به گزارش خبرنگار کتاب ایرنا، در سال‌های اخیر تعداد قابل توجهی فروشگاه‌های بزرگ تاسیس شده‌اند که در آن‌ها کالاهای فرهنگی و کتاب به فروش می‌رسد. دلیل شکل‌گیری چنین فروشگاه‌هایی زندگی مدرن و سریع اعلام شده است، گفته می‌شود گروهی علاقه دارند اگر برای خرید فرهنگی زمان می‌گذارند بتوانند کلیه نیازهای خود مانند کتاب، لوازم‌التحریر، موسیقی، فیلم و حتی اسباب بازی کودکان خود را در یک مرکز تامین کنند.
گروهی از کتاب‌دوستان اما نظر دیگری دارند، این عده معتقدند کتاب یک کالای تخصصی است و باید در دست متخصصان این حوزه باشد، فعالیت کتاب‌فروشی‌هایی که فقط کتاب دارند برای این گروه مهم است؛ زیرا افرادی که در این مکان‌ها فعال هستند، کتاب را می‌شناسند و بعد از چند سال با سلیقه افراد آشنا می‌شوند و می‌توانند کتاب‌های خوب را به آن‌ها معرفی کنند.
این در حالی است که طی سال‌های اخیر تعدادی از کتاب‌فروشی‌هایی که در ملک استیجاری فعالیت می‌کردند یکی پس از دیگری تعطیل شدند، این روند نشان می دهد مالکیت ساختمانی که برای کتاب‌فروشی اختصاص داده شده است، از اهمیت بیشتری نسبت به قبل برخوردار است. آخرین کتاب‌فروشی که تا زمان نوشتن این گزارش فعالیتش به شمارش معکوس افتاده، خانه کتاب یارا است.
اجاره ملک ۱۰۰ درصد افزایش قیمت داشت
محمدرضا واعظ با اشاره به روزهای پایانی فعالیت خانه کتاب یارا به خبرنگار کتاب ایرنا گفت: تمرکز این کتاب‌فروشی در حوزه فلسفه و به شکل خاص فلسفه و کودک است. خانه کتاب یارا تمرکزش را روی کتاب‌های با کیفیت گذاشته است و آن چیزی که در بازار کتاب با عنوان «کتاب زرد» شناخته می‌شود، در این کتاب‌فروشی عرضه نمی‌شود. همچنین بخش کوچکی به صنایع دستی و لوازم التحریر اختصاص داده شده است.
در بند اجاره‌نامه ذکر شده که قیمت در پایان هر سال بر اساس نرخ تورم منطقه حساب می‌شود
موسسِ خانه کتاب یارا با بیان اینکه این کتاب‌فروشی در یک ملک مسکونی دو طبقه و حیاط‌دار، مکان مناسبی برای کتاب‌دوستان بود، ادامه داد: مالک این ساختمان سال اول قرارداد ۳ ساله بست و در بند اجاره‌نامه ذکر شده که قیمت در پایان هر سال بر اساس نرخ تورم منطقه حساب می‌شود. در زمان انعقاد قرارداد، علی‌رغم اصرار من برای تعیین درصد افزایش قیمت سالانه، دفتر املاکی که اجاره‌نامه در آن منعقد شد، اذعان داشت که هر سال ۲۵ درصد به مبلغ اجاره افزوده خواهدشد؛ اما سر یک‌سال نماینده مالک گفت که اجاره ملک ۱۰۰ درصد افزایش قیمت داشته است و در نتیجه وارد نزاع حقوقی شدیم، و درنهایت با ۴۰ درصد افزایش توانستیم با مالک به صورت شفاهی به توافق برسیم؛ اگرچه مکتوب نشد.
نویسنده کتاب «طرح واره‌های مفهومی» با اعلام اینکه کتاب‌فروشی یارا ادعایی در حوزه کتاب‌های عمومی نداشت، افزود: ما بر اساس نیاز افرادی که به این کتاب‌فروشی برای تهیه کتاب‌های فلسفه یا کتاب‌های کودک مراجعه می‌کردند، منتخبی از کتاب‌های حوزه ادبیات مانند رمان‌های ملت محور و کتاب‌های منتخبی در حوزه تاریخ و علوم اجتماعی نیز ارائه می‌کردیم که مطمئنا کتاب‌فروشی‌هایی هستند که کتاب‌های کامل‌تری در زمینه‌های مذکور دارند.
