسمی به طور کلی سه منبع برای آمار مهاجرت وجود دارد؛ آمارهای ثبت سرشماری، طرح‌های آماری برای مطالعه و بررسی مهاجرت که در ایران شامل پایگاه سرشماری‌های عمومی نفوس و مسکن و پایگاه اطلاعاتی برخی از سازمان‌ها نظیر سازمان ثبت احوال است.
ثبت مهاجرت‌های داخل کشور
رییس سازمان ثبت احوال کشور در گفت و گو با خبرنگار ایرنا بررسی میزان مهاجرت را یکی از اقدامات این سازمان برشمرد و گفت: این آمار شامل سه نوع مهاجرت یعنی «از روستا به شهر»، «از شهربه روستا» و «از شهری به شهر دیگر» است که طبق قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت این آمار از مهاجرت در داخل ثبت می‌شود.
هاشم کارگر افزود: سازمان ثبت احوال کشور با استفاده از اطلاعاتی که در پایگاه نشانی در اختیار دارد و نیز سایر پایگاه‌های خود، توانسته است مهاجرت‌های داخل کشور را تا سطح شهر و روستا شناسایی کند و اطلاعات آن را در اختیار دستگاه‌های ذیربط قرار دهد.
وی اضافه کرد: در مرکز رصد جمعیت، اطلاعات جمعیتی و هویتی وجود دارد که اکنون با عنوان داشبوردهای جمعیتی فعال است؛ درواقع هم در سطح کلان مرکز سازمان و هم در استان‌های گوناگون، شاخص‌های مختلف جمعیت شناسایی شده و در پایگاه اطلاعات جمعیتی در این داشبوردها قابل دسترسی است که این امر برای اولین بار رخ داده است.
تولید آمارهای مهاجرت داخلی در مرکز رصد جمعیت کشور برای نخستین بار در کشور
سازمان ثبت احوال کشور با استفاده از ظرفیت‌های پایگاه اطلاعات جمعیت کشور که در اجرای برنامه اول توسعه ایجاد شده، اقدام به تاسیس مرکز رصد جمعیت کشور کرده است که این امر قابل بهره برداری برای همه دستگاه‌ها است.
در جمعیت‌شناسی سه متغیر می‌تواند رشد جمعیت را تحت تأثیر قرار دهد. متغیر اول، یعنی ولادت دارای اثر مثبت بر رشد جمعیت است. متغیر دوم، یعنی مرگ و میر، با اثر منفی خود، باعث کاهش رشد جمعیت می‌شود. متغیر سوم، مهاجرت است که در شرایط مهاجرپذیری موجب افزایش جمعیت و در شرایط مهاجرفرستی موجب کاهش جمعیت می‌شود.
مرکز رصد جمعیت کشور می‌تواند آمارهای به روز و دقیق را تولید و پس از بررسی در اختیار عموم مردم نیز قرار دهند.
بیشتر بخوانید
رییس سازمان ثبت احوال: ایجاد تحول در نظام هویتی یک اولویت است
صدور هوشمند شناسنامه نوزاد در راستای تکریم خانواده است/آغاز فصل جدیداحراز هویت ایرانیان
ارائه ۹ خدمت الکترونیکی ثبت احوال ازطریق سامانه «سهیم» / قابل دسترس ازطریق تلفن همراه
آمارهای مهاجرت داخلی ثبت شد
مدیرکل دفتر آمار و اطلاعات جمعیتی سازمان ثبت احوال نیز با اشاره به وظیفه سازمان ثبت احوال کشور در زمینه راه اندازی مرکز رصد جمعیت کشور سازمان ثبت احوال، گفت: مرکز رصد جمعیت کشور وضعیت فعلی و روند گذشته تاکنون جمعیت را شناسایی کرده و ارائه می دهد و در ادامه تغییرات جمعیتی را رصد می‌کند و در اختیار عموم دستگاه‌ها و مراکز تخصصی قرار می‌دهد.
آمارهای مهاجرت داخلی پس از تلاش فراوان برای اولین بار در کشور به شیوه ثبتی مبنا توسط مرکز رصد جمعیت کشور در سازمان ثبت احوال تولید شده است
علیرضا ساجدی درباره تولید آمارهای ملی مهاجرت مطابق ماده (۶۳) قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، افزود: تولید آمار مهاجرت داخلی که دارای پیچیدگی‌های بسیار است با استفاده از ظرفیت‌های داخلی و سامانه تغییر نشانی سازمان ثبت احوال کشور به انجام رسیده است. بر این اساس، آمارهای مهاجرت داخلی پس از تلاش فراوان برای اولین بار در کشور به شیوه ثبتی مبنا توسط مرکز رصد جمعیت کشور در سازمان ثبت احوال تولید شده است.
