به گزارش خبرنگار کتاب ایرنا، برگزاری نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران در مصلای امام خمینی(ره) یکی از مسائل و موضوعات قابل بررسی برای این رویداد است. زیرا هرقدر سازه‌های این مکان کامل شود و هرقدر برای برنامه‌ریزی مناسب تلاش شود، این مکان برای برگزاری نمایشگاه ساخته نشده است. به همین دلیل همواره مسائلی مطرح خواهدبود که مورد نقد قرار می‌گیرد. از طرفی شهر آفتاب اگر چه برای برگزاری نمایشگاه تخصصی ساخته شده است، اما در فاصله زیاد با مرکز شهر قرار دارد، همین دلایل است که شهرآفتاب را از فهرست مکان‌های مورد بررسی برای برگزاری نمایشگاه کتاب خارج می‌کند.
در چنین شرایطی محل برگزاری نمایشگاه‌های دائمی واقع در خیابان سئول به عنوان گزینه قدیمی می‌تواند مورد بررسی قرار بگیرد، اما این مکان هم راه دسترسی مهمی مانند مترو ندارد و همچنین همواره ترافیک سنگین برگزاری نمایشگاه در آن مورد نقد قرا رگرفته است. در چنین شرایطی فعلا مصلی تنها گزینه برای برگزاری این رویداد فرهنگی است.
در میزگردی که در ایرنا برگزار شد، این مسائل و نکاتی پیرامون نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران توسط مریم سادات ظهوریان مدیرعامل انجمن فرهنگی زنان ناشر و عضو شورای سیاستگذاری سی‌وپنجمین نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران و ابراهیم کریمی رئیس اتحادیه ناشران و کتاب‌فروشان تهران و عضو شورای سیاستگذاری سی‌وپنجمین نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران بررسی شد.
قسمت اول این میزگرد را اینجا بخوانید و در ادامه بخش دوم آن را مطالعه کنید.
ناشران برای ثبت‌نام باید دقیق باشند
خدماتی که پیش از نمایشگاه به ناشران ارائه می‌شود، از پاسخگویی تا مراحل ثبت نام ناشران، چقدر مشکل داشتند آیا ناشران توانستند فرآیند ثبت‌نام را تکمیل کنند؟
برای ثبت‌نام ناشران مثلث کدپستی، شماره حساب و کدمالیاتی با همدیگر باید همخوانی داشته باشند
کریمی: تا کنون اعتراضی از جانب همکارانم در این مورد نشنیدم.
ظهوریان: گاهی بخشی را می‌خوانیم و بخشی را نمی‌خوانیم، بخشی را می‌بینیم و بخشی را نمی‌بینیم. اگر دقیق شده باشیم که برای ثبت‌نام چه کارهایی باید مرحله به مرحله انجام شود، بدون مشکل موفق به ثبت‌نام می‌شدیم. قطعا قبل از اینکه در شورای سیاستگذاری نمایشگاه باشم، ناشر بودم و خودم این مسائل را طی می‌کنم، زمانی نبوده که بخواهم با مسئولان برگزاری نمایشگاه کتاب تماسی داشته باشم و کسی پاسخگو نباشد. اما چند تا از دوستان و همکارانم می‌گویند به مشکل برخوردند. برای مثال در ثبت نام نیاز به کدرهگیری مالیاتی است، ممکن است افراد این نکته را نبیند یا به سرعت از آن رد شوند، ممکن است فکر نکند که این مساله ضرورت است. همچنین مثلث کدپستی، شماره حساب و کدمالیاتی با همدیگر باید همخوانی داشته باشند. اگر از روی هر کدام از اینها بی‌توجه رد شویم، کاربه پایان نمی‌رسد و افراد هم جز ضرورت ثبت دقیق این موارد نمی‌توانند آن‌ها را راهنمایی کنند.
آیا دفترچه دستورالعملی وجود دارد تا مسائل را به ناشران توضیح بدهد؟
ظهوریان: در سایت مرحله به مرحله راهنما برای ثبت نام وجود دارد.
تعداد ناشرانی را که در سی‌وپنجمین دوره نمایشگاه کتاب شرکت کردند، نسبت به دوره قبل چگونه ارزیابی می‌کنید؟ آیا در این دوره شاهد حضور ناشران بزرگ خواهیم بود یا باز هم تعدادی نیستند؟
کریمی: نسبت به سال گذشته ناشران بیشتری شرکت می‌کنند.
