به گزارش خبرنگار سیاسی ایرنا، پس از آنکه در انتخابات ۱۱ اسفند مجلس شورای اسلامی، تکلیف ۱۴ کرسی مجلس دوازدهم از حوزه انتخابیه تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس مشخص شد وزارت کشور روز ۲۱ اردیبهشت را برای برگزاری دور دوم مشخص کرد. در همین راستا، خبرگزاری جمهوری اسلامی بنا به وظیفه رسانه‌ای خود، تلاش دارد تا برنامه‌های ۳۲ داوطلب حوزه انتخابیه تهران برای مجلس شورای اسلامی را پوشش دهد. در ادامه گفت‌وگو ایرنا با «بیژن نوباوه وطن» عضو لیست ائتلاف مردمی نیروهای انقلاب (امناء) برای انتخابات مجلس را می‌خوانید.
ایرنا: رهبر انقلاب بر لایحه محوری تاکید دارند، لوایح زیادی هم در نوبت بررسی صحن علنی مجلس قرار دارد؛ برای اینکه طرح‌های مجلس در قالب لایحه مورد کارشناسی قرار گرفته و با در نظر گرفتن بار مالی به مجلس ارائه شود، چه ساز و کاری می‌توان اندیشید؟
نوباوه: بحث لایحه‌محوری به این دلیل مورد تاکید است که وقتی لایحه از سوی دولت می‌آید، مراعات خاصی به همراه دارد؛ به دلیل اینکه دولت کار اجرایی می‌کند ممکن است به مشکلاتی بخورد، و با لایحه برای حلش اقدام کند و بحث مالی ندارد. ولی این به معنای آن نیست که بخاطر اینکه لایحه است، نباید جزئی باشد. نه! بعضی وقت‌ها طرح‌ها قطعا می‌تواند جای لوایح را بگیرد.
مشکلی که در مجلس هست و باید به آن توجه شود ضرورت تصمیم‌های جمعی است. همچنین تغییر در سیستم حکمرانی و اداره مجلس ضروری است تا عقل و خرد جمعی حاکم باشد. متاسفانه این خلاء را می‌بینم و فکر می‌کنم مجلس مهمترین محل برای تضارب فکر و اندیشه است. این بزرگترین خطری است که متاسفانه مجلس یازدهم را تهدید می‌کرد و مانع از پیشرفت مجلس می‌شد.
دست‌هایی بیش از مطالبات نمایندگان در کار است یعنی افرادی که نمی‌خواهم اسم ببرم مشخصا در بودجه دخالت می‌کنند. مشاوران رئیس مجلس هر بودجه ای را بررسی می‌کنند نمی‌دانم این موضوع قانونی است یانه؟ایرنا: در بحث تصویب لایحه برنامه چه اعمال نفوذهایی می‌شود؟
نوباوه: دولت برمبنای تجربه لوایح را به شکل متعادل می‌بندد. نماینده ممکن است در مواردی مخالفت کند اما این تعادل می‌تواند هم نظر دولت و هم مجلس را تأمین کند. اما در بسیاری از مواقع می‌بینیم دست‌هایی بیش از مطالبات نمایندگان در کار است یعنی افرادی که نمی‌خواهم اسم ببرم مشخصا در بودجه دخالت می‌کنند. مشاوران رئیس مجلس هر بودجه ای را بررسی می‌کنند نمی‌دانم این موضوع قانونی است یانه؟ می‌آیند و می‌روند و اینقدر طول می‌دهند که نماینده به چیزی رای می‌دهد که نمی‌خواهد. اینجا قدرت و اختیار نماینده است که سلب می‌شود و این خطر است. من در سه دوره‌ای که در مجلس بودم متاسفانه این را دیدم. خیلی مواقع با آنها برخورد کردم و مقابل آنها ایستاده‌ام باید همه نمایندگان در مقابلش موضع داشته باشند.
