داوود احمدپور به مناسبت سالگرد شهادت مصطفی چمران در گفت و گو با خبرنگار فرهنگی ایرنا اظهار داشت: شهید چمران جمع نقیضین بود. یعنی از یک طرف سیاستمدار و همزمان یک عارف بود که در محیط زندگی خود متفاوت از دیگران بود. مثلا زیر آتش شدید گلوله ها با گل ها و پرنده ها عشق بازی می کند و می گوید قدرت خدا را ببینید.
وی افزود: چمران در همان حال که یک دانشمند در علوم تجربی بود و بالاترین نمره را از بهترین دانشگاه جهان گرفت ولی یک انسان مذهبی و مقید به مسائل دینی بود که نسبت به حلال و حرام بسیار حساس بود. او در دانشگاه برکلی آمریکا تحصیل کرد و درحالی که این دانشگاه برای جذب بهترین دانشجویان، یک فضای رقابتی بوجود آورده بود، ولی چمران به عنوان مرجع حل مشکلات تحصیلی دانشجویان شهرت پیدا کرد. دانشجویان برای پیشرفت خود از چمران کمک می گرفتند و او برای ملیت های مختلف با زبان های گوناگون وقت می گذاشت و به آنان کمک می کرد.
این رزمنده دوران دفاع مقدس ادامه داد: چمران از یک طرف چریک و رزمنده ای بود که در میدان نبرد حریف نداشت ولی از طرف دیگر با کودکان یتیم فلسطینی و لبنانی در پرورشگاه بازی می کرد.
وی با بیان این که شهید چمران هیچگاه به دنبال اسم و رسم نبود، اضافه کرد: چمران در دوره دانشجویی با استاد شهید مرتضی مطهری در حسینیه ارشاد بود، در لبنان با امام موسی صدر ارتباط داشت و در ایران نیز به صورت مستقیم با امام خمینی (ره) در ارتباط بود و هیچگاه ارتباط خود را با بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران قطع نکرد.
احمدپور با بیان خاطره ای گفت: ارتباط چمران با حضرت امام(ره) به گونه ای بود که یک بار امام (ره) به سید احمد می گوید که دلش برای چمران تنگ شده و از او می خواهد تا به تهران بیاید. هنگامی که چمران برای دیدار با امام از خوزستان عازم تهران می شد، دوستانش فهرستی به او دادند و از چمران خواستند تا مشکلات را به امام بگوید ولی هیچ یک از مشکلات را نزد امام مطرح نکرد و در پاسخ دوستانش گفت «وقتی دیدم اطراف امام مشکلات فراوانی وجود دارد، خجالت کشیدم مشکلات را بگویم. لذا تلاش کردم چند مشکل را از دوش امام بردارم».
وی اضافه کرد: وقتی به نمودار زندگی شهید چمران نگاه می کنیم، یک خط صعودی می بینیم. او معلمی بزرگوار و بی نظیر بود. چمران می توانست بدون هیچ ممانعتی در مجلس شورای اسلامی بماند ولی به میدان جنگ رفت و بصیرتش به قدری بالا بود که برای آزادی دشت آزادگان وارد میدان شد. چون اگر دشت آزادگان سقوط می کرد، دشمن از طریق جاده های الله اکبر به جاده اهواز اندیمشک می رسید و سقوط آبادان و اهواز حتمی بود.
این راوی دفاع مقدس افزود: با این که موقعیت علمی، مذهبی و نظامی چمران بسیار بالا بود ولی در میان همرزمان او، همه گونه رزمنده باغیرتی وجود داشت و چمران می توانست در قرارگاه بنشیند ولی با بچه های ستاد جنگ های نامنظم حماسه های بزرگی را خلق کرد.
وی ضافه کرد: چمران یک زندگی عاشقانه و مجاهدانه داشت ولی افسوس که در فضای روایت چمران، غربت شدیدی وجود دارد. چون بسیاری از کاروان های راهیان نور به منطقه دهلاویه می روند ولی توقفشان در آنجا خیلی کم است درحالی که انسان اگر بخواهد با این شهید آشنا شود، در کوچه پس کوچه های خاطراتش گم می شود و برای آشنایی با چمران باید عاشق و عاقل باشی.
زندگی نامه شهید مصطفی چمران
شهید چمران در دهم مهر سال ۱۳۱۱ در خیابان ۱۵ خرداد تهران، بازار آهنگرها، محله سرپولک به دنیا آمد. او تحصیلات ابتدایی خود را در مدرسه انتصاریه، نزدیک پامنار، گذراند و دوران متوسطه را در دارالفنون و البرز طی کرد. در سال ۱۳۳۲ با رتبه ۱۵ در رشته الکترومکانیک دانشکده فنی دانشگاه تهران پذیرفته شد و در تمام دوران تحصیل جزو شاگردان ممتاز بود. سپس با دریافت بورس تحصیلی به دانشگاه تگزاس ای اند ام آمریکا رفت و درجه کارشناسی ارشد را در رشته مهندسی برق کسب کرد.
