وحید ابراهیمی، مدیر فیلمبرداری فیلم سینمایی «پرویزخان» به کارگردانی علی ثقفی تجربه متفاوتی را در این فیلم رقم زده است. تجربه‌ای خاص که شاید در سینمای جهان نیز نظیر آن وجود نداشته باشد. دویدن با دوربین روی شانه و تعقیب و دنبال کردن بازیکن‌ها در صحنه فوتبالی که حرکت و رفتار آنها مشخص و قابل پیش‌بینی نبود یکی از تجربیات خاص ابراهیمی و تیم فیلمبرداری بود.
به بهانه اکران آنلاین فیلم «پرویزخان» با ابراهیمی گفت‌وگو کردهایم. این فیلم به نویسندگی و کارگردانی علی ثقفی، محصول سازمان هنری رسانه‌ای اوج است که بخش‌هایی از زندگی مرحوم پرویز دهداری مربی تیم ملی ایران در دهه شصت را به تصویر می‌کشد.
مدیر فیلمبرداری فیلم سینمایی «پرویزخان» در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی ایرنا درباره جذابیت سوژه، همکاری با کارگردان، ضبط بازی ایران و کویت و دیگر جزییات این فیلم صحبت کرده است. متن این مصاحبه را در ادامه می‌خوانید.
همکاری شما با فیلم «پرویزخان» چگونه شکل گرفت؟
با پروژه فیلم سینمایی «پرویزخان» برای اولین بار از طریق رضا زنجانیان، مدیر تولید فیلم آشنا شدم. ایشان با من تماس گرفت و فیلمنامه را ارسال کرد. در همان زمان به من ۳، ۴ فیلم دیگر پیشنهاد شده بود؛ اما وقتی فیلمنامه علی ثقفی را مطالعه کردم به معنای واقعی شگفت‌زده شدم. متنی که ایشان نوشته بود را بسیار دوست داشتم. برای همین بلافاصله به دفتر عطا پناهی، تهیه‌کننده رفتم و در آنجا از نزدیک با علی ثقفی آشنا شدم و قدری به گپ و گفت نشستیم. درباره فیلمنامه همان زمان توافق‌هایی صورت گرفت و کلید پیش تولید فیلم «پرویزخان» را زدیم.
بعد از کار با علی ثقفی این کارگردان را با توجه به تجربه کار اول‌شان چطور شناختید و مورد ارزیابی قرار دادید؟
در ابتدای پیش تولید، اعتماد من به ایشان چون شناخت کافی از او نداشتم به شکل صددرصدی نبود و کاملا نسبی بود؛ اما به مرور زمان متوجه شدم علی ثقفی کارش را بلد است و اصلا شبیه به کسی که دارد فیلم اول‌اش را می‌سازد نیست. به عنوان مثال درباره همه سکانس‌ها با من گپ و گفت می‌کرد و می‌گفت ایده‌ات برای نور این صحنه چیست؟ اکثرا افراد را به چالش می‌کشید و به راحتی از یک پلان و سکانس نمی‌گذشت و این خصوصیت بارزش بود که برای تک تک پلان‌ها مشورت می‌گرفت و همه را به چالش می‌کشاند تا بتواند بهترین محتوایی که برای آن سکانس در نظر دارد را بیرون بکشد. با توجه به همین ویژگی آینده روشنی برای علی ثقفی می‌بینیم. چون کاملا به حوزه فیلمبرداری، نور، طراحی صحنه، طراحی گریم، لباس و… اشراف دارد.
