به گزارش خبرنگار ایرنا، استان اردبیل به یمن وجود منابع خدادادی و طبیعتی بکر، همچنین برخورداری از پیشینه تاریخی و فرهنگی پربار برای سالها در زمینه تولیدات و صنایع چوبی فعال بوده است به طوری که دستسازهای چوبی مردمان این دیار برای سالها در جریان داد و ستدها خریداری و به عنوان یکی از مرغوبترین و نفیسترین صنایع دستی مورد استفاده قرار میگرفت اما با گسترش شهرنشینی و رونق تولیدات صنعتی، صنعت سنتی چوب استان اردبیل به تدریج به محاق فراموشی رفت.
در این میان توسعه بیرویه با نابودی جنگلها و منابع طبیعی یا ترویج کشت گونههای غیربومی زمینهساز کاهش مواد اولیه و در نتیجه کاهش دسترسی تولیدکنندگان به چوب مرغوب به عنوان مواد اولیه مورد نیاز گردید که به نوبه خود موجب افول تدریجی صنعت چوب شد.
چنان که کارشناسان امر اذعان دارند البته یک رویداد یا پدیده را به تنهایی نمیتوان عامل اصلی این تغییرها برشمرد و به طور قطع مسالههای دیگری نیز در این زمینه اثرگذار شد اما تغییر ذائقه و سبک زندگی، گوناگونی محصولات، امکان طراحی متنوعتر، تغییر بازارها و گرایش به استفاده از کالاهای بادوامتر را میتوان از جمله علتها برشمرد.
اگرچه صنعتکاران و تولیدکنندگان اردبیلی برای همراهی و همسویی با تغییرها در این سالها تا حدودی پیش رفتند اما در نهایت شرایط به گونهای رقم خورد که فعالان و صاحبان حرفه و هنر در صنعت چوب برای حفظ کسب و کار و بازار فروش مجبور به اعمال تغییرهای اساسی شدند.
موسم تغییرهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی به این منطقه هر چند با تاخیر نسبت به سایر نقاط اما به هر روی در دو دهه گذشته رسید و شرایط صنعت چوب اردبیل را تا حدودی بهبود بخشید که از جمله آنها میتوان به بهبود نسبی وضعیت اقتصادی جامعه، تغییر سبک نشیمن، استراحت و خواب اشخاص، توجه به موضوع چیدمان داخلی خانه و مسائلی از این دست اشاره کرد.
سبک طراحیهای نوین در آن دوره هر چند برای مدتها استفاده از وسایل و سبک سنتی را کنار زد و منسوخ جلوه داد، اما اندک زمانی نگذشت که مدرنگرایی افراطی و سبک جدید زندگی شهری و فشارهای ناشی از آن موجب دلزدگی شد.
در پی همین مساله دوباره بحث بازگشت به اصل و سبک زندگی سنتی مورد توجه قرار گرفت و در آن میان نوآوریهای مبتنی بر تلفیق فناوریهای نوین با وسایل و سبک زندگی سنتی و بازگرداندن دوباره آنها به چرخه تولید و مصرف، کالاها و محصولهای چوبی را با استقبالی بیش از پیش روبهرو کرد.
این سیر تحولی را میتوان در طراحی و تولید محصولها و وسیلههای گوناگونی که روزانه مورد استفاده قرار میدهیم، مشاهده کرد که یکی از نمونههای بارز آن سرویسهای خواب است که به خوبی تغییرهای صورت گرفته را به نمایش میگذارد.
علت شرایط هر چه که باشد، در نهایت برخی تغییرهای اعمال شده هم افاقه نکرد و جز تعدادی انگشتشمار، سایر فعالان این بخش مجبور به ترک دایمی منطقه و مهاجرت از استان اردبیل به سایر شهرهای دارای بازارهای فروش بزرگتر همچون تهران، کرج، تبریز و حتی کشورهای دیگر شدند.
حاشیهنشینی صنعت چوب در میدانداری مصنوعات آهنی
یکی از تولیدکنندگان محصولات چوبی در این زمینه گفت: اگرچه پیش از این نیز با مسالههای گوناگونی دست به گریبان بودیم، اما مشکلهایی هم که در چند سال گذشته به وجود آمده، مزید بر علت شده است.
