رسول حاجی‌زاده روز چهارشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با تاکید بر اهمیت آموزش تصویر اظهار کرد: یک کاریکاتوریست موفق باید یک طراح خوب ، نقاش خوب ، تصویرساز خوب باشد و در اصول اولیه جامعه شناسی و روان شناسی مهارت داشته باشد.
وی اضافه کرد: کاریکاتوریست‌ها به طور معمول با چند عینک به دنیا نگاه می‌کنند؛ با یک عینک دنبال تناقض‌ها و موقعیت‌های طنزآمیز موضوعات و اتفاقات می‌گردند و ممکن است این طنز، مفرح و شاد نباشد، تلخ باشد و طعم گس داشته باشد لذا عینک را به چشم می‌زند تا لایه‌های زیرین یک اتفاق و موضوع را ببیند، یعنی از ظواهر به عمق موضوعات می‌رود، تحلیل می‌کند و نکته‌هایی را می‌بیند که آدم‌ها قادر به دیدن آن‌ها نیستند.
حاجی‌زاده اضافه کرد: عینک دیگری که کاریکاتوریست استفاده می‌کند، دیدن شکل‌ها با فرم دگرگون‌شده یا به عبارتی دفرمه شده است. کاریکاتوریست با مجموعه تصاویری که از این عینک‌ها دریافت کرده، تصویر نهایی را در ذهن تجسم می‌کند و متناسب با توان و قدرت اجرایش، آن‌ها را روی کاغذ می‌نشاند.
این هنرمند اردبیلی یادآورشد: اقسام مختلفی از کاریکاتورها، پتانسیل تبدیل به یک جنجال را دارند. کاریکاتورهایی که حاوی توهین باشد به شخص، نژاد، مذهب و مظاهری که از دید عده‌ای مقدس هستند. کاریکاتورهایی که به دلیل پنهان شدن در لفافه‌های معنایی، از آن‌ها سوء‌برداشت شود ممکن است تبدیل به جنجال شود و در تاریخ کاریکاتور ایران هم مصادیق این موارد را زیاد دیده‌ایم.
وی با تاکید بر لزوم افزایش ظرفیت میان آدم‌ها اظهار کرد: در جامعه ایران به نظرم سوء‌برداشت از کاریکاتورها بیشتر از سایر موارد باعث ایجاد جنجال شده است.
اغراق مهم‌ترین عامل تبدیل نقاشی به کاریکاتور است
کاریکاتوریست اردبیلی گفت: کاریکاتوریست قبل از رونمایی از طرحش، جنجال‌آفرینی آن را تا حدودی می‌تواند حدس بزد، اما برخی موارد را هرگز نمی‌تواند تصور کند. اغراق، مهم‌ترین عامل تبدیل یک نقاشی به یک کاریکاتور است، هنرمند باید یاد بگیرد و به خودش آموزش بدهد که بتواند اغراق بکند. حالا این اغراق می‌تواند در حوزه مفهوم باشد، یا در حوزه فرم.
حاجی‌زاده اضافه کرد: ما کاریکاتوریست‌ها وقتی با یک پدیده مواجه می‌شویم، باید آن را بررسی کنیم، اسکن کنیم و ببینیم چه طور می‌توانیم نقاط اغراق آن را کشف کنیم. اگر ذهنمان به‌نوعی استعداد اغراق‌یابی داشته باشد، این کار خیلی راحت‌تر اتفاق می‌افتد. یک بخش آن استعداد ذاتی و توانایی است، یعنی آموزشی نیست که بتوانیم نقاط اغراق هر چیزی را شناسایی کنیم بلکه خلاقیت در این بخش خیلی خودش را نشان می‌دهد که به بهترین و درست‌ترین شکل، نقطه‌های اغراق را کشف کند.
وی افزود: ممکن است دیگران هم نقاط اغراق را پیدا کنند، اما مرحله بعدی بیان درست آن نقطه اغراق است. وقتی که کاریکاتوریست‌ها در این مساله مستقر می‌شوند و سال‌های سال با این شیوه نگاه زندگی می‌کنند، خیلی وقت‌ها این می‌تواند ملکه ذهنشان شود و جهان را حتی به شکل اغراق‌شده فکر می‌کنند.
