به گزارش ایرنا، صنایع دستی به عنوان میراثی پویا و ارزشمند در میان سایر هنرها جایگاه و منزلتی بسیار والا و متفاوت دارد و توجه به این حوزه مهم نه تنها به حفاظت از فرهنگ، هنر و تمدن کمک می کند بلکه به عنوان فعالیتی اقتصادی به رفع بیکاری، رونق روز افزون اقتصادی و توسعه صنعت گردشگری منجر می شود.
با توجه به اهمیت این حوزه، بیستم خرداد برابر با ١٠ ژوئن به مناسبت تاسیس شورای جهانی صنایع دستی در سال ١٩۶۴ میلادی به عنوان روز جهانی صنایع دستی نامگذاری شده است.
این روز، فرصتی برای گرامیداشت هنر و آثار هنرمندان و صنعتگران، مردان و زنان سخت‌کوش از اقوام و ملت‌های مختلف جهان است که یک اثر را با ذوق و سلیقه و با دل و جانشان خلق می کنند.
براساس آمارهای ارائه شده بیش از ۲ میلیون نفر به صورت مستقیم و غیرمستقیم در ۲۹۹ رشته صنایع دستی ایران کار می کنند؛ این رشته ها جزو گنجینه های بی بدیل ایران در حوزه هنر و هنرهای صنایع دستی هستند و جزو ارزش های تولید، اشتغال و کارآفرینی محسوب می شوند.
تعداد شاغلان این حوزه در استان زنجان طی سال های گذشته رو به رشد بوده و اعطای تسهیلات و احیای برخی رشته ها توانسته به رونق این حوزه کمک کند.
با این وجود فعالان این حوزه با مشکلاتی از قبیل معضل در صادرات اقلام صنایع دستی، نوسانات اقتصادی، شناخته نشدن جایگاه واقعی این هنر در عصر کنونی و مسائل دیگر مواجه هستند.
فعالیت ۱۶ هزار زنجانی در حوزه صنایع دستی
معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی زنجان با بیان اینکه اکنون بالغ بر ۱۶ هزار نفر در استان در حوزه صنایع دستی فعالیت دارند، گفت: حمایت از هنرمندان صنایع دستی و ارتقای فعالیت‌ها در این حوزه یکی از اولویت‌های اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی زنجان محسوب می‌شود.
سید میکائیل موسوی افزود: هم اکنون زنجان به‌عنوان شهر جهانی ملیله از سوی شورای جهانی صنایع‌دستی شناخته می شود و این استان به لحاظ تنوع صنایع دستی در کشور برتر است.
این مسوول با تاکید بر اینکه هنرهای سنتی و صنایع دستی استان از جنبه‌های مختلفی چون قدمت و اصالت و جنبه اقتصادی و فرهنگی همیشه مورد توجه بوده است، ادامه داد: این بخش مهم می‌تواند یک حوزه پیشران برای ایجاد اشتغال و در عین حال مکمل حوزه گردشگری باشد که با سرمایه‌گذاری کم می‌توان اشتغالزایی خوبی را در این حوزه داشت.
وی با بیان اینکه در حال حاضر یک هزار هنرمند تحت پوشش بیمه هنرمندان صنایع دستی در سطح استان قرار دارند، اظهار داشت: امسال هم ۴۷۰ نفر برای برخورداری از بیمه به وزارتخانه و از این تعداد ۱۶۰ نفر آنها به تامین اجتماعی معرفی شده‌اند.
در حال حاضر یک هزار هنرمند تحت پوشش بیمه هنرمندان صنایع دستی در سطح استان قرار دارند و امسال هم ۴۷۰ نفر برای برخورداری از بیمه به وزارتخانه و از این تعداد ۱۶۰ نفر آنها به تامین اجتماعی معرفی شده‌اند. موسوی با بیان اینکه در سطح کشور ۲۹۹ رشته صنایع دستی وجود دارد که از این تعداد ۵۵ رشته در زنجان فعال است، افزود: در میان آنها ملیله کاری، چاروق دوزی، چاقوسازی، مسگری، قلمزنی، گلیم بافی، گیوه بافی و گیوه دوزی از صنایع دستی بومی این خطه به شمار می رود.
به گفته وی، صنایع فلزی متعددی در این شهر از سالهای دور تولید و عرضه می‌شود و به اعتقاد ما زنجان به نوعی شهر جهانی صنایع دستی فلزی بوده و در سال ۹۸ به‌عنوان شهر جهانی ملیله به ثبت رسید.