نماینده بلافاصله بعد از لحظه‌ای که سوگند می‌خورد نماینده همه مردم ایران است. این زمانی محقق می‌شود که ما بتوانیم به وظیفه خودمان به درستی عمل بکنیم. اگر جز این باشد قطعا صورت ظاهری می‌ماند ولی در باطن مسائل پشت پرده هست. مثلا برای انتخاب دستور جلسات، یک جدول داریم ولی آیا واقعا دستور جلسات براساس اولویت زمانی انتخاب می‌شود؟ هرگز. اینها آفت است و قطعا تاثیراتش بر جامعه بسیار بسیار فراتر از تاثیرات فردی خواهد بود.
ایرنا: برمبنای تجربه بزرگترین ضعف مجلس چیست؟
نوباوه: جز کلان‌شهرها که مقداری از مسائل حاشیه‌ای به دورند و می‌توانند فکر ارائه کنند و وقت بیشتری بگذارند، در باقی حوزه‌ها، نماینده‌ها بیشتر به فکر منطقه خود هستند؛ این باید در کلان قضیه اصلاح شود. شاهد بودم که حتی استاندار با نماینده تماس گرفته که مثلا شما در مورد گرفتن فلان امکانات فشار بیاورید. در حالیکه وظیفه نماینده این نیست و باید ملی فکر کند.
برمبنای قانون اساسی هیچ نماینده‌ای نماینده‌تر از دیگری نیست. همه نمایندگان حتی رئیس مجلس اسپیکر(سخنگو) است. اگر یک نماینده به عنوان رئیس انتخاب شد و برای خودش شأنیتی فراتر از قانون قائل شد قطعا اولین آسیب را وارد خواهد که متاسفانه در مجلس یازدهم کاملا این قابل مشاهده بود.
همه نمایندگان حتی رئیس مجلس اسپیکر(سخنگو) است. اگر یک نماینده به عنوان رئیس انتخاب شد و برای خودش شأنیتی فراتر از قانون قائل شد قطعا اولین آسیب را وارد خواهد کرد.
ایرنا: گفتید یکی از آسیب‌های بزرگ مجلس تفویض قدرت از نمایندگان به رئیس مجلس است. برای برون‌رفت از این آسیب چه راهکاری دارید؟
نوباوه: گاهی افرادی که به عنوان مشاور در مجلس دائما رفت وآمد می‌کنند و در میان نمایندگان می‌نشینند و اینها تصمیم سازی و فکرسازی و رای‌سازی می‌کنند. یک نفر را می‌خواهی رای بدهی اینها هستند که می‌گویند به چه کسی رای بدهند و به چه کسی رای ندهند. قول می‌دهند که فلان کار را برای شما می‌کنیم فلان وام را می‌دهیم در حوزه انتخابیه‌تان فلان کار را می‌کنیم. اینها مواردی است که اگر مجلس جدید به آن توجه کرد حتما راه صحیحی را می‌رود و اگر این تجربه نادیده گرفته شد مطمئنا ما یک آسیب جدی خواهیم دید. اگر می‌خواهیم مجلسی مجلس قوی باشد باید براساس منافع نظام راه خودش را برود. رئیس و رئیس اول یا دوم باید بر اساس شرح وظایف قانونیشان عمل کنند اگر این اتفاق نیفتد، آینده خوبی را برای تصمیم‌گیری در مجلس نمی‌بینم.
ایرنا: گزارشات منتشره از سوی مرکز پژوهش‌های مجلس درباره طرح‌ها و لوایح را تا چه حد دارای سندیت می‌دانید؟
نوباوه: مجلس شورای اسلامی دوایر و سازمان‌های درونی متعدد دارد که یکی از مهمترین آنها مرکز پژوهش‌های مجلس است که این مرکز بازوی اطلاعاتی و اطلاع‌رسانی مجلس به حساب می‌آید. معمولا دوایر اطلاعاتی در همه جای دنیا این وظیفه را برعهده می‌گیرند و مطالعات لازم را انجام می‌دهند وجوه مختلف استفاده و این اطلاعات را در اختیار نمایندگان قرار می‌دهند. در مجلس شورای اسلامی هم مرکز پژوهش‌ها هم یکی از مراکزی است که فوق‌العاده اهمیت حیاتی در تصمیم‌گیری‌ها و تصویب طرح‌ها و لوایح کشور دارد.
