به گزارش سیاست خارجی ایرنا، یک هیأت مطالعاتی از وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در یک سفر به کابل به میزبانی مرکز گفتمان سهار که یک نهاد غیردولتی است، از ایجاد گفتگوهای عمیق بین دو کشور خبر داد.
در همین رابطه، یکی از اعضای این هیئت مطرح کرد که دیدارهای هیئت مطالعاتی ایران و گفتگوهای انجام شده سازنده و قابل اعتنا بود به طوری که یک گفتگوی درون زا که به آرامی پیش می رود، از نتیجه این دیدارها جریان یافته است که در غوغا و هیاهوهای رسانه های غربی ناپیداست اما جوانه زده است.
این سفر که در راستای صحبت پیرامون مسائل مختلف انجام شده نگاه جمهوری اسلامی را به جایگاه افغانستان برای این کشور در حوزه سیاست خارجی برجسته کرد. چنانچه که علی موجانی یکی از اعضای این هیئت و مشاور سیاسی وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران به خبرنگاران گفت که افغانستان باثبات به عنوان مکمل ایران خواهد بود.
وی گفت که افغانستان باثبات و امن، یکپارچه، مستقل و موفق که مشارکت همه افراد صالح از اقشار متنوع جامعه را همراه داشته باشد تکیه گاه ایران است و مکمل اقتصاد، فرهنگ، تاریخ، هویت و امنیت ماست.
امری که دستگاه دیپلماسی ایران همواره بر آن تاکید داشته است . به طوری که در همین رابطه کاظمی قمی، نماینده ویژه ایران در امور فغانستان نیز اظهار کرده بود که ثبات و امنیت افغانستان تعیین کننده ثبات و امنیت کل منطقه است.
در بخش دیگری از جریان این سفر، علی موجانی در سخنرانی خود با حضور خبرنگاران مطرح کرد که ایران برای ایجاد ثبات در افغانستان از هیچ گونه تلاشی دریغ نکرده است و درحال حاضر به وسیله کمیته تماس منطقه ای، گفت و گو میان کشورهای منطقه در جریان است.
وی علاوه بر این افزود مذاکرات و گفت و گوها میان نمایندگان ویژه چهار کشور و از طریق آن ها با سایر کشورهایی که در کنفرانس همکاری های منطقه ای کابل شرکت کرده بودند، برقرار است.
نشست ابتکار همکاری های منطقه ای با حضور روسیه، چین، ایران و پاکستان در کابل برگزار شد. نشستی که با هدف پاسخ گویی به نگرانی های منطقه ای از سوی افغانستان و ایجاد هماهنگی بین کشورها برای استفاده یکسان از فرصت های واقع در افغانستان و هماهنگی و ارتباط مشترک شکل گرفته بود.
این درحالی است که گروه تماس منطقه ای که از سوی ایران تشکیل شد، طرحی است که هدف آن رسیدگی به وضعیت کنونی افغانستان با حاکمیت طالبان است که در پی اتخاذ رویکرد مشترک کشورهای منطقه در مورد حکومت سرپرست است.
چنانچه که در همین رابطه کاظمی قمی که این طرح را مطرح کرد معتقد است که گروه تماس منطقه ای می تواند در راستای حل نگرانی های منطقه ای در موردافغانستان در قالب یک دستور کار مشخص با جدول زمانی منطقی به صورت گام به گام اقدام کند.
همچنین کاظمی قمی پیش از این گفته بود که برای جلوگیری از شیطنت های آمریکا، تشکیل گروه تماس همسایگان افغانستان و کشورهای منطقه لازم است. به باور این دیپلمات تشکیل این گروه می تواند نقش گروه تماس بین المللی در منطقه را تضعیف کرد.
وی گفت که منظور از گروه تماس بین المللی حضور دوباره آمریکا و ناتو در افغانستان خواهد بود که مسبب اصلی اوضاع افغانستان است که این امر نه تنها به بهبود شرایط کمکی نمی کند بلکه بر مشکلات خواهد افزود.
اما در بخش دیگری از صحبت های گروه اعزامی از سوی جمهوری اسلامی مطرح شد که مبارزه با تروریسم هدفی مهم است. مشاور سیاسی وزارت امور خارجه بیان کرد که مبارزه با تروریسم و هراس افکنی، مواد مخدر، شکل گیری سیاست یکپارچه منطقه ای و معاهدات امنیتی میان کشورهای همسایه را مهم و این که مسئله تروریسم نباید روابط حکومت سرپرست با کشورهای همسایه و منطقه را تحت تاثیر خود قرار دهد.
این اظهارات درحالی مطرح می شود که سفیر ایران در کابل، در واکنش به حمله داعش به مسجد امام زمان گذره هرات، از اعلام آمادگی جمهوری اسلامی با افغانستان برای مبارزه با تروریسم خبر داد. همچنین سفیر ایران در توئیتی دیگر گفت تروریسم و مشخصا داعش یک تهدید مشترک برون پایه برای ایران، افغانستان و کشورهای منطقه است. ما افغانستان را شریک خود در مبارزه با این تهدید مشترک می دانیم و همکاری در این حوزه از اولویت ها خواهد بود.