به دنبال این بودیم که فیلمبرداری بخش فوتبالی فیلم اصلا شبیه فیلمبرداری فوتبال‌هایی که تا الان از مسابقات فوتبال واقعی دیدیم، نباشد
همین تسلط او باعث می‌شد تا در تمام صحنه‌های فیلمبرداری از اینکه کنار ایشان هستم لذت ببرم و همین که درام و قصه را می‌شناسد یکی از برگ‌های برنده اوست. علی ثقفی دارای روحیه جنگنده و مبارزی است که به نظر من در سینمای ایران به چنین افرادی نیاز است. اگر از چیزی در صحنه خوش‌اش نمی‌آمد با صراحت و شفافیت می‌گفت و همین باعث می‌شد به او و آنچه در تفکرات‌اش است نزدیک‌تر شویم. ثقفی در برابر تمام چالش‌هایی که پیش می‌آمد استقامت و صبوری داشت. خیلی جاها در فیلمبرداری شده بود که بارها به او می‌گفتم علی نمی‌شود؛ اما او با همان استقامتی که داشت راهی پیدا می‌کرد تا بالاخره می‌شد.
خود سوژه چقدر برای تان جذابیت داشت؟
نگاهی که پرویز دهداری به زندگی و جامعه و ورزش داشت، برایم بسیار جذاب بود. مردی با اصول اخلاقی خاص و روحیه مبارز برای کشور و جامعه ورزش. برای فیلمبرداری «پرویزخان» در گفت‌وگوهای‌مان با کارگردان، تصمیم گرفتیم که نگاه ما به فیلمبرداری و ابعاد تصویر، رئالیستی باشد و دوربین، همیشه کاراکتر اصلی قصه را که سعید پورصمیمی بازیگر زبردست سینمای ایران نقش آن را ایفا می‌کرد، همراهی کند.
برای رسیدن به این هدف چه کردید؟
در تعامل با کارگردان و خواسته‌های او، شروع کردم به دیدن فوتبال، دیدن عکس‌ها، نوع فیلمبرداری ورزشی، نوع فیلمبرداری و نورپردازی در دهه ۶۰ و وقتی اولین سکانس فیلم را با بازی سعید پورصمیمی در ویزور (منظره‌یاب) دوربین دیدم، پرویز دهداری برایم زنده شد. این بازیگر توانمند تمام نکات شخصیت را مو به مو زنده می‌کرد. کار من کمک کردن در پر رنگ‌تر کردن هنر او و کارگردانی بود. باید به نورها و زاویه‌ها و قاب‌ها تسلط کاملی پیدا می‌کردم. من در فیلمبرداری این فیلم، مبنا را بر نگاهی ریزبین و نکته‌سنج قرار دادم. امیدوار هستم که توانسته باشیم با این روش‌ها مخاطب را نیز با خود همراه کرده باشیم که هدف نهایی تمامی عوامل همین موضوع همراهی مخاطب با فیلم «پرویزخان» بود.
یکی از سخت‌ترین بخش‌های فیلم سینمایی «پرویزخان» مربوط به بازی ایران و کویت می‌شود. علی ثقفی به این موضوع تاکید داشت شما به عنوان مدیر فیلمبرداری کار بسیار دشواری داشتید. می‌خواهیم خودتان درباره این چالش بگویید.
بله درست است. در بخش‌های فیلمبرداری فوتبال با کارگردان در پیش‌تولید جلسات زیادی داشتیم. زمان‌هایی که سر تمرین فوتبال بچه‌ها می‌رفتم، در صحبت‌هایمان با علی ثقفی به دنبال این بودیم که فیلمبرداری بخش فوتبالی فیلم اصلا شبیه فیلمبرداری فوتبال‌هایی که تا الان از مسابقات فوتبال واقعی دیدیم، نباشد.