ظهوریان: نمی‌توان نام برد که کدام ناشر هست و کدام نیست اما تعدادی از ناشران که سال پیش نبودند در این دوره حضور پیدا می‌کنند.
بهترین گزینه برای برگزاری نمایشگاه کتاب سئول است
به نظر شما مصلی یا شهرآفتاب، کدام مکان مناسبی برای برگزاری نمایشگاه کتاب است؟
کریمی: من معتقدم هیچ کدام، نمایشگاه کتاب بهتر است در محل نمایشگاه بینالمللی برگزار شود. مصلی امکاناتی دارد، از شهر آفتاب با توجه به بُعد مسافت و وضعیت هوایی استقبال کمتری می‌شود و بهترین گزینه برای برگزاری نمایشگاه کتاب، محل دائمی نمایشگاه بینالمللی در خیابان سئول است.
زنان بخش بزرگی از غرفه‌داران را تشکیل می‌دهند، با توجه به ساعت فعالیت نمایشگاه کتاب، رفت و آمد به شهر آفتاب برای این گروه دشوار است
در این منطقه ترافیک نمی‌شود؟
کریمی: مصلی هم ترافیک دارد.
پس چرا محل برگزاری نمایشگاه را به مصلی آوردند؟
کریمی: از مسئولان بپرسید چرا آوردند.
نمایشگاه کتاب مورد علاقه همه است
به نظر شما کدام گزینه مناسب است؟
ظهوریان : من خیلی به نمایشگاه سئول باز نمی‌گردم، زیرا سوال شما بین مصلی و شهر آفتاب بود.
لطفا سئول را هم بررسی کنید.
ظهوریان: تردد یکی از فاکتورهای اصلی مردم و ناشران است. شهر آفتاب مسائل و مشکلات خاص خود را دارد، مکان شهر آفتاب نسبت به مرکز دور و حمل و نقل به این نمایشگاه دشوار است، باید توجه داشت که زنان بخش بزرگی از غرفه‌داران را تشکیل می‌دهند، با توجه به ساعت فعالیت نمایشگاه کتاب، رفت و آمد برای این گروه دشوار است. ممکن است زمانی شهر آفتاب امکان این را داشته باشد که شرایط مناسبی در اختیار مخاطبان قرار دهد، اما در این روزها شرایط مناسبی ندارد و نمی‌تواند پاسخگوی نیازهای نمایشگاه پرتردد کتاب باشد. نمایشگاه کتاب یکی از مظلومانه‌ترین نمایشگاه‌ها است.
چرا مظلومانه؟
ظهوریان: گاهی کالاهایی در نمایشگاه عرضه می‌شوند که مختص گروه خاصی هستند و آن نمایشگاه تردد بازدیدکننده ندارد. از طرفی از همه گروهی به نمایشگاه کتاب می‌آیند، از کودک و دانش‌آموز تا کارمندان و اساتید دانشگاه؛ همه این نمایشگاه را دوست دارند و از آن استفاده می‌کنند. نمایشگاه کتاب مورد علاقه همه است. اما برخی از نمایشگاه‌های اینطور نیست افراد خاصی به برخی نمایشگاه‌های کالاهای لوکس علاقه‌مند هستند. نمایشگاه کتاب عام‌ترین پرمخاطب‌ترین نمایشگاه است. برای همین است که شهر آفتاب این امکان را ندارد و همچنین کسی از هر نقطه‌ای از شهر به شهر آفتاب نمی‌رود.
بین مصلی و نمایشگاه بینالمللی نمی‌توانم انتخاب کرد اما شهر آفتاب اصلا گزینه مناسبی برای برگزاری نمایشگاه کتاب نیست
از طرفی مصلی شرایط و سختی‌های خود مانند دشواری تردد و ترافیک خود را دارد؛ اما مکان آن و وسط شهر بودن و در دسترس بودنش به ناشران حمل و نقل آن‌ها، برای رفت و آمد و برای بازدیدکننده و غرفه‌دار تسهیلاتی ارائه می‌کند. در حال حاضر میان گزینه‌هایی که داریم جای بهتری از مصلی وجود ندارد. اگر نمایشگاه کتاب تهران به شهر آفتاب می‌رفت خیلی ناز اشران ریزش یا به نمایشگاه مجازی بسنده می‌کردند. با توجه به اینکه چند سال است نمایشگاه کتاب در سئول برگزار نشده است، مشخص نیست که آیا هنوز همان امکانات را دارد یا نه. همچینین در طول این سال‌ها حتما مراجعان و مخاطبان به این نمایشگاه تغییر کرده اند. امکان دسترسی سئول با مصلی خیلی فرق می‌کند و اگر نمایشگاه بینالمللی بخواهد به سئول برگردد، باید راه‌های تردد خود را پیدا کند و الان فقط بی.آر.تی به آنجا تردد دارد. بین مصلی و نمایشگاه بینالمللی نمی‌توانم انتخاب کرد اما شهر آفتاب اصلا گزینه مناسبی برای برگزاری نمایشگاه کتاب نیست.
