به گزارش خبرنگار ایرنا، اردبیل به عنوان یکی از کانون‌های فرهنگ سنگ‌افراشتی (مگالی‌تیک) از حدود سه هزار سال پیش به واسطه قرار گرفتن در حاشیه جاده ابریشم در زمره نقاط مهم تمدنی ایران زمین بوده اما پیشینه ایجاد نخستین معابر عمومی در این شهر را شاید بتوان به دوره حکمرانی سلسله صفویه مرتبط دانست.
با این وجود احداث نخستین خیابان در اردبیل به شکل و شمایل امروزی که با هدف توسعه کالبدی شهر انجام شد و چهره آن را برای همیشه دگرگون ساخت، به حدود سال ۱۳۰۷ برمی‌گردد که قرار بود دروازه تبریز را با مسیر ارتباطی مستقیمی از مرکز شهر به دروازه آستارا متصل کند.
از زمان احداث نخستین خیابان در اردبیل تاکنون شهروندان شاهد رشد روزافزون تعداد خودروهای سواری شخصی و بیشتر شدن میزان گره‌های ترافیکی با وجود اجرای پروژه‌های عمرانی و زیرساختی هم‌چون احداث خیابان‌ها، کوچه‌ها، میدان‌ها، پل‌ها، زیرگذرها، کنارگذرها و کمربندی‌های جدید بودند.
با در نظر گرفتن این تعریف که خیابان شامل یک معبر افزون بر ۱۲ متری است، در حال حاضر بیش از یک هزار و ۲۰۰ کیلومتر خیابان در اردبیل داریم اما بسیاری از خیابان‌ها و کوچه‌های شهر قدیمی بوده و با استانداردها هم‌خوان نیستند.
از سوی دیگر ناوگان حمل و نقل درون‌شهری که مسئولیت اصلی جابه‌جایی مسافران را دارد، درگیر کاستی‌هایی بوده که رغبت شهروندان به استفاده از آن را کم کرده است؛ موضوعی که شهروندان در کنار مشکل معابر، یکی از علت‌های اصلی گره‌های کور ترافیکی این روزهای اردبیل می‌دانند.
کاستی‌های حوزه حمل و نقل و محدودیت‌های معابر
یکی از شهروندان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار کرد: اوایل صبح و عصر حتی نزدیکی‌های ظهر و بعد از ظهر همزمان با آغاز به کار یا تعطیلی بازار، اداره‌ها و سازمان‌های دولتی و خصوصی، مدرسه‌ها و دانشگاه‌ها شاهد ترافیک سنگین در نقاط مختلف اردبیل هستیم که البته محدوده ظهور و بروز آن متفاوت است.
مجید دانشی افزود: هسته مرکزی شهر اما به جز در ساعت‌های آغازین روز و پایان شب در سایر اوقات شاهد ترافیک سنگین است و در چنین شرایطی که رفت و آمد با دشواری و به کندی صورت می‌گیرد، پیدا کردن جای پارک در حاشیه معابر غیرممکن است.
وی با انتقاد از سختی پیدا کردن جای پارک به ویژه در هسته مرکزی شهر، بیان کرد: پارک خودرو به یک چالش برای شهروندان اردبیلی تبدیل شده و مردم برای انجام امور روزمره گاه مجبور به پارک دوبل در خیابان‌ها می‌شوند.
وی اضافه کرد: پارکینگ هم به تعداد کافی وجود ندارد و در نتیجه مرکز شهر در اوقات مختلف روز درگیر ترافیک است و مجبور هستیم ساعت‌ها وقت خود را در پشت چراغ‌های راهنمایی سپری کنیم تا یک کار چند دقیقه‌ای در مرکز شهر را به سرانجام برسانیم.
شهروند دیگری نیز در این زمینه گفت: اگرچه اردبیل از سال ۱۳۷۲ به استان تبدیل شده است اما شرایط و خدمات شهری چندان تغییری نکرده است و عدم این تغییر موجب بروز این وضعیت شده است.
صمد هاشمی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا بیان کرد: جمعیت اردبیل به عنوان مرکز استان نسبت به گذشته افزایش داشته و به همان اندازه تعداد خودروهایی که در سطح شهر تردد می‌کنند نیز افزایش یافته اما عرض معابر تغییری نداشته است.
