به گزارش ایرنا، در کنار ظرفیت‌های متعدد خدادادی گلستان از حوزه گردشگری و دریا تا ظرفیت معادن و کشاورزی، نمی‌توان از زمین‌های بایر و بیابانی این استان سرسبز چشم‌پوشی کرد.
در استان پُر از ظرفیت گلستان حتی این مناطق بی آب و علف و بیابانی هم خالی از لطف نیستند و یکی از ظرفیت‌های ویژه آن استخراج مواد معدنی از جمله «ید» است.
نخستین کارخانه تولید ید کشور، اردیبهشت ماه سال ۱۳۸۷ در استان گلستان افتتاح شد و در آن زمان با افتتاح این کارخانه، ایران به جمع ۹ کشور تولید کننده ید جهان پیوست.
با وجود فواید استحصال ید، فعالیت این کارخانه به دلیل کوتاهی برخی مدیران و بهره‌برداران در مدیریت نادرست پساب با حواشی زیادی همراه شد و اعتراض بسیاری از مردم، مسوولان به ویژه فعالان محیط زیستی را به همراه داشت.
طی این سال‌ها گرچه مسوولان و دستگاه‌های مرتبط تلاش کردند مجوز استحصال ید را با سخت‌گیری بیشتری صادر کنند و در کنار آن برای مدیریت صحیح پساب و جلوگیری از آسیب به محیط زیست حساسیت بیشتری به خرج دهند اما هنوز این نگرانی به طور کامل التیام پیدا نکرده و صنعت «ید» گاه و بی‌گاه در رسانه‌ها خبرساز می‌شود.
چند وقت پیش خبر آلودگی بیش از ۳۰۰ هزار هکتار از زمین‌های استان گلستان توسط شورابه‌های ناشی از تولید «ید» دوباره در فضای خبری استان پیچید که حمایت قاطع استاندار گلستان از محیط زیست را به همراه داشت و علی‌محمد زنگانه اعلام کرد جذب شورابه‌ها شرط اولیه فعالیت کارخانه‌های ید است و در راه‌اندازی و ایجاد معادن جدید، نباید به محیط زیست و مردم گلستان آسیب وارد شود.
به‌تازگی نیز واگذاری ۱۰ هزار هکتار زمین برای اکتشاف ید در کانون توجه رسانه‌ها و فضای مجازی گلستان قرار گرفت و اینگونه ادعا شد که اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان ۱۰ هزار هکتار زمین را برای پنج معدن یُد به پنج نفر واگذار کرده است.
در همین راستا خبرنگار ایرنا به سراغ مسوولان اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان گلستان رفت تا درستی یا نادرستی این خبر را از زبان مسوولان این اداره‌کل جویا شود.
رییس اداره حفاظت و حمایت اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: سازمان صنعت، معدن و تجارت گلستان به عنوان متولی قانون معادن و صدور مجوزهای معدنی اکتشاف و بهره‌برداری، پس از دریافت تقاضا، از دستگاه‌های مرتبط نظیر اداره کل منابع طبیعی مورد استعلام کرده و پس از جمع‌بندی استعلام دستگاه‌های اجرایی مجوز یا موافقت اکتشاف یا بهره‌برداری را صادر می‌کنند.
علی نیکویی ادامه داد: چارچوب قانون معادن در بهره‌برداری و برداشت از ماده معدنی بوده و به هیچ وجه واگذاری اراضی ملی و دولتی به صاحبان معادن را شامل نمی‌شود از این رو فقط دارنده پروانه اکتشاف و بهره‌برداری معدن حق خواهد داشت طی زمان مندرج در پروانه در محدوده ثبت‌شده اقدام به فعالیت معدنی کند.
وی با تاکید بر اینکه معادن ید در استان گلستان از این قاعده مستثنی نیستند، تصریح کرد: در خصوص معادن ید سازمان صنعت، معدن و تجارت ابتدا از نظر فعالیت اکتشافی شامل مطالعات اولیه از دستگاه‌های اجرایی شامل منابع طبیعی استعلام می‌گیرد و پس از تایید مراحل کار منجر به صدور پروانه بهره‌برداری شامل چاه‌های بهره‌برداری و جذب پساب و سایر تاسیسات مرتبط با معدن با پرداخت حق و حقوق دامداران و خسارت به منابع طبیعی فعالیت استخراج آنان انجام خواهد شد.
رییس اداره حفاظت و حمایت اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان متذکر شد: موضوع اکتشاف ید در استان گلستان تاکنون در یک جمع‌بندی کلی شامل ۱۰ مورد گواهی کشف و ۶ مورد پروانه بهره‌برداری با ۲ واحد فعال ید «کانسارخزر» و «شورابه ید» در حوضه ماده معدنی ید جمع‌بندی می‌شود.رییس اداره حفاظت و حمایت اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان متذکر شد: موضوع اکتشاف ید در استان گلستان تاکنون در یک جمع‌بندی کلی شامل ۱۰ مورد گواهی کشف و ۶ مورد پروانه بهره‌برداری با ۲ واحد فعال ید «کانسارخزر» و «شورابه ید» در حوضه ماده معدنی ید جمع‌بندی می‌شود.
نیکویی اضافه کرد: همچنین در صورت احداث کارخانه فرآوری ید در سطح یک تا ۲ هکتار با درخواست واگذاری عرصه ملی از طریق امور اراضی با تشکیل و تکمیل پرونده و در نهایت طرح در کمیسیون ماده ۲۱ واگذاری طرح‌های غیر کشاورزی به ریاست معاونت امور اقتصادی استانداری مورد رسیدگی قرار خواهد گرفت.
به گفته وی؛ در آخرین پاسخ به استعلام سازمان، این اداره کل با فعالیت اکتشافی ید در هفت هزار و ۱۶۰ هکتار موافقت اولیه کرده که نیازمند گرفتن مجوز سایر دستگاه‌های مرتبط و تایید اکتشافی سازمان متولی برای انجام مراحل بعدی است.
رییس اداره حفاظت و حمایت اداره‌کل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان تاکید کرد: در مرحله بهره‌برداری، سطح هفت هزار و ۱۶۰ هکتاری به کمتر از ۱۰ درصد سطح اکتشاف تقلیل خواهد یافت.
نیکویی درپایان خاطرنشان کرد: ید یکی از منابع معدنی منحصربه‌فرد کشور در استان گلستان بوده که در پهنای شمال استان از کرانه خزر تا شهرستان گنبدکاووس در اعماق زمین نهفته است.
به گزارش ایرنا، در جهان تنها ۱۰ کشور از جمله ترکمنستان، آذربایجان، آمریکا، چین، روسیه، شیلی، ژاپن و ایران تولیدکننده ید هستند.
حداقل ۲۴ نوع ماده یددار وجود دارد و مصارف این ماده معدنی در صنایع داروسازی(مانند قرص‌های تیروئید)، صنایع پتروشیمی(به عنوان کاتالیزور)، ساخت داروهای ضدعفونی کننده دامی و مواد شیمیایی(کلیه ترکیبات یددار) است.
این ماده معدنی در ساخت اسید استیک، کائوچو، رنگدانه، مواد آلی، تولید فلزات با خلوص بالا، مکمل غذایی، تایر اتومبیل، صنایع هوافضا و الکترونیک به کار می‌رود.