به گزارش ایرنا مرور دلایل احداث این مرکز تحقیقات و یک فضای نمایش فسیل پس از گذشت نزدیک به ۲ دهه از زمان آغاز عملیات اجرایی آن، بیانگر اهمیت تکمیل هرچه سریع‌تر آن به عنوان یک مرکز علمی مرجع در زمینه دیرینه‌شناسی است.
یکی از همین دلایل گسترش پنج محدوده تکتونیکی اصلی در سطح کشورمان است؛ پهنه‌هایی با رخساره‌های متعدد رسوبی که تنوع حیات گذشته را در ایران به ارمغان آورد و ما را به واسطه مطالعه روی این پهنه‌ها از نظر تنوع دیرینه‌شناسی جزو چهار کشور دنیا مطرح می‌کند.
یک دیرینه‌شناس در این زمینه می‌گوید: کشورمان به علت جایگاه زمین‌شناسی خاص خود دارای قدمت حیات بیش از۶۵۰ میلیون ساله بوده و حیات دیرینه کشور بر اساس سنگواره‌های به یادگار مانده از دوره‌های زمین‌شناسی، شناسنامه تاریخ طبیعی کشور است.
«غلامرضا زارع» با تاکید بر اینکه این فسیل‌ها یا سنگواره‌ها به جمع‌آوری، مطالعه سیستماتیک و نمایش در موزه‌های تاریخ طبیعی نیاز دارد، اضافه کرد: با وجود سنگواره‌های متعدد بی‌مهرگان، گیاهان و مهره‌داران در سراسر ایران، ظرفیت قابل توجه برای کشف حقایق آفرینش، بهره‌برداری‌های اقتصادی (صنایع، نفت، معادن و غیره) و به خصوص گردشگری فراهم است.
به گفته این دیرینه‌شناس، وجود گستره‌های متعدد فسیلی در تمام ایران و همچنین نمونه‌های منحصر بفرد فسیل‌های مهره‌داران در مراغه نیز بیانگر تاریخ زمین‌شناسی جهان است.
وی افزود: جمع‌آوری غیراصولی نمونه‌های فسیلی بدون رعایت اصول اولیه علم دیرینه‌شناسی توسط افراد ناآگاه، وجود سایت‌های متعدد فسیلی منحصربه‌فرد در کل کشور با ظرفیت مطالعاتی و گردشگری و عدم جمع‌آوری و مطاله سیستماتیک و تهیه بانک اطلاعاتی دیرینه‌شناسی کشور از دلایل احداث یک مرکز تحقیقاتی مرجع در زمینه دیرینه‌شناسی کشور است.
این دیرینه‌شناس بیان کرد: در سطح آسیا تنها کشورهای ژاپن و چین دارای انیستیتو دیرینه‌شناسی بوده اما در کشورهای اروپایی موزه‌های تاریخ طبیعی متولی این امر است و در بیشتر کشورهای اروپای غربی شهرهای بزرگ دارای موزه‌های تاریخ طبیعی با رویکرد دیرینه‌شناسی است.
وی با اشاره به اینکه در بیشتر کشورها بر اساس میزان بهره‌برداری از منابع طبیعی به امر دیرینه‌شناسی پرداخته می‌شود، اضافه کرد: بیش از ۸۰ درصد درآمدهای کشور از طریق فروش مواد هیدروکربونیست که با به کارگیری علم دیرینه‌شناسی در اکتشافات نفتی حاصل می‌شود اما تاکنون توجه خاص برای حفاظت این ذخایر بی‌نظیر و غیرقابل تکرار صورت نپذیرفته است.
این مرکز چرا در مراغه راه‌اندازی می‌شود؟
این دیرینه‌شناس بیان کرد: سازمان حفاظت محیط زیست پروژه مرکز تحقیقات و موزه دیرینه‌شناسی کشور در مراغه را بر اساس یک سری اهداف مشخص تهیه و آن را برای تأئید نهایی به سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور ارسال کرد که خوشبختانه کارشناسان مربوطه به صورت میدانی از محل بازدید کردند و طرح را از لحاظ توجیه فنی مورد تصویب قرار دادند.
