توئیتر فارسی یکی از بسترهایی است که کاربران مجازی در آن به ابراز نظر درباره مسائل مختلف به خصوص اجتماعی و سیاسی روز می‌پردازند. با اینکه به استناد نظرسنجی‌ها، کمتر از ۱۰ درصد جمعیت ایران عضو توئیتر هستند، اما این پلتفرم نشان داده در جریان‌سازی و برخی افشاگری‌ها از پیشروترین رسانه‌ها به شمار می‌آید، به گونه‌ای که در بسیاری از اوقات محتوای این بستر کم‌جمعیت اما موثر در شبکه‌های اجتماعی پرجمعیت دیگری مانند اینستاگرام، نفوذ و همه‌گیر می‌شود.
در این گزارش تلاش شده محتوای منتشر شده در سال ۱۴۰۲ بررسی و بازیگرانی از سینما و تلویزیون که بیشترین بحث و نظر درباره آنها در این فضا صورت گرفته، استخراج و مقایسه و تحلیل شود. برای دریافت اطلاعات از سامانه پایشگر شبکه‌های اجتماعی استفاده شده و نام و نام‌خانوادگی افراد و هشتگ آنها جست‌وجو و اطلاعات مرتبط استخراج و آنالیز شده است.
بازه زمانی این پژوهش از فروردین تا اسفندماه ۱۴۰۲ بوده و نتیجه استخراج پربحث‌ترین بازیگران سینما و تلویزیون در سال ۱۴۰۲ در قالب گراف میله‌ای زیر ارائه شده است.
«مهران غفوریان» پربحث‌ترین بازیگری بوده که کاربران توئیتر درباره آن توئیت زدند. بعد از غفوریان به ترتیب «رضا کیانیان، ترانه علیدوستی، مهران رجبی، شهاب حسینی، رامبدجوان، الهام چرخنده، پرویز پرستویی، رضا عطاران و آتیلا پسیانی» در فهرست پربحث‌ترین بازیگران از نظر کاربران توئیتر بوده‌اند.
در ادامه اصلی‌ترین مضامین توئیت‌های مرتبط با ۵ بازیگر نخست از نظر میزان بحث و نظر توئیتری‌ها، تحلیل و بررسی شده است:
۱. مهران غفوریان
تقریبا همه توئیت‌های مرتبط با مهران غفوریان در یک بازه زمانی کوتاه در دی ماه ۱۴۰۲ صورت گرفت؛ وقتی این بازیگر سینما و تلویزیون در واکنش به اظهارنظر «علی کریمی» در خصوص جان‌باختگان کرمان گفت:« کسی که از کشتار مردم خوشحالی می‌کنه باید در تیمارستان بستری بشه.»
این اظهار نظر غفوریان باعث بروز یک دو قطبی کوتاه‌مدت اما حجیم له و علیه او و در حمایت و ابراز نفرت از کریمی شد به‌گونه‌ای که در ۱۶ دی‌ماه فقط ۱۴ هزار و۶۰۰ توئیت و ریتوئیت در این موضوع منتشر شد.
۲. رضا کیانیان
عمده توئیت‌های مرتبط با رضا کیانیان در سال گذشته، مهرماه و دی‌ماه منتشر شده بود. جالب اینکه، کیانیان در توئیتر فعالیتی ندارد و این توئیت‌ها، واکنش به استوری‌های ایستاگرامی او بوده به‌گونه‌ای که نزدیک به ۷۰ درصد این محتوا به استوری اینستاگرامی او درباره همسر رئیس‌جمهوری و همچنین درگذشت «ناصر طهماسب» دوبلور پیشکسوت در مهر و دی‌ماه ۱۴۰۲ بوده است.
عمده توئیت‌های کاربران توئیتر در سه مضمون انتقادی و علیه کیانیان منتشر شده است.
۳. ترانه علیدوستی
توئیت‌های مرتبط با ترانه علیدوستی در سال ۱۴۰۲ تنوع بیشتری داشت و عمده آنها در اردیبهشت، آبان و دی‌ماه منتشر شد. حجم زیادی از محتوای توئیتری‌ها در واکنش به استوری اینستاگرامی ترانه علیدوستی درباره ممنوع‌الکاری و عدم شرکت در پروژه‌های سینمایی بود. بعد از آن، اعلام حمایت او از محکومان اعدام خانه‌اصفهان در اردیبهشت‌ماه، خبرساز و واکنش‌برانگیز شد.
نزدیک به ۲۰ درصد محتوا علیه علیدوستی کاملا منفی و انتقادی و در اعتراض به منش و گفتار فمنیستی او منتشر شد و در واقع واکنشی بود به اظهارات اینستاگرامی او؛ زیرا علیدوستی نیز همانند بیشتر بازیگران سینما در اینستاگرام و به طور محدودی در توئیتر فعالند.