معاون صنایع دستی استان زنجان با بیان اینکه با اقدامات انجام گرفته،کیفیت بسته بندی صنایع دستی استان در حال رشد و ارتقاست، گفت: تلاش می کنیم اعطای مجوز برای واحدهای بسته بندی آثار صنایع دستی در استان توسعه یابد.
وی با اینکه تنوع تولیدات صنایع دستی استان نسبت به گذشته افزایش یافته است، خاطر نشان کرد: در زمان حاضر تولیدات مسی استان تنوع بیشتری دارد هرچند صادرات این محصول بنا به دلایلی کاهش یافته اما تلاش می کنیم روند رو به رشد آن را شاهد باشیم.
این مسوول به اقدامات انجام گرفته در زمینه انواع محصولات صنایع دستی استان در سال گذشته اشاره کرد و گفت: در بین اقلام صادراتی استان تلاش بر افزایش حجم صادرات صنایع دستی بوده و در این ارتباط نیز برنامه هایی مورد توجه گرفته است.
وی یادآور شد: سال گذشته در مجموع بر اساس برآوردها ۴۱۳ هزار دلار به صورت رسمی و بیش از ۲۸۷ هزار دلار هم به صورت غیر رسمی میزان صادرات صنایع دستی در استان به ثبت رسید که امیدواریم این رقم در سال جاری روند صعودی داشته باشد.
مالیات گریبانگر رونق صنایع دستی زنجان
رییس اتحادیه مسگران زنجان گفت: این استان پایتخت محصولات فلزی کشور محسوب می شود و یکی از صنایع شاخص استان نیز تولیدات ظروف مسی است و تعداد زیادی علاقه مند در این عرصه مشغول به کار هستند.
محسن سلیمی با بیان اینکه از مجموع ۱۶ هزار فعال صنایع دستی زنجان پنج هزار هنرمند در صنایع ظروف مسی فعالیت می کنند، افزود: فعالان این عرصه در رشته هایی مثل مسگری سنتی، فیروزه کوبی، الماس تراشی، میناکاری، قلم زنی، گل سازی و تابلو سازی فعالیت می کنند که رشته هایی زیر مجموعه مسگری محسوب می شود و در مقایسه با سال های گذشته وضعیت خوبی دارد.
وی با بیان اینکه در حال حاضر فعالان این صنف مواد اولیه مسگری را با قیمت بالایی خریداری می کنند، گفت: همین مساله، مشکلاتی را برای فعالان این صنف ایجاد کرده است.
سلیمی از دیگر مشکلات مسگران زنجانی را مساله مالیات عنوان کرد و گفت: این موضوع هم شامل فروشندگان و تولید کنندگان می شود و بروز مسائلی در این حوزه گروه های هدف را با چالش جدی مواجه می کند.
این هنرمند صنایع دستی ادامه داد: طبق ماده ۱۴۲ معافیت های مالیاتی کارگاه های صنایع دستی، تولید کنندگانی که از میراث فرهنگی مجوز دریافت کرده اند شامل این معافیت می شوند.
سلیمی با بیان اینکه متاسفانه در برخی موارد اعمال سلیقه های شخصی از سوی کارشناسان امور مالیاتی برای تولید کنندگان، چالش ایجاد کرده است، افزود: تولید کنندگان پس از دوندگی های زیاد از معافیت های مالیاتی برخوردار می شوند.
در برخی موارد اعمال سلیقه های شخصی از سوی کارشناسان امور مالیاتی برای تولید کنندگان چالش ایجاد کرده است، به طوری که تولید کنندگان پس از دوندگی های زیاد از معافیت های مالیاتی برخوردار می شوند. وی با بیان اینکه در بحث فروشندگان نیز بحث درصد سود حاصل از فروش صنایع دستی "اینتاکد" مطرح و معضل شده است، گفت: طبق فاکتورهای تایید شده از سوی سازمان امور مالیاتی اکنون سه تا هفت درصد سود اعمال می شود و این در حالی است تا به اکنون اقدام عملیاتی ضریب انجام نشده است.
این مسوول ادامه داد: ضریب "اینتاکد" برای این رشته هنری در سال ۱۴۰۰، ۱۱.۴ درصد بود که این میزان در سال ۱۴۰۲، به ۹.۵ درصد رسید که باز رقم بالایی را شامل می شود.