وی با انتقاد از فقدان مطالعات جامع حمل و نقل درون‌شهری، عنوان کرد: تعدادی از اتوبوس‌هایی که برای جابه‌جایی مسافران درون‌شهری اردبیل مورد استفاده قرار می‌گیرند، فرسوده و یا از رده خارج هستند.
این شهروند اظهار کرد: تعداد تاکسی در اردبیل از اتوبوس‌ها هم بیشتر است، اما بخشی از جامعه شاید توانایی پرداخت هزینه تاکسی به صورت روزانه را نداشته باشند و از طرفی با اندک بارشی از همان تاکسی‌ها هم خبری نمی‌شود.
وی عنوان کرد: با توجه به اینکه جمعیت اردبیل رو به رشد است، انتظار داریم تا مسئولان به اندازه رشد جمعیت نسبت به اعمال تغییراتی در سیستم حمل و نقل عمومی اقدام کنند تا با شرایط کنونی جامعه هم‌خوانی داشته باشد.
این شهروند بیان کرد: از سوی دیگر شاهد افزایش روزانه تعداد خودروهای شخصی هستیم و در این شرایط در اردبیل خیابان‌ها و کوچه‌هایی با عرض کم داریم و اقدامی هم برای بازگشایی معابر نشده است و با این شرایط معلوم است که روزانه درگیر ترافیک می‌شویم.
ترویج فرهنگ رانندگی صحیح، گره‌گشای معضل ترافیک
معاون امور زیربنایی و حمل و نقل شهری شهرداری اردبیل در این زمینه گفت: مطالعات جامع حمل و نقل اردبیل سال ۱۳۹۵ مصوب و مقرر شد تا سال ۱۴۰۰ حدود ۴۰ درصد جابه‌جایی مسافر از سوی ناوگان حمل و نقل عمومی انجام شود، ولی بر اثر فرسودگی ناوگان و عدم توسعه اصولی آن و اصلاح مسیرها کمتر از ۲۰ درصد است که این خود یکی از عامل‌های ترافیک‌زا می‌تواند باشد.
نقی باقرزاده در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: مطالعه‌ای که در خصوص تعدیل و بهسازی مسیر اتوبوس‌ها و تاکسی‌ها انجام شد، نشان داد که بیش از سه هزار و ۶۰۰ دستگاه تاکسی فعال در شهر داریم که تردد آنها با وجود چهار نفر ظرفیت، بین ۱.۵ تا ۲.۵ نفر ثبت شده که رقمی بسیار پایین است و نشان می‌دهد که بیشتر تاکسی‌ها جز در زمان‌های اوج ترافیک به صورت خالی در سطح شهر در گردش هستند.
وی بیان کرد: این شرایط را دیگر نمی‌توان حمل و نقل عمومی نامید و در واقع همان حمل و نقل شخصی می‌شود؛ بر این اساس حمل و نقل عمومی در اردبیل به سمت گسترش تاکسی‌ها بوده است.
معاون امور زیربنایی و حمل و نقل شهری شهرداری اردبیل اضافه کرد: از بین حدود ۱۲۰ دستگاه اتوبوسی که در ۱۷ مسیر داشتیم، نزدیک ۲۰ دستگاه به علت فرسودگی بیش از حد اسنادشان آزادسازی شد؛ البته ۶۰ دستگاه اتوبوس جدید هم خریداری شده که حدود ۲۰ دستگاه تحویل داده شده و در ناوگان حمل و نقل درون‌شهری مشغول خدمات‌رسانی هستند.
وی تصریح کرد: با وجود اینکه پول خرید اتوبوس‌ها پیش‌تر به حساب مورد نظر واریز شده، وزارت کشور حدود یک سال است که تحویل نداده و شاهد عدم ایفای تعهدات از سوی وزارتخانه هستیم؛ چنان که بر اساس قانون حمل و نقل نیز تامین دستگاه‌ها و ماشین‌آلات حمل و نقل عمومی بر عهده وزارت کشور است.
