دکتر «غلامرضا زارع» روز شنبه در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا افزود: هیپاریون‌ها از فسیل‌های مهم سازند مراغه هستند و از تنوع گونه‌ای آنها در سن‌سنجی لایه‌های فسیل‌دار و تعیین افق‌های سه‌گانه سازند مراغه استفاده شده است.
به گفته وی اسب‌ها در لایه‌های زیرین سازند مراغه دارای جثه کوچک و در لایه‌های فوقانی جثه متوسط هستند و مراغه در مقایسه با سایت‌های کشورهای ترکیه و یونان از غنای فسیل‌های هیپاریون برخوردار است.
وی با تاکید بر اینکه فراوانی قابل توجه سنگوارههای (فسیل‌های) اسب‌ها در لایه‌های حفاری شده مورد توجه محققان قرار دارد، اظهار کرد: این فسیل‌ها در تعیین جغرافیای دیرینه از اهمیت زیادی برخوردار بوده و روند تکاملی آنها در مراغه بیش از سه میلیون سال است.
دکتر «منصوره نیک‌نهاد» که اخیرا با همکاری پروفسور «فلورنت ریوالز» از کشور اسپانیا روی دندان‌های هپاریون‌های سازند مراغه تحقیق کرده است نیز گفت: این تحقیق با روش مطالعاتی جدید «میکرو ویرو مزوویر» و بر اساس مشخصات دندان‌های اسب‌ها انجام شد.
وی به برخی از نتایج این تحقیق اشاره و بیان کرد: تغدیه اسب‌های میوسن فوقانی مراغه از نوع علفخوار و به ندرت برگخوار بود و این امر بیانگر مهاجرت اسب‌ها از بیشه‌زارهای به دشت‌های باز است.
دکتر «نیک‌نهاد» با بیان اینکه سنگوارههای اسب‌های سه انگشتی از حوالی روستای «شلیلوند» مراغه استحراج شده، ادامه داد: تقلیل انگشت سوم در اسب‌های لایه‌های بالایی دلیل بر توسعه هیپاریون‌ها در مناطق دشتی بوده و این امر در قدرت حرکتی اسب‌ها و سرعت جابجایی آنها موثر است.
این دیرینه‌شناس اضافه کرد: امواج اصلی مهاجرت پستانداران نئوژن بین آمریکای شمالی، اوراسیا و آفریقا در رابطه با تغییرات مهم آب و هوایی و تکتونیکی بوده است.
به گفته وی پایین افتادگی شدید آب اقیانوس‌ها در میوسن فوقانی باعث بازشدگی مجدد پل خشکی «برینگ» و ورود برخی از پستانداران آمریکایی به اوراسیا شد؛ اگرچه در مورد تاریخ این واقعه و تعداد امواج مهاجرت پستانداران از آمریکای شمالی به اوراسیا از طریق پل «برینگ» نظرهای متفاوتی وجود دارد.
دکتر «زارع» نیز توضیحات دکتر نیک‌نهاد را تکمیل، و بیان کرد: در این مسیرهای مهاجرتی، مراغه ناحیه مهمی از نظر تبادل پستانداران آسیا، اروپا و آفریقا در طول نئوژن در نظر گرفته شده و این ناحیه جغرافیایی، محل تلاقی گذرگاه‌های مهاجرتی سه قاره با یکدیگر است.
وی افزود: بر اساس نظرهای مختلف از جمله گارسس (۱۹۹۷) و آلبردی (۱۹۸۹)، مسیر مهاجرت حیوانات به طرف قاره آفریقا از مراغه گذشته است.
به گزارش ایرنا در طول دوره «میوسن» قاره‌های شمالی در حال بالا آمدن بودند و در طول کمربند تتیس، کوهزایی در حال به وقوع پیوستن بود؛ با بالا رفتن زمین، هوا سردتر و خشک‌تر، و این واقعه با تغییر در جهان گیاهان و جانواران مصادف شد.
