به گزارش ایرنا، محوطه باستانی ریوی، گستره ای ۱۱۰ هکتاری با ۹ فصل کاوش است که این کاوش ها قدمت آن را به عهد مفرغ مربوط می کند و کاوش های این اثر بیانگر این است که این محل یک ساتراپی هخامنشی و یکی از مهمترین استقرارگاه های تاریخی در شمالشرق کشور است که بقایای باستانشناسی از دوره‌های مفرغ، آهن، هخامنشی، اشکانی، ساسانی و اسلامی را در خود جای داده است.
این محل در سال ۱۳۴۶ با شماره ۷۲۰ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید و هفت فصل از کاوش‌های این محوطه تاریخی با همکاری باستان‌شناسان آلمانی به انجام رسید و ۲ فصل دیگر نیز با توجه به همه گیری کرونا و عدم امکان حضور آلمانی ها، توسط هیات باستانشناسی کشور اجرا شد.
اگر در قلب ریوی که دژی استوار از عمق آن بیرون کشیده شده توقف کنیم آن چه از دل کاوش ها بیرون آمده، ما را در هزارتوی زمان به عقب می برد و انگار می توان هیاهو و آمد و شد زنان و مردان، ارابه های جنگی و چکاچک شمشیرهای سربازان و صدای شهری را شنید که کم کم زوایای تاریک آن با کاوش های باستانشناسی روشن می شود.
حتی باستان شناسان معتقدند که این جا ممکن است همان «آساک» مرموز و گمشده تاریخ باشد که داریوش بزرگ در آن تاج بر سر گذارد و از دیگر سو در برهه ای از تاریخ نیز دژی نظامی و محل تدارکات سربازان هخامنشی هنگام عبور از جاده ابریشم بوده باشد اما همه اینها در محوطه ۱۱۰ هکتاری زیر خروارها خاک نهان است و ۹ فصل کاوش تنها اندکی از زوایای این استقرارگاه قدیمی را که عمر آن تا عهد مفرغ گمانه زنی شده آشکار کرده است.
ریوی این روزها حال و روز خوشی ندارد و پیکر این محوطه باستانی زخم خورده از برج های آجرپزی است که در طی سال ها خاکش را از این میراث چهار هزار ساله تغذیه می کردند، اگرچه در سال های اخیر فعالیت این کوره های آجرپزی ممنوع شده است ولی این عمل در حکم «نوشدارو بعد از مرگ سهراب است.»
۳۶ هکتار خاک باستانی در کوره های آجرپزی
گفته می شود که فعالیت های کوره‌های آجرپزی از سال ۱۳۶۰ در این محل آغاز شد و در طول ۳۰ سال این کوره ها خاک این محل را به توبره کشیدند و آجر کردند و چه بسا خشت به خشت خانه هایی که در این سال ها ساخته شد، هر یک رازهایی از مردمانی در دل خود دارد که بقایای آن ها در گستره ای به وسعت ۱۱۰ هکتار و به قدمت چهار هزار سال وجود داشت.
اگر چه نمی توان به مالکانی خرده گرفت که صفر تا صد کار آن ها با مجوزهای قانونی انجام شده است اما غفلت و نادیده گرفتن قوانین توسط مسوولان موجب شد تا در طی سه دهه فعالیت این کوره ها ۳۳ درصد(۳۶ هکتار) از محوطه باستانی ریوی از بین برود.
کارشناسان بر این باورند که فعالیت این کوره ها یکی از تپه های مرکزی و مهم تاریخی را به طور کامل و در حدود سه چهارم از یک تپه دیگر را نیز تخریب و محو کرده اند که در نقشه های هوایی در سال‌های قبل از تخریب واضح است و اکنون نمایان نیست.
اگرچه نمی توان منکر فعالیت ها و پیگیری های دلسوزان میراث فرهنگی و مسوولانی شد که بعد ها در شهرستان و استان حضور یافتند و با توجه به درک اهمیت این محوطه باستانی برای جلوگیری از ادامه خاکبرداری ها و تخریب این اراضی اقدام کردند.