صاحبان قدرت وجود کاریکاتوریست‌ها را برای دیده‌بانی جامعه به رسمیت بشناسند
کاریکاتوریست اردبیلی ادامه داد: در ایران، مخاطبان با میزان آگاهی متفاوتی وجود دارند؛ آنهایی که اصلا کتاب نخوانده‌اند، آنهایی که کم کتاب خوانده‌اند، آنهایی که مطالعات زیادی دارند، آنهایی که کنار این موارد مطالعه تصویری زیادی دارند. انسان باید برای فهم یک اثر هنری، مطالعه تصویری و شعور تصویری بالایی داشته باشد.
وی گفت: مخاطب اگر کاریکاتوریست را به چشم یک منتقد مشفق یا یک جراح که وجودش باعث التیام دردها خواهد شد، ببیند و بپذیرد، کار و حرفه خطیر او را درک می‌کند و نسبت به او مهربانانه‌تر خواهد نگریست. یک مدیر یا صاحبان قدرت هم اگر این نگاه را به هنرمند کاریکاتوریست داشته باشند و وجود او را برای دیده‌بانی مشکلات و فسادها به رسمیت بشناسند، نسبت به کاریکاتوریست هجمه نخواهند آورد و وجود او را مفید و مغتنم خواهد دانست زیرا یک کاریکاتوریست در کمال حسن‌نیت با حداقل درآمد و حداکثر دردسر به صورت علنی با اسم مشخص در نشریه‌ای با نشانی مشخص، جامعه‌اش را آسیب‌شناسی می‌کند و بس.
مسئولان باید مدیون کاریکاتوریست‌ها باشند
حاجی‌زاده ادامه داد: توصیه من به بعضی مسئولان کم‌تحمل این است که وقتی شما یا راننده‌تان خودرویی را به مراکز معاینه فنی می‌برید و کارشناس مربوطه خودرو شما را آسیب‌شناسی می‌کند و ایراداتش را عیان می‌سازد، آیا شما یقه کارشناس را می‌گیرید، یا از او تشکر می‌کنید؟
این هنرمند اردبیلی اضافه کرد: با کاریکاتوریست جماعت هم باید چنین برخورد منصفانه‌ای بشود و مسئولان باید مدیون کارتونیست‌ها باشند که به عنوان نماینده مردم، دارند دردهای جامعه را آسیب‌شناسی می‌کنند و در معرض دید مسئولان می‌گذارند، چون بعضی وقت‌ها خود مسئولان که وقت نمی‌کنند بین مردم بروند و از دردهای آنان مطلع شوند.
وی در بخش دیگری از این گفت و گو اظهار کرد: اصولا یک کاریکاتوریست یا کارتونیست باید دارای طراحی قوی باشد و فرقی نمی‌کند که موضوعی باشد یا استریپ و با شرح و بدون شرح و پرتره. اما این که قبل یا بعد یا در حین کار باشد یا نه، باید بگویم که می‌تواند همزمان هم طراحی کار کند و هم کاریکاتور بکشد و در نهایت باید گفت تا طراحی، خوب و قوی نباشد کاریکاتوریست خوبی نخواهد شد.
نخستین انجمن یا خانه کاریکاتور اردبیل چگونه راه‌اندازی شد؟
این هنرمند اردبیلی در بخش دیگری از این گفت و گو اظهار کرد: در سال ۱۳۷۸ با گرفتن اساسنامه از خانه کاریکاتور ایران با همکاری اداره کل ارشاد اسلامی استان اردبیل شخصا انجمن کاریکاتور را در اردبیل تاسیس و شروع به آموزش کاریکاتور کردم از این رو خیلی‌ها به بنده لطف دارند و نام پدر کاریکاتور اردبیل را به اینجانب اطلاق می‌کنند.
وی ادامه داد: چند سال بعد از تاسیس انجمن یاد شده، بخاطر تغییر مدیریت ارشاد و تعطیلی خانه کاریکاتور، همزمان با افتتاح حوزه هنری استان به همراه مرحوم شهرام رضایی و قاسم لطفی، خانه کاریکاتور را تاسیس کردیم و چون هر دو بزرگوار در تهران دانشجو بودند، بار دیگر آموزش و تدریس را خودم با سه هنرجو شروع کردم و تا سال ۱۳۸۹ بالغ بر ۶۰ کارتونیست تربیت شدند که همگی به لطف خدا از نام‌آوران استان بودند و در طول ۹ سال فعالیت من، استان اردبیل جزو سه قطب برتر کاریکاتور ایران به حساب می‌آمد اما اکنون بدلیل عدم حمایت، کاریکاتور اردبیل بسیار افت کرده است.