اطلاع دارید که سازه‌های سئول چقدر امن و سالم هستند؟
کریمی: من هنور آنجا را بهترین مکان برای برگزاری نمایشگاه کتاب می‌دانم.
ظهوریان: البته اگر قرار شود که آنجا نمایشگاه برگزار شود قطعا به روزرسانی می‌شود. فکر می‌کنم که روی این مساله فکر نشده است.
ما باید خود را با مصلی تطبیق دهیم
همواره برای هر تغییر هزینه مطرح است، گفته می‌شود وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای مدت کوتاهی مستاجر نمایشگاه کتاب است و این فضا باقی سال برای این وزارتخانه نیست، به همین دلیل برای آن افراد دیگری باید هزینه کنند. به نظر شما چه کسی باید برای مکان برگزاری نمایشگاه کتاب هزینه کند؟
کریمی: به نظر من همه این گزینه‌ها مناسب است اما مهم این است که ازاین امکانات چطور بهره ببریم، شاید مهم‌ترین مشکل مصلی این باشد که هنوز کارهای ساختمانی بخش‌هایش به پایان نرسیده‌است و هنوز بخش‌هایی در حال کارهای ساختتمانی هستند وگرنه مصلی امکانتت خوبی دارد.
اما مصلی اسمش رویش است مصلی است و نام فضای دیگر محل رائمی نمایشگاه‌های کشور است. بهتر است نمایشگاه در محل دائمی برگزار شود موافق برگزاری نمایشگاه در مصلی نیستم.
آیا ممکن است آسانسور در شبستان به شکل مرتب فعالیت کند و همچنین برای طبقه اول رواق‌های شرقی و غربی و بخش کودک آسانسور در نظر گرفته شود؟
کریمی: پله‌ها زیاد نیست اینقدر تنبلی را تشویف نکنید.
وقتی به محل مصلی می‌آییم و از آن کاربری دیگری را انتطار داریم، این ما هستیم که باید خود را تطبیق دهیم
تعداد پله‌ها زیاد است و همچنین معلولان نمی‌توانند از بخش‌های مختلف نمایشگاه کتاب استفاده کنند.
کریمی: معلولان را بهانه قرار ندهید. معتقدم به معلولان هم در بخش‌های مختلف توجه شده است. اما نمی‌توان به این تعداد پله زیاد گفت.
تعداد پله‌های رواق‌ها زیاد است. همچنین برای کامل نبودن سازه‌های مصلی، و تقسیم رواق‌ها به دوبخش، باید برای بازدید از هر کدام از رواق‌ها دو بار پله‌ها را بالا و پایین رفت.
کریمی: مصلی را برای مصلی بودن ساختند و شما انتظار دارید در مصلی همه خدمات و امکانات محل برگزاری یک نمایشگاه وجود داشته باشد. وقتی به محل مصلی می‌آییم و از آن کاربری دیگری را انتطار داریم، این ما هستیم که باید خود را تطبیق دهیم.
آیااین دوره آسانسور نصب خواهد شد؟
ظهوریان: در دوره‌های قبل گاهی آسانسور برای بخش بین‌الملل و سراهای اهل قلم که بالای شبستان هستند، کار می‌کرد، اما امسال حقیقتا هنوز درباره آسانسورهای رواق‌ها خبر ندارم. مراجعان گاهی با کالسکه و گاهی با ویلچر وارد بخش کودک می‌شوند. هنوز وارد بخش کودک نشدم اما از بیرون متوجه تفاوت گسترده آن نسبت به سال گذشته شدم.
برخی ناشران فقط به صورت اخلاقی کپی‌رایت را رعایت می‌کنند
فعالیت بینالمللی نمایشگاه به خصوص در تبادل رایت را چطور ارزیابی می‌کنید. آیا ممکن است اقداماتی بیشتر نسبت به دوره‌های قبلی انجام شود؟ قبل از همه‌گیری در نمایشگاه کتاب، بخشی به فعالیت آژانس‌های ادبی اختصاص داشت. آیا فکر می‌کنید ممکن است چنین فضایی در سی‌وپنجمین دوره شکل بگیرد؟
کریمی: اجازه بدهید در این باره پاسخ ندهم و این سوال باید از مسئولان اجرایی نمایشگاه پرسیده شود.