اجرای ایده‌های جذاب در کتاب‌فروشی‌های کوچک
کتاب‌فروشی‌های کوچک می‌توانند درباره مخاطب بیش از کتاب‌فروشی‌های بزرگ که فعالیت آن‌ها به شکل هایپرمارکت‌ها نزدیک‌تر است، فکر کنند. به همین دلیل گاه اجرای ایده‌های جذاب در کتاب‌فروشی‌های کوچک مشاهده می‌شود. کتاب‌فروشان این فروشگاه‌ها با در نظر گرفتن سلیقه مخاطب نسبت به اقدامات خود در آن تصمیم می‌گیرند.
حدود یک و نیم میلیارد تومان بهار ۱۴۰۱ خرج این کتاب‌فروشی کردیم و اگر روی دیگر کالاها سرمایه‌گذاری کرده بودیم، سرمایه ما چند برابر شده بود
واعظ درباره نحوه چینش این کتاب‌فروشی و نظم حاکم در آن توضیح داد: کتاب‌های حوزه کودک و نوجوان را در ورودی کتاب‌فروشی قرار دادیم، به همین دلیل این قسمت به یاد توران میرهادی نام نهاده شد. برای مثال شخصی همچون من که در حوزه فلسفه برای کودکان فعالیت می‌کند، برای پیدا کردن کتاب‌های خوب برای کودکان، باید خیابان انقلاب را مغازه به مغازه می‌گشت، تا بلکه بتواند کتاب‌های موردنظرش را پیدا کند؛ یعنی کتاب‌فروشی‌ای که مجموعه‌ای از کتاب‌های مناسب از نظر موضوعی برای کودکان داشته باشد، وجود نداشت.
به گفته وی در خانه کتاب یارا، در همکاری با ناشران توانستیم مجموعه‌های خوب از کتاب‌های کودکان را پیدا کنیم. برای مثال مجموعه کتاب‌های موسسه پژوهشی تاریخ ادبیات کودکان، کتاب‌های کانون پرورش فکری، کتاب‌های منتخب شورای کتاب کودک و کتاب‌های منتخب لاک‌پشت پرنده قفسه‌های مجزایی در این کتاب‌فروشی داشتند.
نویسنده کتاب «فلسفه در زندگی» ادامه داد: در کتاب‌فروشی حوزه‌های مختلف فلسفه، تاریخ و روان‌شناسی را سطح‌بندی کردیم. طبقه بالا اتاقی با نام اتاق فلسفه و گفت‌وگو اختصاص داده شد که چند کاناپه برای نشستن دارد و کتاب‌ها به شکل موضوع محور و فیلسوف محور بر اساس سیر تاریخ فلسفه چیده شده است. این رویکرد خود را به دفتر بین‌المللی کتاب برای نسل جوان IBBY (دفتر بین‌المللی کتاب برای نسل جوان در سال ۱۹۵۳ به منظور بهبود کیفیت کتاب‌های کودکان و نوجوانان، گسترش کتابخانه‌های مربوط به آن‌ها، و ایجاد تفاهم میان نسل جوان کشورهای مختلف از طریق کتاب، در شهر زوریخ سوئیس بنیاد نهاده شد. دفتر بین‌المللی کتاب برای نسل جوان از طریق شعبه‌های ملی در کشورهای مختلف فعالیت می‌کند.) که معتبرترین مرکز بین‌المللی کتاب است معرفی کردیم و امسال برای ارائه در ایتالیا انتخاب شد.
نویسنده کتاب «جز طنین یک ترانه نیستم» با بیان اینکه در سال ۱۴۰۱ کتاب‌فروشی یارا را راه‌اندازی کرده است، گفت: حدود یک و نیم میلیارد تومان بهار ۱۴۰۱ خرج این کتاب‌فروشی کردیم و اگر روی دیگر کالاها سرمایه‌گذاری کرده بودیم، سرمایه ما چند برابر شده بود؛ در حالی که در این روزها چیزی از آن باقی نمانده و این کتاب‌فروشی تا چند روز دیگر تعطیل می‌شود.
به گفته او، پس از یک سال تلاش بی‌وقفه، سال گذشته ورودی و خروجی مجموعه یکی شده بود که افزایش شدید اجاره وضعیت اقتصادی این کتاب‌فروشی را دگرگون کرده است. از آنجا که امسال نیز گفته می‌شود افزایش نرخ ملک و اجاره ۱۰۰ درصدی بوده است و املاکی‌ها هم این افزایش را تصدیق می‌کنند، و ما دیگر طاقت مالی پرداخت اجاره را به هیچ‌وجه نداشتیم، تصمیم به تعطیلی کتاب‌فروشی در این مکان گرفتیم.
