به گزارش ایرنا، امام جعفر صادق(ع)، امام ششم شیعیان، در هفدهم ربیع الاول سال ۸۳ هجری قمری در مدینه متولد گردید. کنیه ایشان ابو عبدالله و لقبشان صادق می‌باشد. پدر ارجمندشان امام باقر(ع) و مادرش ام فروة است.
در دوران قبل از امامت، حضرت شاهد فعالیت‌های پدر خویش در نشر معارف دینی و تربیت شاگردان وفا دار و با بصیرت بود. امام باقر در مناسبت‌های مختلف به امامت و ولایت فرزندش جعفر صادق تصریح فرموده و شیعیان را پس از خودش به پیروی از او فرا می خواند. لذا احادیث، زیادی مبنی بر نص امامت حضرت صادق نقل شده است.
امام صادق در سال ۱۱۴ هجری قمری پس از شهادت پدرش در سن ۳۱ سالگی به امامت رسید. دوران امامت ایشان با اواخر حکومت امویان و اوایل حکومت عباسیان در سال ۱۳۲ هجری قمری مصادف بود.
اوضاع و احوال سیاسی جهان اسلام در آغاز امامت امام صادق(ع)
عصر امام صادق(ع) یکی از طوفانی‌ترین ادوار تاریخ اسلام است که ازیک سو انقلاب‌های پیاپی گروه‌های مختلف، بویژه از طرف خونخواهان امام حسین (ع) رخ می‌داد، که انقلاب ابو سلمه در کوفه و ابو مسلم در خراسان و ایران از مهمترین آنها بوده است. و از دیگر سو عصر برخورد مکتب‌ها و ایده ئولوژی‌ها و عصر تضاد افکار فلسفی و کلامی مختلف بود که از برخورد امت اسلام با مردم کشورهای فتح شده و نیز روابط مراکز اسلامی با دنیای خارج ، به وجود آمده و در مسلمانان نیز شور و هیجانی برای فهمیدن وپژوهش پدید آورده بود.
عصری که کوچک‌ترین کم کاری یا عدم بیداری و تحرک پاسدار راستین اسلام یعنی امام (ع) ، موجب نابودی دین و پوسیدگی تعلیمات حیاتبخش اسلام، هم از درون و هم از بیرون می‌شد.
زمان امام صادق(ع)، زمان تزلزل حکومت بنی امیه و فزونی قدرت بنی عباس بود و این ۲ گروه مدتی درحال کشمکش و مبارزه با یکدیگر بودند. از زمان هشام بن عبدالملک، تبلیغات و مبارزات سیاسی عباسیان آغاز گردید و در سال ۱۲۹ وارد مرحله مبارزه مسلحانه و عملیات نظامی گردید و سرانجام در سال ۱۳۲ به پیروزی رسید.
بنی امیه در این مدت گرفتار مشکلات سیاسی فراوانی بودند، لذا فرصت فشار و اختناق نسبت به شیعیان را نداشتند، عباسیان نیز چون از دستیابی به قدرت در پوشش شعار طرفداری از خاندان پیامبر و گرفتن انتقام خون آنان عمل می کردند، فشاری از طرف آنان مطرح نبود، از اینرو این دوران ، دوران آرامش و آزادی نسبی امام صادق (ع) و شیعیان بود و آن حضرت از این فرصت استفاده کرده و تلاش فرهنگی وسیعی را آغاز کرد.
ششمین پیشوای شیعیان جهان در چنین دورانی به فکر نجات افکار توده مسلمان ازالحاد وبدبینی وکفر و نیز مانع انحراف اصول و معارف اسلامی از مسیر راستین بودند، و از توجیهات غلط و وارونه دستورات دین که به وسیله خلفای وقت صورت می گرفت جلوگیری می کرد.
اینجا بود که امام(ع) دشواری فراوان در پیش و مسئولیت عظیم بر دوش داشت. امام صادق (عل) در ظلمت بحران‌ها و آشوب‌ها دنیای شیعه را به فروغ تعاعلیم خویش روشنی بخشید و حقیقت اسلام را از آلایش انحرافات و گزند فریبکاران حفظ نمود.
وقوع اتفاقات مختلف در زمان امامت امام صادق(ع)
دوران امامت پیشوای ششم شیعیان یکی از ادوار پر آشوب تاریخ اسلام است، این دوره که از سال ۱۱۴ هجری تا سال ۱۴۸ (سال وفات آن حضرت) طول کشیده است، شاهد ظهور و شهادت زید بن علی بن الحسین ( ۱۲۲ ه.ق)، انتقال خلافت از بنی امیه به بنی عباس( ۱۳۲ ه.ق)، کشته شدن ابو مسلم خراسانی( ۱۳۷ ه.ق)، کشته شدن عبدالله بن حسن بن حسن در زندان منصور دوانیقی و کشته شدن فرزندان او محمد بن عبدالله ملقب به نفس زکیه و ابراهیم بن عبدالله معروف به قتیل باخمری( ۱۴۵ ه.ق) و بنای شهر بغداد(سال ۱۴۵ و ۱۴۶ ه.ق) است.