به گفته باقرزاده، حدود ۲۰ دستگاه ون نیز از سوی شهرداری اردبیل خریداری شده بود که تعدادی از آنها (حدود ۶ دستگاه) تحویل داده شده و در برخی مسیرها و یا به عنوان سرویس مدرسه‌ها فعالیت می‌کنند.
وی اضافه کرد: بزرگ‌ترین ایرادی که سال ۹۵ وجود داشت اما جا نیافتاد، ایجاد و توسعه خطوط سریع‌السیر است که قرار بود در خیابان امام خمینی (ره) اتفاق بیافتد؛ اما با تاسف رخ نداد و از این جهت که حمل و نقل ما به جای حاشیه‌ای، مرکزی بوده، با تداوم این وضعیت ترافیک مرکز شهر همچنان زیاد خواهد شد.
معاون امور زیربنایی و حمل و نقل شهری شهرداری اردبیل عنوان کرد: در حال حاضر زیر ۲۰ درصد سفرهای درون‌شهری در اردبیل با استفاده از ناوگان حمل و نقل عمومی صورت می‌گیرد و هدف‌گذاری محقق نشده است، چون هرجا خواستند طرح را اجرا کنند، به دلیل فراهم نبودن بسترهای اجتماعی با ممانعت از سوی مردم روبه‌رو شد.
وی گفت: هیچ‌گاه به خاطر کسب و کار چند مغازه یا تردد چند خانواده از کوچه‌ای، حمل و نقل عمومی را زیر سوال نمی‌برند اما در اردبیل که برای مسیر خط ویژه اتوبوس یک کوچه را بستیم، اهالی مدام بر بازگشایی آن به عنوان مطالبه مردمی تاکید می‌کنند، در حالی که در سایر نقاط چنین نیست.
باقرزاده از دیگر اقدام‌ها در راستای توسعه حمل و نقل و رفع معضل ترافیک را اصلاح مسیرها دانست و گفت: نقاطی که تردد بیشتری دارند باید جایگزین مسیرهای سنتی با تعداد مسافرانی به مراتب کمتر شوند که پاسخگوی شرایط کنونی نیست و با تغییر مبداها و مقصدهای سفرهای درون‌شهری مردم، هنوز شاهد تغییر از سوی ناوگان حمل و نقل نیستیم و در این زمینه رانندگان تاکسی بیش از همه مقاومت می‌کنند.
وی افزود: طرحی در این زمینه در دست مطالعه داریم که با به‌روز رسانی آمار وضعیت موجود، برخی تغییرات را شاهد خواهیم بود؛ البته با توجه به اینکه بیشترین مشکل در بحث ترافیک را در هسته مرکزی شهر داریم، پیش‌تر مطالعه کاملی از میدان شریعتی تا چهارراه ژاندارمری انجام دادیم؛ چند گروه قوی روی طرح کار کردند، مدل‌سازی انجام دادند و پس از تحلیل آمارها، چندین بار هم در کمیته فنی شورای ترافیک بررسی شد.
معاون امور زیربنایی و حمل و نقل شهری شهرداری: خروجی مطالعات نشان داد که معابر اردبیل هنوز اشباع نشدند و همچنان پاسخگوی ترافیک و سفرهای درون‌شهری موجود هستند و تنها عاملی که باعث کندی تردد و ایجاد گره‌های ترافیکی می‌شود، بی‌نظمی است که اگر برطرف شود، بخش قابل توجهی از معضل ترافیک اردبیل برطرف خواهد شد.
معاون امور زیربنایی و حمل و نقل شهری شهرداری اردبیل بیان کرد: خروجی مطالعات نشان داد که معابر اردبیل هنوز اشباع نشدند و همچنان پاسخگوی ترافیک و سفرهای درون‌شهری موجود هستند و تنها عاملی که باعث کندی تردد و ایجاد گره‌های ترافیکی می‌شود، بی‌نظمی است که اگر برطرف شود، بخش قابل توجهی از معضل ترافیک اردبیل برطرف خواهد شد.
