به گزارش ایرنا، فرهنگ پهلوانی از گذشته های بسیار دور در ایران رواج داشته است و هرچند قدمت آن به ایران باستان می رسد اما بعد از ورود دین اسلام، این ورزش با آیین ها و آداب اسلامی درآمیخته و با تاسی از بزرگی و رادمردی بزرگان اسلام از جمله امام اول شیعیان به دیگر فضیلت های ارزشمند اخلاقی و انسانی مزین شد.
امروزه زورخانه ها علاوه بر ورزشگاه هایی برای ارتقای توانمندی و آمادگی های جسمانی، محلی برای تربیت انسان های اخلاقمدار و با فضیلت است و فعالان ورزشهای زورخانه ای و پهلوانی با ضرب و زنگ مرشد که خصلت پهلوانی را در قالب شعرهای حماسی و آهنگین می نوازد، همچنانکه خود را برای فعالیت های ورزشی گروهی و انفرادی آماده می کنند، درصدد دوری از رذایلی همچون کبر و خودپرستی و تقویت روحیه تواضع، ایثار و جوانمردی برای رسیدن به مقام و جایگاه پهلوانان هستند.
ورزش های زورخانه‌ای در استان زنجان بیش از یک قرن قدمت دارد
ورزش های زورخانه ای و پهلوانی از قرن هشتم هجری در تعدادی از کشورها از جمله ایران رواج یافت و با افت و خیزهایی در مسیر خود گاه به اوج رسید و گاه با گسترش ورزش های نوین و مدرن و برخی دلایل دیگر چراغ آن کم فروغ شد.
هم اکنون نیز با وجود فعال بودن حدود یک هزار زورخانه در مناطق مختلف کشور این ورزش که زمانی شاید تنها رشته فعال در اغلب مناطق بود با تعدد رشته های ورزشی حتی در دورافتاده‌ترین نقاط، غبار فراموشی گرفت درحالیکه با هجمه های فرهنگی و جنگ نرم دشمنان در مقطع کنونی بیش از پیش نیازمند تقویت آداب و رسوم و خصلتهای پهلوانی هستیم تا این ویژگیهای مقدس در تمام ارکان زندگی جاری و ساری شود.
این ورزش با اقدامات انجام شده در فدراسیون ورزشهای پهلوانی و زورخانه ای در سال ۱۳۸۹ به پیشنهاد ایران در فهرست میراث فرهنگی و معنوی یونسکو ثبت شد و روز ملی فرهنگ پهلوانی و ورزش زورخانه ای نیز در تقویم رسمی کشور، با هدف پاسداری و ترویج فرهنگ ارزشمند پهلوانی و جوانمردی و حفاظت از میراث فرهنگی ناملموس به ثبت رسید.
ورزش زورخانه ای و پهلوانی در استان زنجان نیز بیش از یک قرن قدمت دارد که یکی از پرطرفدارترین ورزشها در سالهای دور بود.
این ورزش در استان زنجان، پهلوانان نامداری را تربیت کرده است و با وجود اینکه تعدادی از آنها دار فانی را وداع کرده اند اما هنوز هم در این استان، کشور و حتی در کشورهای دیگر، پرآوازه هستند و از میان این ورزشکاران به شهدایی از جمله ابوالفضل میری، سید جلال میری، علی اکبر نقدی و اصغر نقدی می توان اشاره کرد.
زنجان ۳۰ داور و ۳۰ مربی ورزش زورخانه‌ای دارد
رییس هیات ورزش های زورخانه ای و پهلوانی استان زنجان با تشریح وضعیت این رشته ورزشی و اقدامات انجام شده به خبرنگار ایرنا گفت: قویترین دوره فعالیت این هیات در استان پس از دوره مدیریت حاج عباس حیدریان طی سال های دور، با استناد به برهان، مدارک قاطع و دلایل مستدل به دوره کنونی مربوط می شود.
محمد میرزایی افزود: هیچ دوره ای مانند دوره فعلی، هیات ورزش های زورخانه ای و پهلوانی کار نکرده است به طوریکه طی سالهای گذشته این هیات مربی دارای مدرک رسمی از فدراسیون نداشت و ورزشکاران این رشته از مربی و داور رسمی بی بهره بودند و در مقطعی ورزش زورخانه ای را یکی از کارمندان تربیت بدنی با رشته تخصصی شنا، قضاوت کرد چراکه این ورزش داور رسمی نداشت.
وی یادآور شد: هم اکنون حرفهای زیادی برای گفتن داریم و این هیات بیش از ۳۰ مربی دارای مدرک رسمی از فدراسیون و ۳۰ داور رسمی و مربی بین المللی و مدرس ورزش های زورخانه ای دارد که دستاورد بزرگی است.