این دوره بیش از ان که در جهان اسلام به واسطه نهضت‌ها و انقلاب‌های سیاسی ارزش سیاسی داشته باشد، زمانه نهضت‌ها و انقلاب‌های فکری است. از آن جا که زمان امامت امام صادق علیه السلام از دهه دوم قرن دوم تا دهه پنجم قرن دوم (۱۱۴-۱۴۸ ه.ق) است، ایشان نسبت به سایر ائمه شیعه از فرصت نسبتا طولانی تری برای فعالیت علمی برخوردار بودند، ضمن اینکه در بخشی از این عصر که معروف به دوره گذر از خلافت امویان به خلافت عباسیان نیز هست نوعی نهضت علمی هم شروع شده بود.
جنبش فرهنگی در دوران امامت امام صادق(ع)
عصر آن حضرت همچنین عصر جنبش فرهنگی و فکری و برخورد فرق و مذاهب گوناگون بود. پس از زمان رسول خدا دیگر چنین فرصتی پیش نیامده بود تا معارف اصیل اسلامی ترویج گردد، بخصوص که قانون منع حدیث و فشار حُکّام اموی باعث تشدید این وضع شده بود. لذا خلأ بزرگی در جامعه آنروز که تشنه هرگونه علم و دانش و معرفت بود، به چشم می خورد.
امام صادق(ع) با توجه به فرصت مناسب سیاسی و نیاز شدید جامعه، دنباله نهضت علمی و فرهنگی پدرش را گرفت و حوزه وسیع علمی و دانشگاه بزرگی به وجود آورد و در رشته های مختلف علمی و نقلی شاگردان بزرگی همچون هشام بن حکم، مفضل بن عمر کوفی جعفی، محمد بن مسلم ثقفی، ابان بن تغلب، هشام بن سالم، مؤمن طاق، جابر بن حیان تربیت کرد.
ابوحنیفه رئیس یکی از چهار فرقه اهل سنت مدتی شاگرد ایشان بود و خودش به این موضوع افتخار کرده است.
امام از فرصت های گوناگونی برای دفاع از دین و حقانیت تشیع و نشر معارف صحیح اسلام استفاده می برد.
مناظرات زیادی نیز در همین موضوعات میان ایشان و سران فرقه های گوناگون انجام پذیرفت که طی آنها با استدلال های متین و استوار، پوچی عقاید آنها و برتری اسلام ثابت می شد.
همچنین در حوزه فقه و احکام نیز توسط ایشان فعالیت زیادی صورت گرفت، به صورتی که شاهراههای جدیدی در این بستر گشوده شد که تاکنون نیز به راه خود ادامه داده است.
بدین ترتیب، شرایطی مناسب پیش آمد و معارف اسلامی بیش از هر وقت دیگر از طریق الهی خود منتشر گشت، به صورتی که بیشترین احادیث شیعه در تمام زمینه ها از امام صادق(ع) نقل گردیده و مذهب تشیع به نام مذهب جعفری و فقه تشیع به نام فقه جعفری خوانده می‌شود.
بازگشت شیوه ظلم و ستم بنی‌امیه به اهل بیت(ع) توسط بنی‌عباس
امام صادق(ع) آن قدر فقه و دانش اهل بیت(ع) را گسترش داد و زمینه ترویج احکام و بسط کلام شیعی را فراهم ساخت که مذهب شیعه به نام او به عنوان مذهب جعفری شهرت یافت. آن اندازه که دانشمندان و راویان از دانش امام بهره مند برده و از ایشان حرف و حدیث نقل کرده اند از هیچ یک از دیگرائمه نقل نکرده اند.
اما طولی نکشید طولی نکشید که بنی عباس پس از تحکیم پاییهای حکومت و نفوذ خود ، همان شیوه ستم و فشار بنی امیه را پیش گرفتند و حتی از آنان هم گوی سبقت را ربودند.
وضع به حدی ناگوار شد که همگی یاران امام (ع) را در معرض خطر مرگ قرار می داد ، چنانچه زبده هایشان جزو لیست سیاه مرگ بودند و در مجموع از هیچ ظلمی ستمی بر حق امام و پیروانش دریغ نمی‌کردند.
با رشد محبوبیت امام صادق (ع) در جامعه، ترس بر منصور دوانیقی خلیفه عباسی چیره شد و از طرفی هم امام صادق (ع) اقدامات ضد حکومتی انجام نمی داد که بتوانند با او مقابله کنند به همین خاطر خلفای عباسی دست به نقشه های شوم و پنهانی زدند و در نهایت آن امام همام پس از ۳۴ سال امامت توسط عوامل منصور مسموم و در ۲۵ شوال سال ۱۴۸ق در سن ۶۵ سالگی در شهر مدینه به شهادت رسیدند.