مهدی فتحی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار کرد: چند دهه پیش گرایش به استفاده از تولیدات چوبی بیشتر بود اما به تدریج وسایل چوبی با سایر مصنوعات و آلیاژهای ارزانتر جایگزین شد و همین امر موجب شد تا تعداد قابل توجهی از فعالان این بخش تغییر شغل بدهند.
وی افزود: سالهای سال کالاها و محصولهای ما در منطقه سرآمد و زبانزد بود و پس از خشک کردن چوب انواع وسایل خانه و آشپزخانه از سینی، صندوق و گوشتکوب گرفته تا نردبان، میز و صندلی با دستان هنرمندان اردبیلی به ظرافت و صناعت تراش میخورد و شکل میگرفت.
این تولیدکننده تشریح کرد: تغییر سبک زندگی، تغییر ذائقه مردم و از دست رفتن بازارهای قدیمی، دشوارتر شدن دسترسی به منابع و کمبود مواد اولیه، دوری از بازار مصرف، بروز مسائل سیاسی و تنگناهای اقتصادی در مجموع شرایط کنونی را رقم زده است.
وی اضافه کرد: این شرایط هم به نوبه خود موجب شده است تا تولیدکنندگان اردبیلی برای حفظ کسب و پیشه خود به دیگر نقاط کشور مانند تهران مهاجرت کنند؛ البته همان طور که در نقاط مختلف شهر مشاهده میکنید، تعداد قابل توجهی تولیدکننده فعالیت دارند.
فتحی عنوان کرد: از سوی دیگر صنعت چوب نیز با همراه با پیشرفتهای فناورانه پیش رفته است و بسیاری از کارهایی که پیشتر با استفاده از دست و صرف زمان زیاد انجام میشد، اکنون به راحتی توسط دستگاههای پیشرفته در زمان کمتری به سرانجام میرسد که به دلیل تحریمها در دسترسی به آنها نیز مشکل داریم.
تولیدکننده دیگری در گفت و گو با ایرنا تشریح کرد: همه واحدها و صنوف تولیدی استان اردبیل در شرایط کنونی با مشکلهای بسیاری دست به گریبان هستند اما فعالان صنعت چوب، مشکلهای به مراتب پیچیدهتری دارند.
حسن حیدری عنوان کرد: نخستین مشکل صنعتگران چوب استان اردبیل دسترسی به مواد اولیه است که در حال حاضر از نقاط مختلف تامین میشود؛ برای کارهای مرغوب، با کیفیتتر و گرانتر که مشتریهای خاص خود را دارند، به طور معمول چوب راش و نراد از کشورهایی مانند روسیه و بلاروس یا گرجستان خریداری میکنیم.
وی با اشاره به اینکه این روزها مصنوعات آهنی و آلیاژهای مختلف جای صنایع چوبی را پر کرده است، افزود: برای کارهای متوسط و ضعیفتر مواد اولیه از داخل کشور و استانهایی مانند همدان و سایر نقاط حاشیه زاگرس تامین میشود و به نوعی نیاز بازار داخلی را تامین میکنیم.
این تولیدکننده بیان کرد: تولید چوب در کشور چندان قابل توجه نیست و از سوی دیگر قیمت چوب در حال حاضر بسیار بالا رفته که به طور طبیعی با توجه به قدرت خرید مردم، موجب شده تعداد مشتریان نسبت به چند سال گذشته به میزان چشمگیری کاهش یابد.
وی اضافه کرد: برای همین مجبور هستیم به روشهای مختلف هزینه تمام شده کار را پایین بیاوریم، تا افراد بیشتری قدرت خرید داشته باشند؛ بر همین اساس در بعضی کارها تا جایی که میشود از امدیاف و در قسمت کندهکاری و تزیینات آن برای مثال از چوب منبتکاری شده استفاده میکنیم.
حیدری ادامه داد: تنگناهای اقتصادی، نبود امکان واردات از همه کشورهای تولیدکننده چوب و در نتیجه از دست رفتن قدرت رقابت در کنار رشد صنعت چوب در کشورهای همسایه موجب شده تا معدود بازارهای صادراتی خود را در چند سال گذشته از دست بدهیم.
این فعال صنعت چوب اظهار کرد: تحریمها و تنگناهای اقتصادی در چند سال گذشته مزید بر علت شده و تولیدکنندگان را از دسترسی به بازار جهانی چوب و ماشینآلات صنعتی نوین و فروش محصولات محروم کرده است.