وی با بیان اینکه فروشندگان این نوع صنایع دستی محصولات خود را با سود سه تا هفت درصد به بازار عرضه می کنند، گفت: با توجه به هزینه های جاری دیگر در نهایت سود اندکی برای فروشندگان باقی می ماند.
سلیمی با بیان اینکه هم اکنون ۵۰۰ کارگاه بزرگ و کوچک صنایع دستی در استان فعالیت می کند، افزود: ۱۳۰ فروشگاه صنایع دستی نیز در استان فعال است که محصولات مختلفی را به بازار ارائه می کند.
وی بحث بیمه تامین اجتماعی را از دیگر مشکلات این قشر و به طور کلی فعالان صنایع دستی استان عنوان کرد و گفت: اکنون تعداد محدودی از این افراد از کمک دولت برای بیمه اجتماعی برخوردار هستند درحالیکه طبق مصوبه هیات وزیران در سال ۶۹، کارگاه های صنایع دستی زیر پنج نفر مشمول کمک دولتی هستند.
رییس اتحادیه مسگران زنجان خاطر نشان کرد: با پیگیری انجام شده از سوی نمایندگان مجلس شورای اسلامی و همچنین رایزنی با سازمان تامین اجتماعی در این خصوص، نتایج مثبتی به دست آمده اما همکاری تامین اجتماعی استان برای بیمه فعالان این بخش باید افزایش یابد.
به گفته وی، صادرات اقلام صنایع دستی نیز از مشکلات صنایع دستی است که رفع این مشکل در گرو عزم ملی است و باید قدم های مثبتی در این زمینه برداشته شود.
وی یادآور شد: ۵۰ درصد مقوله مهم صادرات صنایع دستی به تولیدکننده و ۵۰ درصد به مسوولان بر می گردد که خوشبختانه در زمینه بسته بندی محصولات و کیفیت بخشی به آثار تولیدی نیز پیشرفت های خوبی حاصل شده است.
عشق و علاقه مولفه مهم موفقیت در هنرهای دستی
محسن یزدان شناس از جمله هنرمندان با سابقه، متولد سال ۱۳۵۵ در شهر زنجان است که فعالیت کاری خود را در زمینه ملیله کاری از سال ۱۳۷۰ آغاز کرده و به گفته خودش اکنون ۳۳ سال عاشقانه در این حرفه فعالیت دارد.
وی با بیان اینکه در سال های ۲۰۰۸، ۲۰۱۰ و ۲۰۱۲ میلادی موفق به کسب نشان لیاقت یونسکو شده است، اظهار داشت: در سال ۹۴ نیز دکترای ملیله کاری و درجه فنی یک را از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دریافت کرده است.
این هنرمند خوش ذوق ملیله کاری زنجان با بیان اینکه در مدت فعالیت کاری خود در حدود ۸۵ نمایشگاه خارج از کشور شرکت کرده است، ادامه داد: در سال ۱۳۶۹ به شکلی خیلی خاص و اتفاقی وارد این هنر شدم و تحت نظر استادم صادق شیروانی پنج سال آموزش دیدم و دیوانه‌وار عاشق ملیله شدم.
یزدان شناس با تاکید بر اینکه عشق و علاقه رمز موفقیت و ادامه در این رشته بسیار سخت و ظریف است، علاقه و پشتکار از عوامل مهم ماندگاری در این هنر است. یزدان شناس با تاکید بر اینکه عشق و علاقه رمز موفقیت و ادامه کار در این رشته بسیار سخت و ظریف است، افزود: علاقه و پشتکار از عوامل مهم ماندگاری در این هنر است که این موضوع، اهمیت زیادی برای فعالان این رشته دارد.
وی با بیان اینکه به عنوان یک ملیله کار با واژه صنایع دستی مخالف است، اضافه کرد: صنایع دستی به اشتباه وارد این مقوله شده است، هنرمندان این صنف ملیله کار هستند و باید جایگاه خاص هر هنر دستی دیده و به آن بها داده شود.
برآیند:
رشته های مختلف هنرهای دستی به عنوان یکی از مولفه های پیشران اقتصادی نقش موثری در رونق اقتصادی ایفا می کنند ولی با این وجود فعالان این بخش با برخی مشکلات و مضایق مواجه هستند که باید با همکاری و مساعدت بیشتر برای حل آنها تلاش شود.