در کشور ما هم سابقه خوبی از این مرکز داریم. اما یکی از مسائلی که خیلی مهم است و باید به آن توجه کرد راستی‌آزمایی تولیدات و مجلدات این مرکزِ مهم است. این موضوع در کشور ما در حد مقبول بوده است و نباید خدمات این مرکز را نادیده بگیرم. اما یکی از مسائلی که همیشه با مرکز داشتم با مسئولان و روسای آن مطرح کردم، همین مسأله بوده چگونه شما راستی‌آزمایی می‌کنید تا از هر نوع شائبه سیاسی دور باشد.
متاسفانه در مجلس یازدهم ما چند مورد از نزدیک مشاهده کردیم و این مساله بسیار آزاردهنده بود اینکه بعضی از کارمندان مرکز پژوهش‌ها هنگام بررسی بعضی از طرح‌ها و یا لوایح، اعمال نفوذهای فردی و سیاسی می‌کردند
متاسفانه در مجلس یازدهم ما چند مورد از نزدیک مشاهده کردیم و این مساله بسیار آزاردهنده بود اینکه بعضی از کارمندان مرکز پژوهش‌ها هنگام بررسی بعضی از طرح‌ها و یا لوایح، اعمال نفوذهای فردی و سیاسی می‌کردند و جریان خاصی را آنجا مشاهده کردیم به خصوص در مورد ساماندهی طرح فضای مجازی که صددرصد از طریق رسانه‌ها مستقیم از طریق فضای مجازی و اینترنت پخش می‌شد ما شاهد بودیم قبل از اینکه حتی مصوباتش بخواهد به تصویب برسد و یا رای‌گیری صورت بگیرد در فضای مجازی از طریق مرکز پژوهش‌ها منتشر می‌شد.
این همان مسأله‌ای است که من قبلا خطرش را گوشزد کرده بودم. من با رئیس مرکز هم صحبت کردم، او هم قبول دارد حتی دو سه نفر از کارمندان را در همان اواسط کار مجلس یازدهم اخراج کرد. به دلیل اینکه این شائبه در نوع رفتار آنها بود.
آیا ما مرکز پژوهش‌ها می‌خواهیم؟ قطعا می‌خواهیم. اما مرکزی می‌خواهیم وقتی که فکرسازی، رای‌سازی و تصمیم‌سازی می‌کند، باید قطعا محصولاتش متقن باشد. چون اینجا خطرناک‌ترین، حساس‌ترین و مهمترین جای تصمیم‌گیری برای کشور است. اول فردی بودم که گفتم راستی‌آزمایی مرکز پژوهش‌ها صفر است.
ایرنا: در بحث ریاست مجلس که انحصاری بوده راجع به مسائل پشت پرده‌اش باعث شد که آیین نامه به این شکل تغییر پیدا کرد. شما در دوره نهم هم در مجلس بودید درباره بحث‌های پشت پرده‌اش توضیح دهید.
نوباوه: تأثیرات بحث‌های پشت‌پرده مجلس در زندگی ما مهم است. صراحتا رئیس مجلس نهم می‌خواست برجام امضا شود. به هر دری می‌زد از افرادی در داخل حزب‌های داخلی مجلس و از افرادی برای جوسازی استفاده می‌کرد. حتی به بیوت بزرگان اشاره می‌کرد که آنها هم موافق هستند و ... با این نوع ترفندها یک رای از مردم گرفت و درست فردای صبح برجام که قرار بود که تمام این معادلات و معاملات صورت بگیرد، دولت آمریکا اعلام کرد که ما بازگشت دلار به ایران را ممنوع می‌کنیم حتی ۲۴ ساعت هم فرصت نداد. همین افراد بودند پشت این افراد قایم شدند و به آمریکا فحش دادند! در واقع اگر انتقادی بود بر خود رئیس مجلس وقت و دوستانش بود که این کار را کردند. الان هم در مورد بعضی از مصوبات، نظر رئیس مجلس تقریبا حاکم می‌شود.