حیدری بیان کرد: یک عامل سرپا ماندن ما این بود که همسو با صادرات، واردات نیز دچار مشکل شد؛ وگرنه با قیمت تمام شدهای که تامین مواد اولیه و ماشینآلات خطوط تولید غربی دارد، امکان رقابت با تولیدکنندگان خارجی نداشتیم.
وی گفت: در حال حاضر بازار از رونق افتاده و شرایط دیگر مانند گذشته نیست که خانوادهها به راحتی بتوانند دکوراسیون منزل از جمله مبلمان و میز و صندلی یا سرویس خواب را چند سال یکبار تعویض کنند و بسیاری ترجیح میدهند با اعمال تغییرهای اندک همان وسایل قدیمی خود را دوباره مورد استفاده قرار دهند.
تلاش دولت برای احیای صنعت مبل و ایجاد مزرعههای پرورش چوب
مدیرکل صنعت، معدن و تجارت استان اردبیل در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار کرد: صنعت چوب استان به ویژه شاخه مبل و صندلی بسیار گمنام و نوپا است و آمار دقیقی در این حوزه نداریم اما به طور کلی میتوان گفت اطلاعات کامل و جامعی در صنعت چوب و به ویژه تولید مبلمان استان اردبیل نداریم اما با توجه به پروانههای کسب و پروانههای بهرهبرداری که در چند سال گذشته صادر شده، آمار موجود بسیار پایین است و باید روی آن کار شود تا کمی شرایط ارتقا یابد.
مسعود ایرانی افزود: صنعت چوب در استان اردبیل جای رشد بسیاری دارد؛ البته در گذشته استان شرایط بسیار بهتری در این زمینه داشت و حتی دارای بازار تخصصی بود که از جمله میتوان به بازار چوب و خراطها در محدوده راسته بازار اشاره داشت؛ با این وجود در جریان توسعه صنعتی فاصلهای افتاده و عقبماندگی پیش آمده است.
وی بیان کرد: با توجه به اینکه صنعت چوب به ویژه تولید مبلمان و میز و صندلی در سالهای گذشته رشد و پیشرفت خوبی داشته و دارای گردش مالی قابل توجهی هم هست، میتوانیم در استان نسبت به پرورش چوب و هم تولید مبلمان نقش خوبی داشته باشیم.
مدیرکل صنعت، معدن و تجارت استان اردبیل اضافه کرد: استادکارانی هم در اردبیل داریم که بسیار حرفهای هستند اما همچنان در عموم نیاز به آموزشها احساس میشود تا سطح و پایگاه صنعت چوب و مبل را افزایش و گسترش دهیم و روی آن کار کنیم.
وی عنوان کرد: در حال حاضر بر اساس پروانههای بهرهبرداری صادر شده در مجموع ۳۲ واحد داریم که در زمینه تولید مبل که با حجم سرمایهگذاری یک هزار و ۱۶۰ میلیارد ریالی برای حدود ۲۳۰ نفر شغل ایجاد کردند.
ایرانی اظهار کرد: همچنین صنوف تولیدی در زمینه مبلمان و تعمیر داریم که بر اساس پروانه های کسب و تولیدی در حال حاضر تعدادشان به ۷۸ واحد صنفی میرسد که با سرمایهگذاری حدود ۷۰۰ میلیارد ریال برای ۱۶۰ نفر اشتغالزایی کردند.
وی با بیان اینکه در مجموع حدود ۴۰۰ نفر در استان اردبیل در زمینه صنعت چوب و مبل فعالیت دارند، اضافه کرد: در کارگاههای ناشناس و نقاط دور افتاده گاه تولیداتی به چشم میخورد که به اسم تهران، همدان و شهرهای دیگر به فروش میرسد و ما اطلاعی نداریم.
مدیرکل صنعت، معدن و تجارت استان اردبیل ادامه داد: زنجیره تولید و تامین هم که در این زمینه وجود دارد، قابل ملاحظه است به طوری که در کنار نجاری و تعمیر مبل، خیاطی، رنگرزی، صنعت چسب، فوم، ابزار و یراق مانند تسمه، فنر و دوال که چند صنعت را درگیر کرده اما آمار دقیقی در این زمینه وجود ندارد.
ایرانی گفت: در مرحله نخست باید آمارها کاملتر شود و سپس ایجاد شهرکها و بازارچههای تخصصی میتواند بسیار کمک کند، به این صورت که برخی تولیدکنندگان در آن نقاط مستقر شوند و کارهایشان به چشم بیاید.