بهره مندی از مربی ۱۸ سال تا مربی بین المللی ۶۰ سال از دستاوردهای بزرگ هیات ورزش های زورخانه ای و پهلوانی استان زنجان است.میرزایی با بیان اینکه پایه هر هیات ورزشی، آموزش است و ما در این مرحله پیشرو هستیم، اظهار داشت: اگر این موفقیت‌ها را نداشتیم دچار روزمرگی می شدیم درحالیکه ترجیح دادیم به جای برگزاری میتینگ های نمادین و نمایش های تبلیغاتی، به صورت پایه ای و بنیادی کار کنیم.
وی تصریح کرد: در حال حاضر هیات ورزش های زورخانه ای و پهلوانی استان از مربی ۱۸ سال تا مربی بین المللی ۶۰ ساله دارد و این دستاورد ارزشمندی برای هیات محسوب می شود.
میرزایی تاکید کرد: با اقدامات پایه ای انجام شده در این هیات به جایگاهی رسیده ایم که فدراسیون نمی تواند این هیات را نادیده بگیرد چراکه در این صورت دچار شکست می شود در حالیکه دوره های قبل، در هر مسابقه ای که زنجان شرکت می کرد زنگ تفریحی برای سایر استانها بود ولی در حال حاضر استان زنجان داعیه دار مقام های اول تا سوم در رقابت های مختلف است به خصوص در انفرادی ها کارهای زیادی انجام شده است.
وی گفت: با توجه به شرایط اقتصادی و فعلی جامعه و به فراخور حال و نسبت به گذشته خودمان پیشرفت کرده ایم و در جایگاه مناسبی هستیم اما نباید انتظار داشت که هم پای استانهای قوی و پیشرو در این ورزش پیش برویم و این درحالی است که زنجان با یک زورخانه دولتی در مرکز استان در برابر استانهای قوی مانند اصفهان با ۱۶۴ زورخانه قد علم کرده و این هنر بزرگی است.
میرزایی با بیان اینکه شهر زنجان هم اکنون یک زورخانه ( ذوالفقار) دولتی و یک زورخانه شخصی ( باشگاه شریعت) در پنج کیلومتری شهر و در مجموع ۱۱ زورخانه در استان دارد، افزود: فدراسیون ۳۰۰ میلیون ریال اعتبار برای یک سال به این هیات پرداخت کرده است که این مبلغ با یک حساب سرانگشتی ماهانه برای هر شهرستان استان کمتر از یک میلیون ریال است و ورزش شهرستانها با این میزان اعتبار قادر به ادامه کار نیست.
وی گفت: در مجموع ورزش زنجان از نبود حامی مالی رنج می برد ولی در استانهای دیگر مشارکت بخش خصوصی و کارخانه ها در حمایت از ورزش بالاست اما در زنجان آلودگی کارخانه های فعال نصیب عموم مردم می شود و این شرکت ها هیچ حمایتی از ورزش استان نمی کنند.
فراموشی ورزش های زورخانه‌ای با قد علم کردن رشته های جدید
وی با اشاره به کم رغبت شدن خانواده ها برای هدایت فرزندان خود به این رشته ورزشی، تاکید کرد: ورزش زورخانه ای هرگز به رونق سابق باز نخواهد گشت چرا که زمانی این ورزش در اوج بود و ورزشهای نوین کنونی با این میزان اهمیت و ابهت در ایران رواج نداشت، کل ورزش ما در ورزش های زورخانه ای و کشتی که شاخه ای از آن بود خلاصه می شد که بعدها کشتی هم از این ورزش جدا شد.
میرزایی گفت: در حال حاضر خانواده ها تمایلی ندارند که فرزندان خود را به باشگاهها و زورخانه ها ببرند و در مقابل از ورزشهای نوین استقبال می کنند و در واقع ورزش های زورخانه ای و پهلوانی تحت الشعاع رشته های جدید قرار گرفته است.
وی اظهار داشت: ورزشکاران برای فعالیت در هر رشته ای علاوه بر سلامت جسمانی، راههای پیشرفت و دستیابی به جایگاه های اجتماعی و مالی آن را نیز می سنجند درحالیکه ورزش های زورخانه ای رقابت های المپیکی و جهانی ندارد و این امر موجب شده است با قد علم کردن و پرطرفدار شدن رشته های دیگر ورزش های باستانی جایگاه خود را از دست بدهد و این رشته ها هم اکنون نه با جوش و خروش و رونق سابق صرفا به حیات خود ادامه می دهند.
هیات ورزش های زورخانه ای و پهلوانی استان با حمایت جدی اداره کل ورزش و جوانان و تخصیص اعتبار قابل توجه و بی نظیر نسبت به گذشته گسترش پیدا کرده است. رییس هیات ورزش های زورخانه ای و پهلوانی استان زنجان خاطرنشان کرد: در دوره فعلی با حمایت مدیرکل ورزش و جوانان استان زنجان، ورزش زورخانه ای به لحاظ مالی اندکی توسعه پیدا کرده و بودجه قابل توجهی امسال به ورزش باستانی اختصاص یافته که این میزان تاکنون بی نظیر بوده است اما همین بودجه تزریق شده نیز کفاف نمی دهد.