ایرنا: یکی از آسیب‌هایی که مطرح می‌شود داخلی بودن هیأت نظارت بر رفتار نمایندگان است، بهتر نیست که این نظارت خارج از مجلس اتفاق بیفتد و اعضای آن نمایندگان نباشند تا نظارت بهتری داشته باشند؟
نوباوه: هیأت نظارت بر رفتار نمایندگان اگر خارج از مجلس باشد دیگر هیأت نظارت نیست می‌شود قوه قضائیه. برای اینکه جلوی این جریان تضارب فکری گرفته نشود و هر روز نماینده در دادگاه نباشد، هیأت و کمیته‌ای ناظر بر رفتار نمایندگان گذاشتند به نظر من این کمیته تا حد مقبولی خوب عمل می‌کند اما انتخاب این کمیته چطور باشد؟ آقای رئیس اگر یکی را انتخاب کند که همسو با خودش باشد خطر اینجا شروع می‌شود! آیا رأی واقعی است یا اعمال نظر؟ اینها مشکل است.
ایرنا: شما نطق هایی در اعتراض به عزل و نصب ها در مجلس داشتید در این خصوص توضیح می دهید؟
نوباوه: من در نطق رسمی‌ام تمام این مسأله را عنوان و حتی افشا کردم که عزل و نصب‌های کاملا غیرعلمی و کاملا غیر قانونی صورت گرفته است. گفته می‌شود به ازای هر یک نماینده ۴ نیرو در بخش‌های اداری و خدمات هم اکنون در مجلس وجود دارد یعنی ۵ به یک رسیده است. یعنی حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰ نفر آدم آورند که همه لیست‌های اینها را آوردیم و قابل انتشار است.
به ازای هر یک نماینده ۴ نیرو در بخش‌های اداری و خدمات هم اکنون در مجلس وجود دارد یعنی ۵ به یک رسیده است. یعنی حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰ نفر آدم آورند که همه لیست‌های اینها را آوردیم و قابل انتشار است.
این مشکل اساسی است؛ اگر در مجلس خودمان را اصلاح نکنیم چطور می‌توانیم نظارت کنیم؟ بسیاری از نظارت‌های ناکارآمدمجلس به دلیل ضعف سیستم داخلی است؛ وقتی من وامدار باشم چطور می‌توانم یقه سایر دستگاهها را بگیرم؟ پس نخست باید فرایند داخلی انتخاباب هیأت رئیسه و فرد صالح برای ریاست مجلس را اصلاح کنم. نیروهای جدید توجه داشته باشند تحت تاثیر تبلیغات و این مخارج و ... قرار نگیرند.
ایرنا: چه افرادی این کارها را می‌کنند؟
نوباوه: معمولا از طرف آنهایی است که اهداف خاصی دارند و می‌خواهند رئیس یا نایب رئیس شوند. نمایندگان باید دقت کنند برای چه به او سرویس داده می‌شود؟ هزاران میلیارد تومان هزینه خیلی زیاد است، امام(ره) یک جمله در مورد فرد یا نهادی نگفته الا مجلس؛ فرمودند که مجلس در راس امور است برای چه این گونه فرمودند؟ برای اینکه اگر اینجا اصلاح شود کل کشور می‌تواند راه صلاحش را پیدا کند. اولین جایی که باید اصلاح شود؛ صالح‌ترین و خوش‌فکرترین افراد و نخبگان کشور در آنجا حضور داشته باشند مجلس شورای اسلامی است.