وی افزود: علاوه بر این برگزاری نمایشگاهها جهت کمک به بحث فروش نیز از دیگر مواردی است که جای خالی آن در استان اردبیل احساس میشود و نیاز است که به این زمینه ورود و روی موضوع کار شود.
مدیرکل صنعت، معدن و تجارت استان اردبیل تاکید کرد: اگر کسی به موضوع ورود کند و در نهایت موجب شود که فعالیتهای استان به چشم بیاید، میتوانیم برای ارتقای آن هم برنامهریزی کنیم.
وی عنوان کرد: در همین راستا نخستین اقدام جمعآوری آمار و اطلاعات قابل اتکا از فعالان در حوزههای مختلف و سپس ایجاد شهرکهای تخصصی چوب و برگزاری نمایشگاههای تخصصی مبل است تا در آینده استان بتوانیم این صنعت را احیا کنیم و ارتقا دهیم و به رشد و بالندگی آن کمک کنیم.
ایرانی افزود: چند مشکل در این زمینه داریم، یکی اینکه بازار مصرف اردبیل محدود است؛ از نظر فرهنگی شرایط استان به گونهای است که مبل به عنوان کالایی لوکس شناخته میشود ولی در شهرهای بزرگ به عنوان یکی از ملزومات اساسی خانه به حساب میآید و راحتی که نشیمن مبل دارد نسبت به نشستن روی زمین یا سایر ملزومات سنتی مانند پشتی بهتر است.
صنعت مبل اردبیل نیازمند بازار فروش گسترده است
وی بیان کرد: با توجه به اینکه در اردبیل همچنان مبل جزو اسباب لوکس به شمار میرود که جاگیر هم هست، از این رو بازار فروش محدودی هم دارد؛ به هر حال بازار اردبیل تا یک حد مشخصی کشش دارد و از همین رو برای تولید در تیراژ بالا نیاز به بازار فروش بزرگی هم دارد.
مدیرکل صنعت، معدن و تجارت استان اردبیل تشریح کرد: از سوی دیگر وسایل چوبی مانند مبل، تخت، میز و صندلی حجیم هستند و جای زیادی اشغال میکنند و جابهجایی و حمل و نقل آنها دشوار است و از همین رو طبیعی است که تولیدکنندگان ترجیحشان تولید و عرضه در بازارهای بزرگ هدف و نزدیک به مصرفکنندگان باشد که شهرهای بزرگ دارای نمایشگاه و سایر شهرهای بزرگی که بحث ترانزیت و حمل و نقل در آنها به مراتب ارزانتر است، با در نظر گرفتن این موارد طبیعی است که شخصی در اردبیل مهارت را فرا بگیرد و برای توسعه کسب و کار لاجرم به شهرهای بزرگ نقل مکان کند.
وی اضافه کرد: چون این شهرها بازارهای فروش وسیعتری دارند و اینکه خانوادهای هر چند سال یک بار بخواهد سرویس خواب یا مبلمان را تغییر دهد، به فرهنگ و نوعی عادت شهرنشینی تبدیل شده و امری عادی است اما در اردبیل خانوادهای ممکن است یک دست مبل را سالها مورد استفاده قرار دهد.
ایرانی اظهار کرد: با توجه به محدودیت بازار فروش در استان اردبیل از یک سو و محدودیت دسترسی به بازارهای صادراتی به دلیل تحریمهای ظالمان و با توجه به اینکه کشور جمهوری آذربایجان نیز در چند سال گذشته محدودیتهایی را در مبادلات تجاری ایجاد کرده است، اردبیل کشش لازم را ندارد و تولیدکنندگان بزرگ لاجرم برای توسعه کسب و کار خود باید به شهرهایی مانند تهران کوچ کنند.
وی همچنین گفت: با توجه به شرایط استان اردبیل هرچه تولیدکنندگان به بازارهای مصرف نزدیکتر باشند، نسبت به استقرار در سایر شهرها برایشان بهتر است و از این رو هرچه بتوانیم در بحث بهینهسازی و تعمیر و خیاطی کار کنیم، آمار که در این زمینه داریم و شرایط کنونی قابل افزایش و ارتقا است.