تصمیم سخت ولی جسورانه‌ای گرفتیم. از طرفی هم قرار بود پا به دنیای ناشناخته‌ای بگذاریم و تا حالا چنین تجربه‌ای نداشتیم که در مرکز زمین فوتبال با دوربین سینما قصه بگوییم. من از طرفی می‌خواستم کاملا زنده و پویا و مستندگونه هم عمل کنیم تا مخاطب خود در را در مرکز زمین فوتبال حس کند. چالش‌های زیادی داشتم که در نهایت به فرم دوربین روی دست رسیدیم تا بتوانیم همراه بازیکن‌های فوتبال و کاراکترهای اصلی فیلم به دنبال درام در وسط زمین فوتبال باشیم و ببینیم مربی اخلاق‌مدار تیم ملی، پرویز دهداری چگونه اهداف خود را به ثمر می‌رساند. در نهایت با سختی زیاد به طور مثال دویدن با دوربین روی شانه و تعقیب و دنبال کردن بازیکن‌هایی در صحنه فوتبالی که حرکت و رفتار آنها مشخص و قابل پیش‌بینی نبود، توانستیم صحنه‌هایی جذاب از بازی تیم ملی در فیلم «پرویزخان» را با دوربین سینما برای پرده نقره‌ای ثبت کنیم.
این را هم مد نظر داشتید که قاب گرفتن از شخصیت دهداری، به گونه ای باشد که قضاوت را به دنبال نداشته باشد؟
در تمامی لحظات، دوربین اتفاقات را پیش‌بینی نکرده و بدون قضاوت، درام را دنبال کند. ایجاد حسی مانند اینکه مخاطب درون داستان حضور دارد و از خارج تماشا نمی‌کند، از اهمیت بالایی برخوردار بود. با توجه به این موضوع سعی کردم تا دوربین، رفتارها و تصمیمات پرویز دهداری را بدون جهت‌دهی به سمت خاصی مشاهده کند. در نماهایی برای رسیدن به اندازه نما مدیوم کلوزآپ دوربین را به طور مستقیم با لنز نرمال(۳۵میلیمتری) در برابر سعید پورصمیمی قرار دادیم تا بهترین تجربه از حال و احوال و روحیات او در شرایط مختلف و بحرانی قصه به مخاطب انتقال دهیم.
درباره شیوه نورپردازی هم توضیح می دهید؟
در راستای قصه، با نورپردازی شخصیت‌پردازی را به کار گرفتم تا حال و احوال مربی تیم ملی فوتبال را به خوبی نشان دهم و او را نسبت به جهان و سایر کاراکترها متمایز کنم. در اکثر صحنه‌های داخلی، نور آفتاب بر روی پرویز دهداری تابانیده می‌شود، به عنوان مثال در اوایل فیلم در سکانس های ابتدایی در اتاق خانه‌اش وقتی نماهای بسته از افتخارات دوران خود را بر روی طاقچه و دیوار تماشا می‌کنیم، نور آفتاب به صورت روشنایی بیشتر از نرمال (اور اکسپوژ کنترل شده) بر روی شانه‌های پرویز دهداری دیده می‌شود که نشانه‌هایی از امید را القا می‌کند.
همان زمان تولید احساس می کردید نتیجه ای که باید به دست آمده است؟
در زمان فیلمبرداری حس بسیار خوبی به سکانس‌هایی که فیلمبرداری می‌کردیم، داشتم. چون احساس می‌کردم همه اجزا و عوامل فیلم به درستی سر جای خود هستند و همگی با جان و دل برای فیلم پرویز دهداری زحمت کشیدند؛ زحماتی که هیچ وقت فراموش شدنی نیست. در نهایت پس از اتمام مراحل فنی پس تولید و با دیدن خروجی نهایی فیلم، کاملا حس رضایت بخشی نسبت به فیلم داشتم.