در بخش دیگری از نشست دو طرف ایرانی و افغانی با حضور خبرنگاران، قرار شد در آینده کنفرانس بین المللی برگزار شود. نشستی که در آن پیرامون تحت ستم قرار گرفتن جهان اسلام توسط غرب صحبت خواهد شد.
حل چالش های افغانستان از مسیر گفتگو
در نتیجه یک تحقیق مشترک بین مرکز گفتمان سهار و هیات مطالعاتی و پژوهشی ایران، که در جریان این دیدار از آن صحبت شد آمده است که برخی از چالش هایی که فعلا در قسمت های مختلف وجود دارد، از طریق گفتگو با کشورهای همسایه و منطقه در گام اول و نظام بین‌الملل در مرحله تکمیلی قابل حل است. اظهاراتی که به نظر می رسد در راستای ادراک و شناسایی بیشتر وضعیت افغانستان و موقعیت حکومت سرپرست مطرح شده است.
برقراری روابط دیپلماتیک از سوی حکومت سرپرست با کشورهای همسایه، منطقه و جهان یکی از جدی ترین اهداف افغانستان در حوزه سیاست خارجی است. طالبان تلاش دارد که با شکل دهی به تعاملات خود با کشورهای همسایه در حوزه های مختلف این مسئله را حل کند. امری که پس از اطمینان نسبت به رویه‌های متعهدانه و مسئولانه حکومت سرپرست غیرممکن نیست.
در همین زمینه گفتنی است که یافته‌های این مطالعات درحالی منتشر شده است که مثلا عبدالسلام ضعیف، سفیر پیشین طالبان در پاکستان مطرح کرد تدوین قانون اساسی و ایجاد مراکز روابط استراتژیک مکانیسمی تسهیل کننده برای به رسمیت شناختن حکومت سرپرست خواهد بود. به اعتقاد عبدالسلام ضعیف، ایجاد این مراکز منجر به از بین بردن ذهنیت نادرست جامعه جهانی نسبت به حکومت سرپرست می‌شود که فی‌نفسه می‌تواند این حکومت را به شناسایی بین‌المللی نزدیک کند.
مسئله‌ای که دیدار هیئت های مطالعاتی ایران و افغانستان می‌تواند تسهیل کننده و اجرایی کننده این پیشنهاد باشد، همانا درک همه جانبه از اراده حاکمیت فعلی برای شکل‌دهی به یک دولت ساختارمند متشکل از افراد صالحی است که به اقشار متعدد و متنوع جامعه افغانستان تعلق داشته باشند.
این هیئت طی سفر خود دیدارهای متعددی با مسئولان حکومت سرپرست در سطوح مختلف داشته، علاوه بر آن گفتگو با شبکه‌ای از افراد موثر داخلی را نیز آغاز کرده است. مسیری که استمرار و تنوع بخشی به دامنه آن ممکن است موجب توجه بیشتر به یافته‌های این سفر شود.
آنچه از بررسی برنامه سفر مشهود است آنکه هنوز برخی دوایر رسمی حکومت سرپرست که مثلا عهده‌دار تنظیم مناسبات خارجی هستند در تفکر و تامل برای پذیرش این سطح از گفتگوها که می‌تواند مسئولیت‌پذیری نظام حاکم را معنا ببخشد، به اندیشه هستند.
اگرچه با تحولات مرداد ۱۴۰۰ نوعی حاکمیت یکپارچه سرزمینی در افغانستان توسط طالبان شکل گرفته است، لیکن مشهود است در سازمان حکومت طالبان هنوز یکپارچگی قابل انتظار برای معرفی یک دولت متعهد به تکالیف همسایگی، منطقه‌ای و جهانی که بتواند زمینه‌ساز برداشتن گامی مصمم برای شناسایی باشد، قوام مورد انتظار را نیافته است.
این مسئله یکی از محورهای جدی در مسیر مطالعاتی هیئت ایرانی برای تسهیل امکان ادراک و شناخت بود که با برخی پاسخ ها روبرو شد. پاسخگویی در قبال تعهدات و تکالیف یک دولت نسبت به محیط منطقه و جهان؛ همچنین آحاد مردم افغانستان اعم از ساکنان در خاک و جامعه پرتعداد مهاجر، آواره و پناهجو است که مسیر نیل به یک موفقیت بین‌المللی را فراهم خواهد ساخت.
در نهایت باید گفت که آنچه از جریان این دیدارها قابل توجه است تلاش های بین دو پایتخت برای ثبات افغانستان است که از رهگذر آن ثبات منطقه ازجمله ایران و سایر همسایگان تقویت خواهد شد. از طرف دیگر، حضور چنین گروه‌هایی می تواند در تلطیف چهره اسلامی افغانستان تاثیرگذار باشد.
دیدارهایی که دستاوردهای آن مسیر تعامل دو پایتخت را از طریق قدرت نرم هموار کند. به طوری که در نتیجه تداوم چنین رویدادهایی ضمن آنکه حساسیت از نفوذ قدرتی دیگر برای مردمانی که خسته از دخالت نظامی قدرت‌های بزرگ در طول تاریخ بوده‌اند را کاهش می‌دهد، این امکان را مستعد می‌دارد تا ظرفیت و اهمیت جمهوری اسلامی ایران به عنوان همسایه‌ای که پیش از پیش به تقویت مسیر تعامل همه جانبه در فضایی آرام باور دارد آشکار گردد.