در نتیجه آن علفزارها گسترش یافت و جنگل‌ها عقب‌نشینی کرد، پدیده‌ای که زمینه را برای جانوارنی که می‌توانستند با چریدن بر روی دشت‌های باز زندگی کنند، مساعد کرد.
گفتنی است تراکم بالای فسیل مهره‌داران هفت تا ۱۲ میلیون ساله، منطقه فسیلی مراغه را به بهشت دیرینه‌شناسان جهان تبدیل کرده و دنیای پر رمز و راز حیواناتی چون فیل، زرافه، ببر دندان شمشیری، انواع گاوها، آهو، کرگدن و اسب را پیش‌روی آنان قرار داده است.
«منطقه فسیلی مراغه» به اذعان کارشناسان جزو پنج منطقه پر اهمیت دارای فسیل مهره‌داران جهان به شمار می‌رود و از نظر ذخیرگاه دیرینه‌شناسی و مطالعه جغرافیای دیرینه صفحه «اوراسیا» دارای اهمیت ویژه‌ای است تا جایی که با کاوش و استخراج جدید نمونه‌های موجود در سایت مراغه، می‌توان به معرفی بیش از پیش ظرفیت‌های جهانی رسید.
به گفته مسئولان امر و بر اساس تحقیق‌های زمین‌شناسی و فسیل‌شناسی، فسیل حیواناتی که از منطقه فسیلی مراغه استخراج شده، به اجداد حیوانات امروزی در آفریقا تعلق دارد و همین موضوع مطالعات دیرینه‌شناسی در این کهن‌شهر جذاب‌تر کرده است تا جایی که مرکز تحقیقات دیرینه‌شناسی کشور نیز در مراغه استقرار دارد.
منطقه فسیلی مراغه در مسیرهای مهاجرتی پستانداران دوران سوم یعنی مسیرهای مهاجرتی مابین اروپا، آفریقا و آسیای شرقی قرار دارد و گونه‌زایی جانوران فسیلی (پستانداران) در میوسن فوقانی نوار آذربایجان به خصوص در سایت مراغه نیز بر اهمیت آن افزوده است.
«تراکم بالای قطعات فسیلی در واحد حجم لنزهای فسیلیپ»، «پراکنش وسیع لنزهای فسیل مهره‌دار در مساحت حدود ۴۰ هزار هکتار»، «تنوع بالای گونه‌های جانوری موجود در لنزهای حفاری شده»، «دسترسی نسبتا آسان به لنزهای فسیل مهره‌دار» و «حفظ‌شدگی مناسب قطعات فسیلی در سایت مراغه نسبت به سایر سایت‌های فسیل مهره‌داران جهان» از ویژگی‌های مهم سازند مراغه است.
منطقه فسیلی مراغه چه ظرفیت‌هایی دارد؟
منطقه فسیلی مراغه به عقیده کارشناسان بستر مناسبی برای مطالعات دیرینه‌شناسی در زمینه‌های شناسایی و معرفی گونه‌های جدید فسیل مهره‌داران و ثبت رکوردهای جهانی و مطالعه جغرافیایی دیرینه کشور در «میوسن فوقانی» است.
این منطقه ظرفیت مطالعه در زمینه‌های اقلیم‌شناسی دیرینه ایران، مطالعه تکتونیک صفحه‌ای در میوسن پسین و پلیوسن، تعیین جایگاه زمین‌ساختی ایران و ایجاد مرکز تحقیقات و موزه فسیل‌شناسی جهت نمایش رکوردهای فسیلی کشور را داراست.
همچنین این منطقه از ظرفیت ایجاد موزه‌های صحرایی در جهت گسترش اکوتوریسم با هدف مدیریت و توسعه پایدار منطقه و ثبت ملی و جهانی و بهره‌مندی از امکانات بین‌المللی برخوردار است.
با ثبت ملی و جهانی منطقه فسیلی می‌توان از اعتبارات ملی و کمک‌های مالی و علمی یونسکو بهره‌مند شد و در رشد علمی کشور و اجرایی کردن اقتصاد مقاومتی در سطح منطقه‌ای گام‌های مثبت برداشت.