کتاب‌فروشان عاشق، شغل‌های دیگری برای خود پیدا کردند
کتاب‌فروشان همواره یک جمله معروف دارند، می‌گویند که این کار را برای عشقی که به کتاب دارند انجام می‌دهند. نگهداری از این عشق در شرایطی که اجاره بها هر سال تغییر می‌کند، دشوار است. به همین دلیل تعداد قابل توجهی از کتاب‌فروشان عاشق که فروشگاهشان در ملک استیجاری بود، شغل‌های دیگری برای خود پیدا کردند.
تنها چاره این است که سازمان‌ها و نهادهایی مانند سازمان میراث و گردشگری، سازمان اوقاف، ارشاد یا شهرداری مکانی را به صورت بلند مدت ولی با اجاره متناسب در اختیار کتاب‌فروشان قرار دهند
واعظ با اشاره به بازخوردی که در نتیجه پیگیری حقوقی افزایش اجاره بها از املاکی ثبت‌کننده اجاره نامه شنیده است، توضیح داد: زمانی که به شکل حقوقی مطرح کردم که حق افزایش بیش از ۳۰ درصد را مالک ندارد، متوجه شدم می‌توانند در مسائل دیگر مشکلاتی برای کتاب‌فروشی ایجاد کنند، زیرا در ملک مسکونی فعالیت به اصطلاح تجاری می‌کنم. این در حالی است که مجلس و دولت تصویب کرده‌اند که کتاب‌فروشی‌ها می‌توانند در ملک مسکونی فعالیت کنند.
موسس خانه کتاب یارا ادامه داد: در زمان تاسیس یک سال دویدم تا بتوانم پروانه فعالیت کتاب‌فروشی را بگیرم؛ چرا که شهرداری می‌گفت چنین قانونی در مورد فعالیت کتاب‌فروشی در ملک مسکونی به آن‌ها ابلاغ نشده است! از دفتر شهردار تا معاونت شهرسازی منطقه و تا معاونت فرهنگی شهرداری منطقه و معاونت عمرانی شهرداری مرکزی بارها و بارها مراجعه کردم، اما خود این نهادها هم در مورد چنین قانونی اطلاع نداشتند و مرتبا من را به همدیگر پاس می‌دادند.
واعظ با اشاره به هزینه‌هایی که برای سیستم برق‌کشی، طبقه‌بندی و دیگر خصوصیات کتاب‌فروشی انجام داده اند، افزود: صاحب‌خانه‌ها قرارداد ۳ ساله نمی‌بندند، برای جابجایی و ایجاد امکانات کتاب‌فروشی در هر ملکی به هزینه بالا نیاز است. تنها چاره این است که سازمان‌ها و نهادهایی مانند سازمان میراث و گردشگری، سازمان اوقاف، ارشاد یا شهرداری مکانی را به صورت بلند مدت ولی با اجاره متناسب در اختیار کتاب‌فروشان قرار دهند.
به گفته این نویسنده کتاب‌فروشی‌هایی که بخواهند رویکرد بلندمدت داشته باشند و نخواهند مانند هایپرمارکت‌ها کتاب بفروشند، با در نظر گرفتن اینکه فعالیت هر دو قابل احترام است، باید ملکی برای فعالیت داشته باشند وگرنه نمی‌توانند به فعالیتشان ادامه بدهند. البته حتی اگر کتاب‌فروشی تعطیل شود، یارا در آینده به صورت آنلاین در ذیل موسسه فرهنگی هنری رویش دیگر(پیدایش) به فعالیت خود در حوزه کتاب، فلسفه و کودک ادامه خواهد داد.
این کتاب‌فروشی که پیش از این در روزهای ابتدایی سال نو کتاب‌هایش را با ۴۰ درصد تخفیف فروخته است، باز هم در نظر دارد همه کتاب‌ها را با تخفیف ۳۰ درصد بفروشد. این در حالی است که چنین اقدامی به معنی ۱۵ درصد ضرر است، زیرا درآمد خالص کتاب ۱۰ درصد است و ۱۵ درصد آن هزینه‌های کار مانند انبار، نگهداری وحمل و نقل است.