خبر شکایت «مهدی کوشکی و حبیب رضایی» از «ترانه علیدوستی و فرشاد فرشادجو»، از دیگر مضامین مرتبط با این بازیگر در توئیتر فارسی بودند.
۴. مهران رجبی
تولیدمحتوای توئیتری مرتبط با مهران رجبی نسبت به دیگر هنرمندان، پراکندگی بیشتری داشته و در بیشتر روزهای سال شاهد انتشار محتواهای انتقادی یا حمایتی از این بازیگر بوده‌ایم؛ این در حالی است که اوج محتوای مربوط به رجبی در مهر و دی‌ماه سال گذشته بوده است. در دی‌ماه توئیت‌های زیادی له یا علیه حضور این مجری بازیگر در تجمع حمایتی از فلسطین منتشر شد.
با این وجود، نام مهران رجبی به عنوان یکی از کلیشه‌های رایج در تویئتر فارسی به عنوان میم مطرح بوده و کنایه از کسی است که به طور مداوم و همیشگی در رسانه ملی حضور دارد.
۵. شهاب حسینی
توئیت‌های مرتبط با شهاب حسینی در سال گذشته پراکندگی داشته اما عمده توئیت‌ها در نیمه دوم سال به‌ویژه دی و بهمن‌ماه پارسال بوده است. حجم زیادی از محتوای توئیتری‌ها به مطالبه‌گری حسینی درباره دفاع از محکومان به اعدام بوده است؛ کاربران توئیتری با طعنه، خواستار حمایت حسینی و رضایت گرفتن او برای متهمان به قتل «داریوش مهرجویی» و همسرش «وحیده محمدی‌فر» شدند.
تعدادی از کاربران، به چهره حکومتی و متناقض حسینی و بازی کردنش در فیلم‌های حکومتی اعتراض داشتند. دیگر مضامین به نقش‌آفرینی‌های او در فیلم‌ها و سریال‌هایی همچون «پوست شیر»، «گناه فرشته»، «شهرزاد»، «شوق پرواز» و فیلم‌های «دلشکسته» و «حوض نقاشی» اشاره داشتند.
عده‌ای از کاربران نیز او را یکی از بهترین بازیگران سینمای ایران دانسته و به ستایش بازیگریش در نقش‌های متفاوت اشاره کردند.
تحلیل و جمع‌بندی
۱. حضور چهره‌هایی مانند «مهران غفوریان»، «رضا کیانیان»، «ترانه علیدوستی»، «مهران رجبی» و «شهاب حسینی» به عنوان پربحث‌ترین بازیگران سینما و تلویزیون در سال ۱۴۰۲ نشان می‌دهد کاربران توئیتر فارغ از فروش فیلم‌ها و کیفیت هنری آنها، بیشتر به مسائل سیاسی _ اجتماعی پیرامون هنرمندان توجه دارند به‌گونه‌ای که بازیگرانی مانند «جواد عزتی» و «پژمان جمشیدی» که از پرکارترین و پول‌سازترین چهره‌های سینمای ایران در سال گذشته بودند، حتی در فهرست ۱۰ نفر نخست پربحث‌ترین‌های توئیتر قرار نگرفتند.
۲. اظهارنظرهای «مهران غفوریان به دلیل مجادله با علی کریمی»، «رضا کیانیان به دلیل واکنش به فوت ناصر طهماسب»، «ترانه علیدوستی در واکنش به ممنوع‌الکاری و کشف حجاب»، «مهران رجبی به دلیل حضور مداوم در رسانه» و «شهاب حسینی به دلیل دفاع از محکومان به اعدام در توئیتر» بیشتر مورد بحث قرار گرفتند. به عبارتی، موضوع‌های بیان‌شده، اصلی‌ترین و پرتکرارترین موارد مطرح شده پیرامون پنج بازیگر پربحث در بستر توئیتر فارسی در سال ۱۴۰۲ بوده است.
۳. تحلیل مضمون توئیت‌های پرلایک مرتبط با این پنج بازیگر سینما و تلویزیون از جهت تکرار و واکنش‌برانگیزی، نشان می‌دهد عمده محتوای توئیت‌ها پیرامون موضوع‌ها و اظهارنظرهای سیاسی این هنرمندان صورت گرفته و نقش‌آفرینی و کیفیت هنری آنها در اولویت نخست کاربران توئیتری نبوده است. براین اساس می‌توان نتیجه گرفت، ترندسازی و جریان‌سازی در بستر این پلتفرم بیش از زیبایی‌شناسی هنری و کیفیت سینمایی به سوژه‌شدن و گرفتن بهانه و سوتی توسط توئیتری‌ها مربوط می‌شود و کمتر تحلیل عمیق و دقیقی درباره هنرمندان سینما و تلویزیون در این بستر، پرلایک و پربازنشر می‌شود.