ناشران چه نظری دارند؟ آیا علاقه‌ای به فعالیت بین‌الملل دارند؟ آیا دغدغه فعالیت بینالمللی در نمایشگاه را دارند؟ یا بیشتر به فروش فکر می‌کنند؟
کریمی: اصل موضوع این است که هنوز به کنوانسیون بینالمللی برن نپیوستیم؛ تا زمانی که این مساله حل نشود به شکل قانونی و در عمل کار حقوقی چندان جدی نمی‌توانیم انجام بدهیم و عده‌ای از ناشران فقط به صورت اخلاقی این موضوع را رعایت و با ناشر اصلی کتاب ارتباط پیدا می‌کنند و قرارداد سمبلیک می‌بندند.
منتظر حضور بیشتر مردم در نمایشگاه کتاب هستیم
آیا ناشران زن دراین مساله دغدغه بیشتری دارند؟
ظهوریان: نفس کار نمایشگاه بینالمللی بر همین مساله باید باشد، نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران نباید بر پایه فروش و خرید کتاب بچرخد و باید بتوانیم در نمایشگاه بینالمللی رایت را تبادل کنیم. بخش گرنت (حمایت از ترجمه و نشر کتاب در دیگر کشورها) وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی کمک و هزینه‌هایی را تقبل می‌کند تا تشویقی برای این کار باشد.با توجه به اینکه چه کشورهایی در نمایشگاه حضور داشته باشند، این اقدامات انجام خواهدشد. معمولا زنان ناشر علاقه بیشتری به رعایت قانون دارند. همچنین زنان ناشر دوست دارند که شفاف باشند و اگر قرار است کتابی را از کشوری بیاورند باید روشن باشد و سرشان را بالا بگیرند. درست است که عضو برن نیستیم اما فکر می‌کنم به زودی عضو این کنوانسیون شویم.
نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران نباید بر پایه فروش و خرید کتاب بچرخد و باید بتوانیم در نمایشگاه بینالمللی رایت را تبادل کنیم
هنوز به کنوانسیون برن نپیوستیم، تعداد قابل توجهی از ناشران به مساله کپی‌رایت حساس هستند. در اینجا این نکته مهم است که ناشران چه کتاب‌هایی را به نمایشگاه کتاب می‌برند و این کتاب‌ها چقدر قابلیت ارائه به دیگر کشورها را دارند. همچنین اینکه چه کشورهایی در سی‌وپنجمین دوره نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران شرکت خواهند کرد و آن‌ها کدام کتاب‌ها را به این نمایشگاه می‌آورند.
یکی از دلایلی که علاقه‌مند به حضور و فعالیت دیگر کشورها در نمایشگاه بینالمللی کتاب هستیم، امکان تبادل فرهنگی است تا بتوانیم فرهنگمان را به اشتراک بگذاریم و به دیگر کشورها معرفی کنیم. به همین دلیل بودنش خیلی خوب است اما اینکه چقدر بسترش آماده است، مهم است. باید توجه داشت نمایشگاه کتاب محل تبادل رایت است.
نکته‌ای باقی مانده که بخواهید درباره سی‌وپنجمین دوره نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران بگویید؟
کریمی:ما منتظر حضور بیشتر مردم در نمایشگاه کتاب هستیم.
ظهوریان: همه تلاشمان برای این است که می‌دانیم یکی از خط‌کش‌های اندازه‌گیری هر ملتی و هر جمعی، بخش فرهنگ آن است. وقتی از فرهنگ صحبت می‌شود همه به کتاب فکر می‌کنند. هرچه مردم با کتاب بیشتر انس داشته باشند، به نتایج بهتری می‌رسیم. به عنوان ناشر و همچنین مخاطب کتاب، می‌دانم نمایشگاه جایی است که مخاطب می‌تواند با ناشر صحبت کند و ناشر می‌تواند درباره سلیقه مخاطب اطلاعات جمع کند. همه باید در هر عرصه‌ای که هستیم تلاش کنیم تا تعداد بیننده‌های بیشتر و شرکت‌کنندگان بیشتر داشته باشیم.