مدیرکل صنعت، معدن و تجارت استان اردبیل با بیان اینکه در زمینه صنعت مبل فعلا وابسته برخی سرمایهگذاریها و بازارهای بزرگ مصرف هستیم، اضافه کرد: از یک سو کشورهای جمهوری آذربایجان و ترکیه بخش قابل توجهی از بازار اتحاد جماهیر شوروی سابق را پوشش میدهند و از سوی دیگر جمهوری آذربایجان در چند سال گذشته محدودیتهایی ایجاد کرده و ترکیه هم خود صادرکننده مبلمان است.
وی اضافه کرد: الان برخی مبلهای ابزار خورده با ذائقه مردم همخوانی دارد که به منظور تولید آنها هزینه هنگفتی برای سیانسی مطالبه میشود و از این رو هزینه تولید هنگفت و تیراژ پایین موجب میشود که تولید آن در اردبیل صرفه اقتصادی نداشته باشد.
ایرانی بیان کرد: از همین رو این روزها شاهد هستیم که مبل و تخت خام به اردبیل میآید و پرداخت میشود و پس از نصب ابزار و یراق به فروش میرود که در این بین بیشتر سود در قیمت تراشکاری چوب است که متاسفانه در اردبیل فاقد چنین ظرفیتی هستیم و تاکنون نیز چنین پیشنهاد و درخواستی نداشتیم اما در آینده نزدیک حتی برای مصنوعات چوبی که در تولید مبل به کار میرود یا محصولات و کالاهایی که با ایجاد طرح و شکل بر روی چوب و تبدیل آن به محصولات و وسایل دیگر در استان امکان تولید دارد، برنامهریزی خواهد شد.
وی عنوان کرد: مساله بزرگ دیگری که در زمینه صنعت چوب در استان اردبیل داریم، معضل تامین چوب به عنوان ماده اولیه اصلی این صنعت و فقدان مزرعههای تولید چوب در استان و افزایش قیمت چوب در استان است.
مدیرکل صنعت، معدن و تجارت استان اردبیل اظهار کرد: با این محدودیت منابع و مواد اولیه و در نتیجه قیمت بالای محصولات، برای بسیاری از خانوادهها اهمیتی ندارد که به طور حتم همه وسایلشان چوبی باشد؛ از همین رو در برخی وسایل که امکانش وجود داشته باشد، به جای چوب از ماده دیگری مانند امدیاف استفاده میکنند که از این لحاظ اردبیل در کشور سردمدار است.
وی افزود: چوبها باید در شکلها و اندازههای گوناگون تهیه و رویشان کار شود که با توجه به محدودیتها و کمبودها، چوبهای موجود به چیپس و در نهایت ورقههای امدیاف تبدیل میشود که از جمله در تولید محصولات و وسایل دیگر مانند سرویس خواب کاربرد دارد.
ایرانی گفت: در حال حاضر یکی از بزرگترین کارخانههای تولید امدیاف و مصنوعات چوبی کشور با گسترهای نزدیک به سه هکتار در اردبیل مستقر است و از همین رو بازار مبل و سایر لوازم چوبی را از نظر قیمت و فراوانی تحت تاثیر قرار داده است و از این رو اگر بخواهیم صنعت چوب به ویژه تولید مبل در استان اردبیل را تقویت کنیم، در مرحله نخست نیازمند اهمیت دادن به تولید چوب در استان هستیم.
مدیرکل صمت: استان در صنعت چوب با موانع بسیاری روبهرو هست اما اگر با برنامهریزی روی آن سرمایهگذاری کنیم، با توجه به استادکارانی که در اردبیل و شهرهای دیگر داریم میتوانیم در نهایت سهم قابل توجهی از بحث تولید و بازار فروش چوب و مصنوعات چوبی را به خود اختصاص دهیم.
وی بیان کرد: تولید چوب مقولهای بین رشتهای و بین سازمانی است و نیاز به همکاری چندین دستگاه، نهاد و سازمان دارد؛ برای مثال یک دستگاه به عنوان متولی باید روی خود چوب متمرکز باشد و کار کند، دستگاهی دیگر به عنوان متولی تولید و صنعت، سازمانی دیگر مقوله نجاری، تراش و طراحی، نهاد و شرکتی تخصصی هم کار حمل و نقل و بازاریابی و فروش را انجام دهد تا در نهایت بتوانیم صنعت چوب را در استان اردبیل توسعه دهیم.