وی اضافه کرد: گاه می‌شنویم که مردم به نقل از مسئولان می‌گویند که خیابان‌های ما مربوط به ۶۰ تا ۷۰ سال پیش است اما باید توجه داشت که آن هنگام خیابان‌ها برای همان زمان طراحی نشده بودند؛ آن دوره تنها حدود ۲۰۰ دستگاه خودرو در اردبیل وجود داشت و این خیابان‌های ۳۵ متری به طور قطع برای تردد ۲۰۰ خودرو طراحی نشدند؛ بلکه با آینده‌نگری شرایط کنونی را هم مدنظر قرار داده بودند.
باقرزاده اظهار کرد: به هر روی الان همه مطالعه‌ها و مدل‌سازی‌ها نشان می‌دهد که معابر اردبیل همچنان پاسخگوی حجم ترافیک کنونی است، اما بی‌نظمی رانندگان در سطح شهر شامل پارک‌های دوبل و حرکت روی خطوط و نامنظم در کنار افزایش روز افزون خودروهای تک‌سرنشین بیشترین عامل بروز ترافیک در اردبیل هستند.
وی گفت: خودروهایی که همین الان داریم اگر روزانه با نظم، رعایت حق تقدم و خودداری از پارک دوبل در سطح شهر تردد کنند، در نهایت با ضریب تاخیر قابل قبولی ترافیک روان خواهد شد.
معاون امور زیربنایی و حمل و نقل شهری شهرداری اردبیل افزود: شهرداری البته ۲ اقدام نیز در این راستا انجام داده است که یکی راه‌اندازی مرکز کنترل ترافیک بود که از چند سال پیش بلاتکلیف مانده بود و نسبت به تاسیس و تجهیز و نصب ۲۰ دستگاه دوربین نظارت تصویری، ثبت تخلفات سرعت و عبور از چراغ قرمز سال گذشته اقدام شد.
وی عنوان کرد: امسال نیز برای راه‌اندازی ۲۰ سامانه نظارتی دیگر قرارداد امضا شده که در حال اجرا است و در سه ماهه پیش‌رو به جمع سامانه‌های موجود اضافه خواهند شد؛ این سامانه‌ها هم به کنترل سرعت هم نظارت تصویری و کنترل بی‌نظمی چهارراه‌ها کمک می‌کنند.
باقرزاده بیان کرد: در کنار اینها پارک حاشیه‌ای هوشمند در دستور کار قرار گرفته که الان با سرعت پیش می‌رود؛ پس از امضای قرارداد و تمهیدهای زیرساخت‌های مورد نیاز پیمانکار در حال حاضر در مرحله اطلاع‌رسانی و تبلیغات است و اجرای آن کمک می‌کند تا در خیابان‌هایی که در هسته مرکزی شهر تعریف شده است، خودروها به راحتی در بیش از سه هزار و ۴۰۰ محل پارک خودرو شناسایی شده بتوانند توقف کنند.
وی تاکید کرد: پس از اجرای طرح پارک حاشیه‌ای نیم ساعت توقف در معابر رایگان خواهد بود و هزینه پس از آن به صورت تصاعدی افزایش خواهد یافت؛ این طرح کمک خواهد کرد تا کارمندان و بازاریانی که صبح اول وقت پیش از حضور مردم خودروی خود را در خیابان پارک می‌کردند و تا شب محل را اشغال می‌کردند، در این کار خود تجدیدنظر کنند.
معاون امور زیربنایی و حمل و نقل شهری شهرداری اردبیل ادامه داد: با این طرح پارک خودروها به چند ساعت محدود خواهد شد و اگر کسی در هسته مرکزی شهر به جای پارک نیاز داشت، راحت‌تر خواهد توانست با نرم‌افزار مربوطه حتی جای خالی برای پارک خودرو خود را پیدا کند و بدون تردد اضافی برای پیدا کردن جای پارک، مستقیم به همان نقطه برود و پارک کند و با این اقدام فرصت و فضایی برای استفاده همه شهروندان فراهم می‌گردد.
وی با ابراز امیدواری نسبت به همراهی و همکاری بیشتر مردم برای اجرای طرح پارک حاشیه‌ای تصریح کرد: اجرای این طرح تحول بزرگی در اردبیل ایجاد خواهد کرد؛ این طرح در بیشتر شهرهای بزرگ از مدت‌ها پیش به اجرا درآمده و از جمله در تبریز از پنج سال پیش استفاده از این سامانه جدید رواج دارد و نتیجه خوبی هم از آن گرفتند.
