گروه جامعه ایرنا - شناسنامه یکی از مدارک مهم هویتی در ایران است و بر اساس ماده ۱۲ قانون ثبت احوال کشور، ولادت هر کودک در ایران اعم از اینکه پدر و مادر او ایرانی یا خارجی باشد، باید به نماینده یا مأمور ثبت احوال اعلام شود و ولادت کودکان ایرانی مقیم خارج از کشور هم به مأمور کنسولی ایران در محل اقامت و اگر نباشد به نزدیکترین مامور کنسولی یا سازمان ثبت احوال کشور اعلام می‌شود.
طبق قانون، مهلت اعلام واقعه ولادت و دریافت شناسنامه حداکثر ۱۵ روز از تولد نوزاد است و بر اساس توصیه‌های سازمان ثبت احوال و از آنجایی که پس از صدور شناسنامه تغییر نام به سادگی امکان پذیر نیست، مناسب است در هنگام نامگذاری همه جوانب به ویژه رعایت فرهنگ اسلامی، ایرانی و شخصیت آینده کودک خود را مد نظر قرار دهند.
صدور شناسنامه مستلزم تنظیم سند سجلی است و با توجه به اهمیت موضوع، لازم است قبل از امضا اسناد مربوطه از صحت مندرجات اطمینان حاصل شود و هنگام دریافت شناسنامه نیز درست بودن مندرجات آن بررسی شود.
تاسیس ثبت احوال در ایران همزمان با نوسازی و مدرنیزاسیون و نیاز به شناسایی اتباع برای ایجاد ارتش منظم و دریافت مالیات در دستور کار قرار گرفت و در سال ۱۲۹۷ هجری شمسی به تصویب هیات وزیران رسید و با صدور نخستین شناسنامه برای دختری به نام «فاطمه ایرانی» در سوم دی ۱۲۹۷ در تهران فعالیت خود را به طور رسمی آغاز کرد و از سال ۱۳۸۴ صدور شناسنامه های مکانیزه برای نوزادان و بزرگسالان آغاز شد.
صدور شناسنامه های دست‌نویس یا همان شناسنامه‌های جلد قرمز دارای معایبی است از جمله اینکه چون دست‌نویس است امکان جعل دارد همچنین با کمترین رطوبت و آب خوردگی دچار ناخوانایی می شود و از سویی هم چون بارکد ندارد برای اتصال به پایگاه اطلاعات جمعیتی یا برخورداری از امکانات فضای مجازی دچار نقصان است.
برای اینکه همه ایرانیان دارای یک نوع شناسنامه باشند و از امکانات الکترونیک و خدمات دولت الکترونیک استفاده بهینه شود قرار است تا پایان سال ۱۴۰۴ همه شناسنامه‌های دست‌نویس به مرور تعویض شود.
۳۴ میلیون شناسنامه دست‌نویس تعویض خواهد شد
هاشم کارگر رئیس سازمان ثبت احوال کشور گفت: تا پایان سال ۱۴۰۴ حدود ۳۴ میلیون شناسنامه دست‌نویس تعویض و مکانیزه خواهد شد و جلوگیری از سوءاستفاده شناسنامه‌های دست‌نویس و پیشگیری از هرگونه جعل از مزیت‌های صدور شناسنامه‌های مکانیزه است.تا پایان سال ۱۴۰۴ حدود ۳۴ میلیون شناسنامه دست‌نویس تعویض و مکانیزه خواهد شد.
صدور شناسنامه مکانیزه در پنج استان
وی ادامه داد: اکنون صدور شناسنامه مکانیزه در استان‌های تهران، سمنان، قزوین، فارس و خوزستان آغاز شده است.
کارگر گفت: با این روش ۸۰ درصد در هزینه های چاپ صرفه جویی خواهد شد همچنین در استفاده از نیروی انسانی نیز صرفه جویی می شود.
رئیس سازمان ثبت احوال گفت: چشم انداز سامانه ثبت احوال تحقق یک سامانه هوشمند است؛ در این راستا اقدامات گوناگونی انجام شده است که یکی از مهمترین کارهایی که باید در طول این سال ها انجام می شد ایجاد بستر مناسبی برای احراز هویت در کشور بود که با عنوان سامانه «هدا» یا همان هویت دیجیتال ایرانیان مطرح است.
حفظ محرمانگی هویت افراد
وی افزود: یکی از خدمات ویژه که باید به متقاضیان، مردم و سایر بخش های خصوصی ارائه شود یک بستری بود که بر اساس آن به ویژه بخش های خصوصی بتوانند با حفظ محرمانگی هویت افراد احراز هویت معتبری داشته باشند. این سامانه هویت دیجیتال در بستر فضای مجازی به همه بخش های خصوصی این امکان را می‌دهد که به راحتی بتوانند احراز هویت انجام دهند از طرفی کسانی که دارند این خدمات را دریافت می‌کنند این اطمینان را دارند که هویت آنها محفوظ می ماند و مورد خدشه یا سوء استفاده قرار نمی گیرد.
