به گزارش ایرنا به توصیه یکی از دلسوزان میراث فرهنگی در یک روز بهاری سری به باغ کوشک علی آباد زدیم تا بازدیدی از میراث عصر قاجار در سه کیلومتری شمال شرقی بجنورد داشته باشیم.
باغی در کار نبود، تنها بنایی متروکه با چند درخت خشکیده بود که خبر از اوضاع تاسف بار این میراث تاریخی خراسان شمالی می داد.
میراثی که بارها ناصرالدین شاه قاجار در سفرنامه هایش از او یاد می کند زیرسایه ناآگاهی مردم بیغوله ای شده است که هر گردشگری را فراری می دهد.
نگاهی دقیق بر این بنای تاریخی داشتیم، دیواره های آن فروریخته بود و اطرافش پر از نخاله های ساختمانی بود به گونه ای که با دیدن این وضعیت افسوس و ناراحتی بر چهره های ما چیره شد.
گرچه متولی حفاظت و مرمت این اثر تاریخی در سال های اخیر با گچ کاری رنگ و لعابی بخشیده بود اما همین گچ تازه نیز از گزند یادگار نویسان نا آگاه در امان نمانده بود.
هر کس با تکه ذغالی هر چه دل تنگش می خواست، نوشته بود، فارغ از اینکه این میراث تاریخی راوی خوبی برای آشنایی با زندگی گذشتگان و آداب و رسوم آن دوره است.
پیش از بررسی دلایل تخریب بنای باغ کوشک علی آباد بد نیست با کمی مشخصات و معماری این یادگار عصر قاجار آشنا شویم.
معماری کوشک
کوشک علی آباد براساس معماری ایرانی در یک باغ بسیار بزرگ قرار گرفته است و قدمت این باغ به بیشتر از ۲۵۰ سال می‌رسد..
این سازه دارای ۲ طبقه است و هنگامی که وارد کوشک علی آباد می‌شوید در طبقه همکف آن می‌توانید یک حوضخانه با سقف گنبدی را مشاهده کنید که جذاب‌ترین بخش این مجموعه است.
در ضلع شرقی و غربی این حوضخانه دو اتاق با طراحی‌های متفاوت وجود دارد که از آن برای سکونت استفاده می‌کردند.
برای سقف این حوضخانه از تیرهای چوبی مستحکم و قطور استفاده شده و پایه‌های آن برای آن‌که بتوانند وزن این چوب‌ها را تحمل کنند از سنگ و آجر ساخته شده‌اند و برای آن‌که جذابیت این قسمت دوچندان شود در سقف حوضخانه از معماری اصیل ایرانی برای گچ‌بری و کنده‌کاری استفاده شده است.
این اثر تاریخی با شماره ۴۹۵۳ در سال ۱۳۸۰ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
ساز ناکوک مالکان
معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان شمالی در این باره می گوید: این اثر تاریخی جزو چهار باغ الگوی ایرانی به شمار می رود و دلیل عدم احیای آن مشارکت نکردن مالکان برای احیای آن است.
محمدرضا قهرمانیان می افزاید: در خصوص مخروبه شدن آن نیز باید گفت که بارها مرمت انجام شده اما برخی افراد ناآگاه با یادگار نویسی چهره بدی از این اثر تاریخی به جا گذاشته اند.
وی ادامه می دهد: بارها با مالکان باغ کوشک علی آباد نشست برگزار شده است اما مشارکتی از سوی آنها برای احیای آن انجام نمی شود.
معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان شمالی تصریح می کند: باغ کوشک علی آباد مالکان زیادی دارد و برخی در خارج از کشور زندگی می کنند.
به گفته وی؛ اخیرا نیز با یکی از مالکان این بنای تاریخی نشستی برگزار شد.
قهرمانیان مشکل اصلی احیا و بهره برداری از این اثر تاریخی را مالکیت خصوصی می داند و می گوید: داشتن چندین مالک و وراث زیاد رسیدگی به پرونده کوشک علی آباد را بسیار پچیده کرده است.
آگاهسازی مردم نسبت به آثار تاریخی
یکی از کارشناسان میراث فرهنگی با بیان اینکه برخورد قهری با بیان اینکه برخورد قهری نمی تواند برای یادگارنویسی، کارساز باشد، می گوید: باید اطلاع رسانی و آموزش بیش از پیش انجام شود به گونه ای که مردم نسبت به ارزش آثار تاریخی به خوبی آشنا شوند و به این خودآگاهی برسند که این اثر هویت تاریخی آنهاست.
حسین محبوبی می افزاید: در این بستر خانواده ها و مراکز آموزشی بویژه مدارس نقش شایانی برای حفظ آثار ملی داشته باشند.
وی ادامه می دهد: همچنین باید بزرگسالان هم باید از آموزش برخوردار شوند چرا که بعد آموزشی ما در ارتباط با آثار فرهنگی و باستانی بسیار پایین است و این وظیفه مسوولان امر در حوزه میراث فرهنگی است که باید بخش اطلاع رسانی را جدی بگیرند.
محبوبی با بیان اینکه متاسفانه شمار یادگار نویسی بر روی میراث فرهنگی و آثار تاریخی به وفور در کشور وجود دارد، می گوید: مردم باید بدانند با یادگار نویسی، خسارت آنها تنها به مخدوش کردن اثر تاریخی خلاصه نمی شود بلکه سایر فرصت های گردشگری نیز برای آن منطقه با خلق منظره ای زشت از دست می رود.
استان خراسان شمالی با داشتن هزار و ۱۵۱ اثر تاریخی شناسایی شده در شمال شرق کشور قرار دارد و سالانه پذیرای میلیون ها مسافر، گردشگر و زائر امام هشتم (ع) است که از این خطه گذر می کنند.