باقرزاده در ادامه تصریح کرد: سامانه تردد شمار و کنترل سرعت بزرگراه بسیج را سه روز به صورت آزمایشی فعال کردیم که در مجموع تخلف تجاوز از سرعت مجاز بیش از ۵۰ هزار خودرو ثبت شد.
وی افزود: هیچ قانونی یک‌روزه قدرت اجرایی نخواهد داشت و تا زمانی که اقدام‌های سلبی و ایجابی در کنار هم به اجرا درنیایند، پیشرفتی نخواهیم داشت؛ چنان که جوامعی که امروزه قانونمند هستند، از سال‌ها پیش این قوانین را سفت و سخت به اجرا گذاشتند و هر کسی که کوچک‌ترین تخطی داشته است را بدون ملاحظه جریمه کردند.
معاون امور زیربنایی و حمل و نقل شهری شهرداری اردبیل بیان کرد: از سوی دیگر شهروندان هم ملاحظه کردند که کوچک‌ترین تخلفی بدون مجازات نخواهد ماند و مجموع شرایط موجب شد تاکنون مشاهده کنیم که قوانین مربوطه در پی نظارت مستمر و اجرای درست به خوبی در آن جوامع جا افتاده است.
وی اضافه کرد: اتوبوس‌های انبوه‌بر و سریع‌السیر (تندرو) در طرح قبلی هم بود که با توجه به انقضای تاریخش، در طرح جامع جدید حمل و نقل و ترافیک اردبیل که تا یک سال آینده خروجی‌اش مشخص خواهد شد، در بخش پیشنهادها و راه‌حل‌ها مسیرها و محدودیت‌ها را بر اساس وضع موجود ارائه خواهد کرد.
باقرزاده گفت: پس از انجام مطالعه اولیه، آبان سال گذشته آماربرداری آغاز شد و اکنون در مرحله مدل‌سازی است که پس از آن تحلیل و در نهایت پیشنهادها و راهکارها ارایه خواهد شد و پس از تصویب، به عنوان نقشه راه مورد استفاده مجریان و برنامه‌ریزان قرار خواهد گرفت.
وی اظهار کرد: در حال حاضر تنها حفظ و ارتقای وضع موجود پیگیری می‌شود و در کنار اینها برخی اقدام‌های زیرساختی مانند راه‌اندازی مرکز کنترل ترافیک یا ساماندهی پارک حاشیه‌ای معابر در حال انجام است اما اقدام‌هایی بیشتر نیازمند تکمیل مطالعات جامع است.
معاون امور زیربنایی و حمل و نقل شهری شهرداری اردبیل عنوان کرد: تا زمان رسیدن مطالعات به مرحله اجرا، برخی گره‌های ترافیکی مانند میدان‌های امام علی (ع) یا حکیم نظامی که پاسخگویی حجم ترافیک موجود نیستند، با انجام مطالعات اجمالی و مدل‌سازی نسبت به حذف و تبدیل آنها به چهارراه‌های چراغ‌دار اقدام می‌شود.
وی همچنین بیان کرد: کلیات طرح زوج و فرد از جمله محدوده اجرا مشخص شده و با یکسری مطالعات دیگر هم محل ورود و خروج و حوزه اجرای طرح در دست بررسی است که در صورت تصویب جزییات، با تهیه و تامین پیش‌نیازهای سخت‌افزاری و نرم‌افزاری نسبت به اجرای کامل آن تا پایان امسال اقدام خواهد شد.
باقرزاده اضافه کرد: البته بر این باور هستم که پیش از ابلاغ طرح جامع ترافیک اجرای سایر طرح‌ها درست نیست و می‌تواند طرح جامع را زیر سوال ببرد و حتی روی کلیات آن تاثیر بگذارد و در واقع باید هر برنامه و طرحی از دل مطالعات طرح جامع ترافیک و حمل و نقل اردبیل بیرون بیاید و از اقدام‌های جزیره‌ای در این زمینه خودداری شود.