صنعت چوب اردبیل با شرایط آرمانی فاصله دارد/ دست به عصا پیش میرویم
مدیرکل صنعت، معدن و تجارت استان اردبیل افزود: با توجه به مواردی که مورد اشاره قرار گرفت، استان در صنعت چوب با موانع بسیاری روبهرو هست اما اگر با برنامهریزی روی آن سرمایهگذاری کنیم، با توجه به استادکارانی که در اردبیل و شهرهای دیگر داریم میتوانیم در نهایت سهم قابل توجهی از بحث تولید و بازار فروش چوب و مصنوعات چوبی را به خود اختصاص دهیم.
وی تاکید کرد: اگر به مشکلاتی که در پیشرو داریم، فائق شویم، میتوانیم عدد قابل توجهی از سهم بازار را به دست آوریم؛ اما در حال حاضر دست به عصا پیش میرویم که اساس کار به خوبی پایهگذاری شود تا در مطالعاتی که در آینده انجام خواهد گرفت، بتوانیم بیشتر موثر باشیم اما اکنون با توجه به موانع با آن شرایط فاصله داریم.
ایرانی اظهار کرد: با توجه به اینکه در کارخانه تولید امدیاف و مصنوعات چوبی نیز به چوب نیاز داریم، در همه نشستهایی که در این زمینه برگزار شده و از هر بهانهای برای جلب توجه و ترغیب و ترویج موضوع راهاندازی مزرعههای تولید چوب در نقاط گوناگون استان اردبیل استفاده شده است.
وی توضیح داد: برای مثال در محوطه کشتارگاه صنعتی اردبیل با توجه به فضایی که وجود داشته تاکنون ۶۰ هزار اصله نهال از جمله صنوبر برای بهرهبرداری صنعتی کاشته شده است که در حدود چهار تا پنج سال به ارتفاع نزدیک ۱۲ متر میرسد و از نظر وزنی هم میزان چوب قابل توجهی تولید میشود.
مدیرکل صنعت، معدن و تجارت استان اردبیل همچنین پیشنهاد کرد: دانشگاه محقق اردبیلی که به واسطه قدمت دانشکده کشاورزیاش شناخته میشود، با توجه به برخورداری از پیشینه، استادان، دانشجویان همچنین آب، زمین، مجوز دارای اعتبار این ظرفیت را دارد که روی پروژههای تحقیقاتی مرتبط سرمایهگذاری کند.
وی اضافه کرد: اگر مرکزهای علمی و دانشگاهی استان اردبیل به جد به موضوع صنعت چوب ورود کنند، با توجه به بازار فروش خوبی که از جمله در خود استان هست، این ظرفیت وجود دارد که هم با فروش تولیداتشان برای مرکزها و نهادهای مربوطه درآمدزایی داشته باشند و هم به رونق، رشد و توسعه این صنعت در منطقه کمک کنند.
ایرانی بیان کرد: برای تامین نهالهای مورد نیاز نیز با جهاد کشاورزی هماهنگی شده تا نوعی از درختان که رشد سریع دارند را در اختیار متقاضیان قرار بدهد تا فرهنگسازی انجام شود و این اتفاق در اردبیل بیافتد که زمینهای بیشتری برای کاشت درخت و ایجاد مزرعههای صنعتی کاشت درخت و تولید چوب در مقیاس صنعتی اختصاص یابد.
وی عنوان کرد: اگر در اردبیل این اتفاق بیافتد، با توجه به اینکه مشکل تامین مواد اولیه برطرف میشود، به طور طبیعی صنایع وابسته به چوب نیز در استان گسترش مییابد؛ از همین رو در برنامه داریم که موضوع را پیگیری کنیم، هرچند بر اساس مسئولیتهای ذاتی ادارهکل ایجاد مزرعه یا پرورش چوب جزو وظیفههای مجموعه صمت محسوب نمیشود.
مدیرکل صنعت، معدن و تجارت استان اردبیل افزود: با توجه به اینکه تاکنون اقدامی در این زمینه در استان اردبیل انجام نشده و جای آن خالی بوده و جزو نیازهای بخشی از واحدهای تولیدی و صنعتی استان هم هست، در برنامههای خود به ویژه از واحدهای صنعتی پیگیر هستیم تا هم در تولید چوب و هم ترویج استفاده از چوب صنعتی به جای تخریب جنگلها، مرتعها و محیط زیست اقدام نمایند و با برخی واحدها مدام این چالش را داریم که چوب مورد نیازشان برای تولید امدیاف را خودشان کاشت و استفاده کنند.