به گزارش گروه علم و آموزش ایرنا، کاتالیست‌ها از محصولات مهم راهبردی در حوزه صنایع پتروشیمی به شمار می‌آیند که در صنایع نفت و گاز و پتروشیمی و برخی دیگر از صنایع شیمیایی استفاده می‌شوند. کاتالیست ماده‌ای است که سرعت یک واکنش شیمیایی را افزایش می‌دهد ولی تغییر نمی‌کند.
تولید محصولاتی که بر پایه کاتالیست هستند، بدون حضور کاتالیست در عمل امکان پذیر نیست یا صرفه اقتصادی ندارد. متخصصان و شرکت‌های دانش‌بنیان ایرانی در سال‌های گذشته موفق شدند صنعت کاتالیست را در کشور بومی‌سازی کنند و اکنون یکی از برگزیدگان سی‌وهفتمین جشنواره بین‌المللی خوارزمی برای تولید کاتالیست اتیلن اکسید به همراه شماری از همکاران محقق خود موفق به دریافت این جایزه شده است.
بر اساس این گزارش از معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری، کاتالیست پالادیوم بر پایه کربن به عنوان یکی از پیچیده‌ترین کاتالیست‌های صنعت پتروشیمی است. کاتالیستی که انحصار ساخت آن تنها در اختیار چند شرکت خاص اروپایی، آسیایی و آمریکایی بود؛ امروز ایران به عنوان نخستین کشور عضو اوپک با همکاری دو شرکت دانش‌بنیان خود به دانش ساخت این کاتالیست پیچیده دست یافته است.
دانش بنیان های ایرانی در حالی به دانش فنی و فناوری پیچیده این کاتالیست استراتژیک دست‌یافته‌اند که با ایرانی سازی آن در کنار افزایش پایداری تولید در شرایط تحریم‌های غیرقانونی غرب، زمینه کاهش هزینه و قیمت تمام شده تولید محصولات هم فراهم شده است. درحال حاضر دانش‌بنیان ها مضاف بر تامین نیاز داخلی ایران، در جمع صادر کنندگان کاتالیست در منطقه خاورمیانه قرار دارند.
امین ملک‌زاده، رئیس مجتمع پتروشیمی شهید تندگویان با اشاره به اینکه انحصار این کاتالیست در اختیار شرکت‌های بزرگ آمریکایی و اروپایی و ژاپنی است، اظهار کرد: ایران در حالی به دانش فنی و فناوری پیچیده این کاتالیست راهبردی دست‌یافته که با ایرانی‌سازی آن در کنار افزایش پایداری تولید در شرایط تحریم‌های غیرقانونی غرب، زمینه کاهش هزینه و قیمت تمام‌شده تولید محصولات هم فراهم شده است.
به گفته رئیس مجتمع پتروشیمی شهید تندگویان با قیمت‌های کنونی، با ایرانی‌سازی این کاتالیست پیچیده سالانه ۲ تا ۲.۵ میلیون دلار صرفه‌جویی ارزی نصیب پتروشیمی شهید تندگویان و سهام‌داران این زنجیره پلی‌اتیلن‌ترفتالات ایران خواهد شد. ضمن آنکه با این بومی‌سازی، سالانه از خروج ۷ تا ۸ میلیون دلار ارز از کشور جلوگیری می‌شود.
ملک‌زاده تصریح کرد: کاتالیست پالادیوم در حالی با قبول ریسک بالای مدیریتی پتروشیمی شهید تندگویان و به همت شرکت‌های دانش‌بنیان ایرانی بومی‌سازی شده که شرکت‌های خارجی با فشار دولت‌های غربی به‌دنبال تحریم فروش آن به ایران به امید تعطیلی و توقف تولید این پتروشیمی و ایجاد بحران و اختلال در بازار پت بطری و نساجی کشور بودند که اکنون به همت دانشمندان ایرانی این رؤیای سیاه، رنگ باخته است.