پیوند کدپستی و شماره ملی کمک شایانی در تولید آمار مهاجرت داخلی دارد
مدیرکل دفتر آمار و اطلاعات جمعیتی سازمان ثبت احوال کشور ادامه داد: اجرای قوانین و مقررات در زمینه پیوند بین کدپستی و شماره ملی کمک شایانی در تولید آمار مهاجرت داخلی خواهد کرد. از جمله این قوانین می‌توان علاوه بر تصویب قانون الزام اختصاص شماره ملی و کدپستی در سال ۱۳۷۶، به مصوبه پنجم یازدهمین جلسه شواری اجرایی فناوری اطلاعات در سال ۱۳۷۹ اشاره کرد که در آن ارائه هر گونه خدمت به مردم باید بر اساس آخرین نشانی ثبت شده افراد در ثبت احوال باشد. همچنین بند(۲) جزء(ک) تبصره(۱۰) قانون بودجه سال ۱۴۰۲ بر لزوم ثبت تغییر نشانی در پایگاه نشانی ثبت احوال و استناد به آن تاکید کرده است.
ساجدی گفت: قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت نیز برای اولین بار تولید آمارهای مهاجرت کشور را به دولت (سازمان ثبت احوال) تکلیف کرده است. براساس این ماده قانونی، سازمان ثبت احوال مکلف است نسبت به تولید و انتشار آمارهای مهاجرت بر پایه داده‌های مکانی پایگاه اطلاعات جمعیت به صورت سالانه اقدام کند.
استان‌های نوار میانی کشور مهاجرپذیر و استان‌های مرزی مهاجرت‌فرست هستند
مدیرکل دفتر آمار و اطلاعات جمعیتی سازمان ثبت احوال کشور گفت: برمبنای شواهد مشاهده شده در آمارهای ثبتی‌مبنای مهاجرت در سال ۱۴۰۱، استان‌های نوار میانی کشور مهاجرپذیر و استان‌های مرزی مهاجرت‌فرست هستند.
وی تأکید کرد: حدود ۵۰۰ هزار جابه‌جایی در بین استان‌ها به ثبت رسیده است. علاوه بر آن، حدود ۳۵۰ هزار جابه‌جایی هم در درون استان‌ها ثبت شده است و با تکیه بر آمار و اطلاعات ثبت شده در سازمان ثبت احوال کشور در زمینه مهاجرت‌های داخلی در سال ۱۴۰۱ ، ۳۵ درصد مهاجرت‌های داخلی، درون استانی و ۶۵ درصد آن‌ها برون استانی بوده است همچنین در این مدت حدود ۴۹ هزار جابه‌جایی درون استانی در تهران به ثبت رسیده است.
استان‌های نوار میانی کشور مهاجرپذیر و استان‌های مرزی مهاجرت‌فرست هستند
حدود ۷ سال بود که در مورد مهاجرت آمار دقیقی در دسترس نبود
وی ادامه داد: تقریبا هفت سال بود که در مورد مهاجرت آمار دقیقی در دسترس نبود البته هنوز چالش‌هایی در زمینه آمار مهاجرت‌های خارجی داریم. نظیر دشواری تفکیک مهاجران و مسافران، چه در تعریف و چه تشخیص آن براساس اطلاعات خروج از کشور به‌ویژه که قادر به شناسایی مقصد نهایی مسافر یا مهاجر نیز نیستیم.
ساجدی با اشاره به کاربرد سیستم اطلاعات جغرافیایی جمعیتی گفت: در ثبت احوال و در امتداد تخصیص شناسه‌های هویتی به فرد، خانواده و خانوار که باعث ایجاد ارتباط بین بانک‌های اطلاعات انسانی کشور و تولید آمارهای انسانی می‌شود، به دنبال این هستیم که با ثبت دقیق مکان زندگی افراد، خانواده و خانوارها، بهره‌برداری از داده‌ها و خدمات پایگاه اطلاعات جمعیت کشور را توسعه دهیم.
وی افزود: به این طریق لایه‌های اطلاعاتی اضافه‌ای به داده‌های پایگاه افزوده شده و نظام آمایش سرزمین در کشور به تکامل خواهد رسید. به طور مثال، با داده‌های این پایگاه می‌توان در سطوح جغرافیایی کوچک‌تر از شهرستان نیز مؤلفه‌های جمعیتی را محاسبه کرد.