میرزایی تصریح کرد: در طول سال حداقل ۱۰ مسابقه برگزار می شود درحالیکه برای این تعداد مسابقه بودجه کافی نداریم، تربیت بدنی استان هرلحظه که نیاز بود واقعا کمک کرده ولی عقب ماندگی های مالی هیات بسیار زیاد است.
وی گفت: ورزش زنجان به خصوص ورزش های باستانی کش و قوس های زیادی دارد به دلیل اینکه اکثر ورزشکاران ما از شهرستانهای کوچک هستند و با توجه به زندگی روستایی، کشاورزی و دامداری که دارند استقبال از این ورزش ها در نوسان است به عبارت دیگر در فصل کشت، داشت و برداشت محصولات استقبال از زورخانه کم می شود چراکه زندگی مردم وابسته به کشاورزی و دامداری است به همین دلیل ورزشکار در این فصل به زورخانه ها مراجعه نمی کند بر این اساس برخی فصول تعداد ورزشکاران بسیار اندک می شود اما در اواخر پاییز و زمستان افزایش می یابد.
میرزایی افزود: به طور میانگین در زمان حاضر ۳۰۰ ورزشکار باستانی کار بیمه شده در استان داریم البته ورزشکاران غیر رسمی این رشته بیشتر از این تعداد است اما کسی که هفته ای سه جلسه در زورخانه تمرین کند ورزشکار باستانی کار به معنی واقعی است.
وی ادامه داد: طرح هایی سال گذشته اجرا شد و طرح شهید طوقانی و شهید فهمیده از جمله آنها بود که با توجه به شرایط سنی کودکان به طور هماهنگ در مدارس اجرا شد، در طرح شهید طوقانی این ورزش را با هدف سنجش و ارزیابی میزان علاقه مندی دانش آموزان به ورزش زورخانه ای با دانش آموزان پایه ابتدایی شروع کردند که هم اکنون هم در حال تمرین و آموزش هستند.
میرزایی با بیان اینکه هیات ورزش های زورخانه ای و پهلوانی در مجموع از سایر هیاتها جلو نیست و از قافله نیز عقب نمانده و به فراخور حال خود در شرایط خوبی ظاهر شده است، به برنامه های هفته گرامیداشت ورزش های باستانی اشاره کرد و گفت: مستند ورزش زورخانه ای که به صورت حرفه ای تهیه شده است رونمایی می شود و تقدیر از پیشکسوتان این ورزش، غبار روبی از مزار شهدا، اجتماع ورزشکاران در محل اداره کل و اجرای مراسم تک نوازی و مرشد خوانی، تقدیر از سه خانواده شهید باستانی کار، اجرای مراسم ورزش زورخانه ای در صحن سبزه میدان و دیدار با خانواده های شهدا از برنامه های این هفته است.
ترویج فرهنگ پهلوانی وظیفه ای اخلاقی و ملی در ورزش کشور است
مدیرکل ورزش و جوانان استان زنجان نیز با اشاره به برنامه های این اداره کل در راستای ترویج فرهنگ و نهادینه کردن فرهنگ پهلوانی و جوانمردی و ورزش زورخانه‌ای، گفت: بر همین اساس برنامه ریزی هایی برای افزایش سالن‌ها و باشگاههای ورزشی این رشته انجام می شود.
جواد بازرگان داشتن منش و روش پهلوانی را لازمه موفقیت در همه رشته های ورزشی بیان و خاطرنشان کرد: با فراهم شدن بسترهای لازم، ورزش زورخانه‌ای در سالن‌های ورزشی استان انجام خواهد شد.
بازرگان با تاکید بر اینکه ورزش زورخانه ای و پهلوانی احیای منش پهلوانی و جوانمردی، تواضع و فروتنی بوده و برگرفته از روش و منش پیشوای ما، امام علی(ع) است، اظهار داشت: این ورزش بومی متعلق به فرهنگ ایرانیان است و باید در راستای ترویج آن تلاش کنیم تا جوانان و نوجوانان هم به این رشته ترغیب شوند.
وی خروجی گودهای زورخانه ها را از گذشته تاکنون جوانمردی و فرهنگ پهلوانی بیان کرد و گفت: ترویج فرهنگ پهلوانی وظیفه ملی و اخلاقی ماست.
برآیند:
ورزشهای زورخانه‌ای و پهلوانی که با آیین ها و آداب اسلامی و پهلوانی درآمیخه است امروزه با ورود رشته‌های جدید و مدرن ورزشی رو به افول و فراموشی گذاشته است.
در این میان خانواده‌ها نیز برای هدایت فرزندان خود به این رشته رغبت چندانی نشان نمی دهند از این رو پویایی و توسعه این رشته ورزشی نیازمند تدبیر و برنامه ریزی مدیران و مسوولان است.