تجربه فیلمبرداری «پرویزخان» در کدام قسمت کارنامه شما قرار می گیرد؟
من به عنوان مدیر فیلمبرداری در تجربه‌های پیشین خود فیلم پرتره داشتم و می‌توانم بگویم بعد از فیلم سینمایی «موقعیت مهدی»، فیلم «پرویزخان» سخت‌ترین فیلمی بود که کار کردم و البته تفاوت زیادی با دیگر تجربه‌هایم‌داشت. پرتره‌های قبلی در جامعه مطرح بودند و اکثریت مردم آنها را می‌شناختند؛ اما درباره آقای پرویز دهداری به غیر از کسانی که در دهه ۶۰ اهل فوتبال بودند یا الان هستند، معدود آدم‌هایی بودند که ایشان را می‌شناختند. کار ما سخت بود، چون می‌خواستیم یک سند تاریخی را برای مخاطب به تصویر بکشیم. از گروه کارگردانی، بازیگران، گروه فیلمبرداری و نورپردازی گرفته تا طراحی صحنه، طراحی لباس، طراحی گریم و غیره.
با وجود تمام جذابیت‌های بصری که فیلم سینمایی «پرویز خان» دارد که بخش اعظمی از آن مدیون فیلمبرداری است؛ اما در چهل و دومین جشنواه فیلم فجر این بخش در میان لیست کاندیداها هم قرار نگرفت. انتظار شما در جشنواره چه بود؟
اینکه چرا فیلمبرداری نامزد هم نشد کم لطفی دوستان بود که این اتفاق نیفتاد. چون فیلمبرداری این فیلم قابلیت کاندیدا شدن را داشت و این موضوع را اهالی سینما زمانی که فیلم در جشنواره اکران شد نیز گفتند و کامنت‌های بسیار مثبتی درباره فیلمبرداری آن دادند. به هر حال سیاست‌های جشنواره فجر هر سال به یک شکل رقم می‌خورد و امسال هم اینگونه شد؛ اما سوال من این است معیارهای انتخاب بر چه اساس شکل می‌گیرد؟
فیلمبرداری این فیلم چه معیاری را نداشت که آن را کاندیدا نکردند؟ من فکر می‌کنم بخش‌های فوتبالی، بخش‌های جذابی به لحاظ فیلمبرداری شده بود. همانطور در سکانس‌های دیگر فیلم استاندارهایی رعایت شده بود که درست و اصولی بودند. در هر صورت من زمانی که شروع به فیلمبرداری می‌کنم چندان به نامزدی و سیمرغ فکر نمی‌کنم و تمام تلاش‌ام این است آنچه در ذهن کارگردان شکل گرفته و در متن فیلمنامه آمده است را به تصویر بکشم و برای این فیلم هم زحمت زیادی کشیدم و خودم از خروجی فیلم بسیار راضی هستم. مهم‌ترین نکته برای من این است که فیلمبرداری این فیلم در خدمت قصه بود و آنطور که در پیش تولید دیده بودم به همان صورت پیش رفت.
به گزارش ایرنا، فیلم سینمایی پرویزخان از ۲۳ اسفندماه در سینماهای سراسر کشور اکران خود را آغاز کرده است که فروش سه میلیارد و سیصدهزارتومان را تجربه کرده است. این فیلم سینمایی در چهل و دومین جشنواره فیلم فجر توانست نظر منتقدان و اهالی رسانه را به خود جلب کند و موفق به نامزدی در ۹ رشته شد و سیمرغ بلورین بهترین فیلم اول، سیمرغ بلورین بهترین تدوین و دیپلم افتخار بهترین فیلمنامه را دریافت کرد.
این فیلم به نویسندگی و کارگردانی علی ثقفی و تهیه کنندگی عطا پناهی از جمعه ۷ اردیبهشت‌ماه ساعت ۸ صبح در شبکه نمایش خانگی منتشر شد.
سعید پورصمیمی، حمیدرضا پگاه، بهنام تشکر، علی باقری، المیرا دهقانی، خسرو احمدی، مهدی قربانی، یاسین مسعودی، محمد صادق ملک، نیما نادری، روزبه رئوفی، یدالله شادمانی، مهدی فریضه، منوچهر علیپور، امیر دانشجو، سید ابوالفضل موسوی، نصیر ساکی، امیرمهدی کوشکی، علی فرحناک، اسکندر کوتی و مریم سعادت بازیگران این فیلم سینمایی هستند.