ورود دستگاه قضا به حفاری‌های تپه ریوی
رییس کل دادگستری خراسان شمالی از ورود دستگاه قضایی و اهتمام جدی مدعی العموم در صیانت از آثار باستانی و تاریخی ارزشمند شهرستان سملقان خبر داد و گفت: ظرفیت ها و ذخائر ارزشمند استان در حوزه های مختلف، اعم از منابع طبیعی، محیط زیست و گردشگری و آثار باستانی است که از گذشته های دور و نزدیک برای نسل حاضر به یادگار مانده و به همین اعتبار میراثی بس گران بها به شمار می رود.
حجت الاسلام رضا براتی زاده افزود: صیانت و حفاظت از این آثار امری بسیار مهم و حائز اهمیت بوده و رسالت ذاتی و مسوولیت خطیر مسوولان مربوط را در قبال نسل های آتی تداعی و به اذهان متبادر می کند.
وی به مصادیقی از شواهد باستانی موجود در شهرستان مانه و سملقان از جمله «محوطه تاریخی ریوی» اشاره و اظهار کرد: به نظر می رسد بعضی از اشخاص حقوقی و حقیقی، مطابق انتظار به وظایف و تکالیف فردی و اجتماعی در مسیر حراست از آثار باستانی عمل نمی کنند و یا ممکن است اساسا درک دقیقی از اهمیت وجود این چنین ظرفیت هایی نداشته باشند که این مسأله نگران کننده است.
حجت الاسلام براتی زاده به مهمترین فرصت ها و منابع احتمالی دارای قابلیت ها و جاذبه های گردشگر در خراسان شمالی اشاره و خاطرنشان کرد: «محوطه تاریخی ریوی» در نتیجه اقدامات و برنامه ریزی های منظم انجام شده از سوی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان با همکاری مؤسسه باستان شناسی آلمان در قالب «پروژه باستان شناسی ریوی» طی چند سال اخیر در ردیف یکی از کانون های مستعد و متمرکز جذب گردشگر در استان به شمار رود.
وی با اشاره به وجود برخی موانع و محدودیت های اخیر در مسیر دسترسی به این اثر ارزشمند گفت: طبق گزارش های واصله از دیرباز تسطیح بخش هایی از اراضی مزروعی واقع در این منطقه به وسیله تعدادی از کشاورزان و استقرار سه کوره آجرپزی و همچنین بروز اختلافاتی در حوزه مالکیت، عملا امکان دسترسی سهل و آسان گردشگران به این محوطه باستانی را با محدودیت هایی مواجه کرده بود.
رییس کل دادگستری خراسان شمالی گفت: با ورود قاطعانه دستگاه قضایی و پیگیری های جدی دادستان عمومی و انقلاب سملقان و مشارکت دستگاه های ذی ربط تمامی مستحدثات جاری قلع و قمع و مقرر شد امکانات و تجهیزات مربوطه نیز از این محدوده خارج و به مکان دیگری منتقل شود.
مقام عالی قضایی خراسان شمالی گفت: دستگاه قضایی در مسیر صیانت از حقوق عامه و حفظ آثار باستانی بعنوان یکی از مصادیق آن، با افراد خاطی بدون اغماض و مماشات برخورد خواهد کرد.
به گزارش ایرنا، از یکهزار و ۳۱۵ اثر تاریخی شناخته شده خراسان شمالی ۶۵۵ اثر در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده که ۵۱۱ مورد آن اثر تاریخی، ۵۴ اثر طبیعی، ۷۵ اثر ناملموس و ۲۰ اثر منقول تاریخی است.
این استان سکونتگاه اقوام کرد، ترک، ترکمن، تات، لر و بلوچ است و سالانه پذیرای میلیون ها مسافر، گردشگر و زائر امام هشتم (ع) است که از این خطه گذر می کنند.