شهید آیت‌الله رئیسی در اقتصاد و دیپلماسی اقتصادی مسیری را طی کردند که مبتنی بر بیانیه گام دوم انقلاب بود. ویژگی مسیری که ایشان دنبال کرد، عدم معطلی برای حصول نتیجه مذاکرات هسته‌ای میان ایران و ۱+۴ (در اصل آمریکا) بود. هرچند مذاکرات همراه با انتقادهای فنی در دولت ایشان دنبال می‌شد؛ اما نکته مهم عدم توقف برنامه‌ها و اقدامات اقتصادی دولت به نتیجه مذاکرات بود.
جمله کلیدی ایشان این بود که «سفره مردم را به اراده بیگانگان گره نخواهیم زد». ما حتی یک بار هم شاهد نبودیم که ایشان یا اعضای کابینه دولت ایشان برنامه یا کاری را مشروط به توافق یا رفع تحریم کنند.در دیپلماسی اقتصادی نیز همین مبنا دنبال شد.
تمرکز شهید رئیسی بر توسعه روابط با کشورهای همسو و همسایه بود. دیپلماسی بسیار فعالانه و پرتحرک که نقش شخص شهید رئیسی بسیار کلیدی بود. عضویت در دو نهاد نوظهور بین‌المللی (سازمان شانگهای و گروه بریکس) که اوج‌گیری آنها نشانه تغییر نظم آمریکا محور در صحنه بین‌المللی بود. هرچند این دیپلماسی اقتصادی نیازمند تکمیل شدن با فهم عمیق و انسجام میان دستگاه‌های اجرایی داخل است. کاری که باید در معاونت اول دولت دنبال می‌شد، اما به خوبی نشد.
رویکرد شهید آیت‌الله رئیسی برگرفته از آن چیزی بود که رهبر انقلاب در بیانیه گام دوم درباره نسبت اقتصاد و مذاکرات هسته‌ای بیان کرده بودند و هشداری صریح نسبت به آن داده بودند «جوانان عزیز در سراسر کشور بدانند که همه راه‌حل‌ها در داخل کشور است. اینکه کسی گمان کند که مشکلات اقتصادی صرفاً ناشی از تحریم است و علت تحریم هم مقاومت ضداستکباری و تسلیم نشدن در برابر دشمن است؛ پس راه‌حل، زانو زدن در برابر دشمن و بوسه زدن بر پنجه گرگ است» خطایی نابخشودنی است. این تحلیل سراپا غلط، هرچند گاه از زبان و قلم برخی غفلت زدگان داخلی صادر می‌شود، امّا منشأ آن، کانون‌های فکر و توطئه خارجی است که با صد زبان به تصمیم‌سازان و تصمیم‌گیران و افکار عمومی داخلی القای می‌شود.»
در سطح دیگر شهید آیت‌الله رئیسی میدان واقعی برای حضور جوانان متخصص در صحنه اقتصاد ایجاد کرد. جوانانی که همان ویژگی‌های مورد اشاره رهبر انقلاب در بیانیه گام دوم را دارا هستند. «بی‌گمان یک مجموعه جوان و دانا و مؤمن و مسلّط بر دانسته‌های اقتصادی در درون دولت خواهند توانست به این مقاصد برسند. دوران پیش رو باید میدان فعّالیّت چنین مجموعه‌ای باشد.» حمایت از طرح‌هایی که این جوانان برای بهبود و اصلاح وضعیت اقتصادی طراحی کرده بودند، از ویژگی‌های بارز شهید رئیسی بود.
مسیر ناتمام شهید رئیسی در اقتصاد و دیپلماسی اقتصادی باید دنبال شود تا مردم نتیجه آن را بینند و در زندگی خود لمس کنند.