«زارع» افزود: مطالعه تنوع زیستی دیرینه، جمع‌آوری شاخه‌های مختلف فسیلی سراسر ایران به روش‌های علمی، نمایش نمونه‌های جمع‌آوری شده با رعایت اصول علمی موزه‌داری و تبادل اطلاعات با مراکز مشابه موجود در سایر کشورها از جمله اهداف راه‌اندازی مرکز تحقیقات دیرینه‌شناسی کشور است.
عضو هیئت علمی دانشگاه تبریز و مجری طرح شناسایی فسیل با هوش مصنوعی برای نخستین‌بار در سطح جهان نیز می‌گوید: مراغه با داشتن ظرفیت منحصربفرد و وجود سایت فسیل مهره‌داران که دارای قدمت مطالعاتی ۱۷۰ ساله بوده و جزو پنج منطقه مهم فسیلی در سطح جهانی به شمار می‌آید، شرایط ویژه‌ای در زمینه مطالعه جغرافیای دیرینه‌شناسی کشور دارد.
«اکبر سهرابی» افزود: محققان داخلی و خارجی در این زمینه فعالیت کرده و نمونه‌های با ارزش فسیل‌های کشف شده از سازند مراغه در موزه‌های کشورهای مختلف نگهداری می‌شود اما مکان مناسبی برای مطالعه و نمایش این ذخایر بی‌بدیل در کشور وجود ندارد.
به گزارش ایرنا دلایل گسترده دیگری نیز برای تکمیل و فعالیت مرکز تحقیقات دیرینه‌شناسی کشور وجود دارد؛ برای نمونه رشد و توسعه کشور و فعالیت‌های عمرانی در سراسر کشور، لایه‌های حاوی فسیل را هر روز بیش از گذشته تهدید کرده و گاهی مناطق دارای فسیل‌های مهم را از بین برده است.
همچنین وجود یک موزه تاریخ طبیعی کشور با محوریت دیرینه‌شناسی می‌تواند شرایط لازم برای نمایش دیرینه‌شناسی در کشور و معرفی آن در سطح جهانی را فراهم کند تا از این طریق رکوردهای دیرینه‌شناسی در سطح منطقه و جهان به ثبت برسد و ضمن معرفی آنها در مجامع علمی و تخصصی زمینه لازم برای شناساندن تنوع زیستی دیرینه کشور فراهم شود.
گفتنی است تراکم بالای فسیل مهره‌داران هفت تا ۹ میلیون ساله، منطقه فسیلی مراغه را به بهشت دیرینه‌شناسان تبدیل کرده و دنیای پر رمز و راز حیواناتی چون فیل، زرافه، ببر دندان شمشیری، انواع گاوها، آهو، کرگدن و اسب را پیش‌روی دیرینه‌شناسان جهان قرار داده است.
«منطقه فسیلی مراغه» به اذعان کارشناسان جزو پنج منطقه پر اهمیت دارای فسیل مهره‌داران جهان به شمار می‌رود و از نظر ذخیرگاه دیرینه‌شناسی و مطالعه جغرافیای دیرینه صفحه «اوراسیا» دارای اهمیت ویژه‌ای است تا جایی که با کاوش و استخراج جدید نمونه‌های موجود در سایت مراغه، می‌توان به معرفی بیش از پیش ظرفیت‌های جهانی رسید.
به گفته مسئولان امر و بر اساس پژوهش‌های زمین‌شناسی و فسیل‌شناسی، فسیل حیواناتی که از منطقه فسیلی مراغه استخراج شده است به اجداد حیوانات امروزی در آفریقا تعلق دارد و همین موضوع مطالعات دیرینه‌شناسی در این کهن‌شهر جذاب‌تر می‌کند تا جایی که مرکز تحقیقات دیرینه‌شناسی کشور نیز مراغه استقرار دارد.
اخیرا اعتبار ۸۰ میلیارد ریالی برای تکمیل ساختمان مرکز تحقیقات دیرینه‌شناسی کشور از محل اعتبارات سفر رییس‌جمهور به آذربایجان‌شرقی تامین شد و عملیات اجرایی در این مرکز به زودی از سر گرفته می‌شود.