رئیس سازمان ثبت احوال کشور گفت: در طرح متمرکز سازی چاپ و صدور شناسنامه، اطلاعات از دفاتر پیشخوان به صورت الکترونیک به واحد چاپ شناسنامه متمرکز در مرکز استان ها ارسال می‌شود و پس از کنترل و تأیید اطلاعات فرد با اسناد هویتی موجود در بانک های اطلاعاتی سازمان ثبت احوال کشور، نسبت به چاپ و صدور شناسنامه اقدام خواهد شد.
وی خاطرنشان کرد: این طرح به منظور تکریم ارباب رجوع، تسهیل و تسریع در صدور شناسنامه و در نهایت ارتقای بهره وری سازمان ثبت احوال از طریق بهبود فرایندها اجرا شده است.
کارگر یادآور شد: اصلاح و بهبود فرایند صدور شناسنامه و حذف مراحل زائد، کاهش هزینه ها، افزایش کیفیت سطح نظارت بر عملکرد فرایند اجرایی، کاهش زمان ارائه خدمات و ایجاد امکان مدیریت ارتباط با مشتری در طول فرایند از مزایای این طرح است.
صدور هوشمند شناسنامه نوزاد
رئیس سازمان ثبت احوال کشور گفت: شناسنامه نوزادان به صورت هوشمند و الکترونیک صادر خواهد شد و این امر در راستای ارائه خدمات الکترونیک به مردم و تکریم والدین و خانواده‌ها است.
کارگر افزود: در بحث صدور شناسنامه نوزاد به صورت هوشمند، تصمیم بر آن است که بتوانیم شناسنامه را بدون حضور والدین و متقاضی قانونی صادر و به درب منزل ارسال کنیم.
وی یادآور شد: پیش از این متقاضیان با در دست داشتن گواهی ولادت فیزیکی، برای ثبت واقعه ولادت و تنظیم سند هویتی به ادارات ثبت احوال مراجعه می کردند و پس از اعلام نام مدنظر و تکمیل فرم های مربوطه، فرایند تنظیم سند ولادت و صدور شناسنامه برای آنها انجام می شد.
شناسنامه نوزادان به صورت هوشمند و الکترونیک صادر خواهد شد و این امر در راستای ارائه خدمات الکترونیک به مردم و تکریم والدین و خانواده‌ها است.
آغاز فصل جدیدی از احراز هویت
کارگر تاکید کرد: با بهره برداری از سامانه هویت دیجیتال ایرانیان(سامانه هدا) فصل جدیدی از احراز هویت در کشور ایجاد شده است.
وی اعلام کرد: چشم انداز سازمان ثبت احوال تحقق سازمانی هوشمند و تمام الکترونیک است و در دو سال گذشته با پشتیبانی های وزیر کشور توانسته ایم قدم های موثری در این زمینه برداریم و رونمایی و افتتاح طرح‌های گوناگون فناوری اطلاعات در این سازمان در کشور اثربخش بوده که لازم است در این راستا با جدیت بیشتری گام برداریم.
معاون وزیر کشور گفت: در همین راستا سازمان ثبت احوال کشور به عنوان متولی این امر و به منظور ایجاد سازوکاری کار آمد و امن برای مدیریت هویت دیجیتال ایرانیان براساس سند «نظام هویتی معتبر در فضای مجازی» و نِگاشتِ نهادی آن، ابلاغی از سوی شورای عالی فضای مجازی اقدام به طراحی و توسعه سامانه هدا پرداخته است.
احراز هویت براساس چهار سطح
وی احراز هویت این سامانه را در سطوح مختلف بیان کرد و افزود: این امر بر اساس میزان اهمیت و ریسک خدمات الکترونیکی در فضای مجازی و بر اساس چهار سطح شامل بررسی اطلاعات هویتی، تطبیق با شماره تلفن همراه متصل با کدملی شخص، زنده سنجی و تطبیق چهره و در نهایت امضای دیجیتال راه اندازی شده است.
کارگر با بیان اینکه ارائه خدمات الکترونیک این سازمان برای تحقق دولت الکترونیک است، افزود: با بهره برداری از این سامانه، نیازی به دریافت اطلاعات هویتی از شهروندان در فضای مجازی نیست و هویت اشخاص به‌واسطه سازمان ثبت احوال کشور به عنوان یک دستگاه حاکمیتی امین به‌صورت برخط احراز خواهد شد.
وی تاکید کرد: احراز هویت ملی به‌صورت یکپارچه و متمرکز در سطوح مختلف اطمینان، حفظ محرمانگی و حریم خصوصی کاربران در فضای مجازی، کاهش مخاطرات ناشی از هویت جعلی، حذف کپی مدارک، دسترسی شهروندان به خدمات متعدد دولتی و خصوصی از طریق فضای مجازی، تمرکز بر روی فرآیندهای اصلی کسب و کار، کاهش ریسک، تخلفات و هزینه‌های ناشی از جعل هویت، کاهش جرایم فضای مجازی و کمک به حفظ امنیت آن از جمله اثرات این سامانه است.