مسئولان ورزش استان از من حمایت نکردند
حاجی‌زاده با اشاره به فعالیت‌های ورزشی خود گفت: دان سه تکواندو و دارنده کمربند کوکی وان از کشور کره هستم و البته الان باید حداقل دان پنج یا ۶ بودم اما به دلیل فعالیت‌های فرهنگی و هنری که داشتم وقفه‌ای در ورزش افتاد و متاسفانه مسئولان ورزشی از من حمایت نکرده‌اند و به فدراسیون نیز معرفی نمی‌کنند.
وی در عین حال ادامه داد: کسب مقام جهانی، چه در حوزه ورزشی چه در حوزه فرهنگی و هنری افتخاری به نام کشور عزیزمان ایران است اما بعضا شاهد اجحاف در حق هنرمندان هستیم. مسئولان برای ورزشکارانی که مدال طلا دریافت می‌کنند، هدایای خوبی در نظر می‌گیرند اما برای هنرمندانی که با ارسال اثر به رقابتی جهانی در میان ۲ هزار و ۶۳۰ اثر از ۱۸۸ کشور صاحب عنوان شده‌اند، هیچ چیزی در نظر گرفته نمی‌شود.
حاجی‌زاده در جشنواره جهانی "Kapok"، چین، ۲۰۲۳ که در آن ۲ هزار و ۶۳۰ اثر از ۱۸۸ کشور دنیا ارسال شده بود، موفق به دریافت سه لوح تقدیر شده است. کسب عنوان هنرمند شاخص هنر انقلاب اسلامی در سال ۱۴۰۲ از دیگر افتخارات هنری این هنرمند اردبیلی است. وی تاکنون بالغ بر ۱۲۰ عنوان و جایزه ملی و بین‌المللی دریافت کرده است.
مسئول و موسس انجمن کاریکاتور مربوط به سال ۱۳۷۸، اولین مدرس هنر کارتون و کاریکاتور در استان ۱۳۷۸ -۱۳۸۹ ( مستمر)، اولین داور بین‌المللی کارتون و کاریکاتور در استان، اولین مسئول فکو در استان (سازمان جهانی کاریکاتور) ، دانشجوی نمونه هنر کشور در استان، مولف کتب آموزشی شهروندی ،مولف بهترین کتاب یادگیری تکواندو ، اولین هنرمند شاخص هنر انقلاب در استان و اولین نخبه هنری تکواندوکار در ایران از جمله افتخارات این هنرمند اردبیلی است
حاجی‌زاده همچنین اولین طراح و انیماتور اردبیلی است که انیمیشن‌های وی در شبکه‌های سراسری پخش شد و انیمیشن "بوی خوش مدینه" وی در کتاب تفکر و پژوهش پایه ششم چاپ و در سطح ملی تدریس می‌شود.
فینالیست هشتمین مسابقۀ بین‌المللی کولاشین، مونته‌نگرو، ۲۰۲۳ و کسب لوح ( تیرماه ۱۴۰۲) - دیپلم افتخار سی و سومین جشنواره بین‌المللی کارتون رومانی، ۲۰۲۳ (شهریورماه ۱۴۰۲) - کسب مقام برتر کشوری در مسابقه کارتون رشد استعدادهای هنری کشور ( آبان ماه ۱۴۰۲) - کسب ۲ لوح تقدیر و کاتالوگ مسابقه بین‌المللی سیجونگ (SICACO ۲۰۲۳)کشور کره ( آبان ماه ۱۴۰۲) - فینالیست بیست و چهارمین مسابقه بین‌المللی کارتون ISCF، ۲۰۲۳ کشور پرتغال و کسب لوح ( آذر ماه ۱۴۰۲) - فینالیست نهمین مسابقه بین‌المللی کارتون Ferizaj ۲۰۲۳ کشور کوزوو و کسب لوح ( آذرماه ۱۴۰۲) و راهیابی سه اثر به نمایشگاه نهایی تجسم هنر " جشنواره هنرهای تجسمی فجر" ( بهمن ماه ۱۴۰۲) از دیگر افتخارات حاجی‌زاده است.