وی برای اخذ درجه دکتری در رشته پلاسمافیزیک به دانشگاه برکلی ایالت کالیفرنیا رفت و در آنجا نیز درخشید به گونه‌ای که پایان‌نامه او مرجع ۲ مقاله علمی در زمینه پلاسمافیزیک شد. وی در دهه ۶۰ در آزمایشگاه‌های بل و همچنین آزمایشگاه پیشرانه جت ناسا استخدام شد.
شهید چمران در کنار زبان فارسی به زبان‌های عربی، ترکی، فرانسوی، انگلیسی و آلمانی مسلط بود و در کنار دانش، به هنر نیز توجه داشت.
چمران از ۱۵ سالگی در جلسه‌های تفسیر قرآن آیت الله سید محمود طالقانی حاضر می‌شد. وی همچنین در درس‌های فلسفه و منطق شهید مرتضی مطهری و در دیگر جلسات نیز حضور پیدا می‌کرد. او از نخستین اعضای انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه تهران بود که در مبارزات سیاسی دوران مصدق، از دوره چهاردهم مجلس شورای ملی تا ملی شدن صنعت نفت شرکت فعال داشت.
وی که از مسوولان نهضت مقاومت ملی و عضو جبهه ملی ایران در دانشگاه تهران به شمار می‌رفت، در ۱۶ آذر ۱۳۳۲ در حمله گارد شاهنشاهی به دانشکده فنی جزو معترضان به حضور ریچارد نیکسون، معاون رییس‌جمهور ایالات متحده آمریکا بود.
چمران پس از حضور در آمریکا به همراه تنی چند از همفکرانش شاخه نهضت آزادی ایران در خارج از کشور و برای نخستین بار انجمن اسلامی دانشجویان آمریکا را پایه‌ریزی کرد و از موسسین انجمن اسلامی دانشجویان ایرانی در کالیفرنیا بود. به دلیل این فعالیت‌ها، بورس تحصیلی شاگرد ممتازی وی از سوی رژیم شاه قطع شد و از آن پس تا پایان دوره دکتری در دانشگاه برکلی به عنوان پژوهش‌یار ای آی مشغول به کار شد.
تدارک اعتراضات و بسیج دانشجویان مقابل سازمان ملل در نیویورک، کاخ سفید در واشینگتن و همچنین سفارت ایران در شهر واشینگتن و سایر کنسولگری‌ها در شهرهای شیکاگو، نیویورک، سانفرانسیسکو برای اعتراض به وضعیت سیاسی ـ اجتماعی ایران بخش عمده‌ای از تلاش و فعالیت‌های او در این سال‌ها است.
چمران پس از جنگ اعراب و اسراییل و شکست کشورهای عرب، به دلیل ایجاد فضای منفی علیه مسلمانان، تصمیم می‌گیرد از آمریکا خارج شود و در تحولات جهان اسلام و مبارزه در برابر دشمنان وارد عمل شود. شهید چمران برای هدف خود به مصر می‌رود و در زمان جمال عبدالناصر، رییس‌جمهور مصر، سخت‌ترین دوره‌های چریکی و پارتیزانی را آموخت و به عنوان بهترین شاگرد این دوره شناخته شد.
شهید چمران در لبنان، در کنار امام موسی صدر، به فعالیت‌های فرهنگی و چریکی می‌پردازد. او به مدت هشت سال مدیریت مدرسه صنعتی جبل عامل را به عهده می‌گیرد. تأسیس پایگاه چریکی مستقل برای تعلیم مبارزان ایرانی در لبنان، از دیگر اهداف شهید چمران بود. او از سال ۱۹۷۱ میلادی به جنوب لبنان رفت و کلاس‌هایی برای درس‌های ایدئولوژیک اسلامی به سبک انجمن‌های اسلامی دانشجویان راه اندازی کرد.
با پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷، شهید چمران در ۳۰ بهمن همراه با یک گروه ۹۲ نفره از لبنان به ایران می‌آید و به توصیه امام خمینی (ره) تربیت نخستین گروه از پاسداران انقلاب اسلامی را به عهده می‌گیرد. وی در ناآرامی‌های کردستان برای مقابله با جدایی طلبانی که با دولت مرکزی می‌جنگیدند، همراه با شهید ولی‌الله فلاحی فرمانده وقت نیروی زمینی ارتش، به آن منطقه رفت. در درگیری‌های مریوان از طرف دولت موقت به مأموریت رفت و مدت ۱۰ روز در آن جا ماند و پس از برگزاری جلسات متعدد برای بازگشت امنیت به منطقه و حاکمیت دولت مرکزی با بزرگان شهر به توافق رسید.
اوج شهرت چمران در واقعه خونین پاوه بود. وی پس از حوادث کردستان از طرف امام خمینی (ره) به سمت وزارت دفاع منصوب شد و از ۲۰ اردیبهشت ۱۳۵۹ مشاور شورای عالی وزارت دفاع شد و در نخستین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی نیز نمایندگی مردم تهران را بر عهده گرفت.
با آغاز جنگ ایران و عراق به جبهه جنگ عزیمت کرد و ستاد جنگ‌های نامنظم را بنیان نهاد. ایجاد واحد مهندسی فعال برای ستاد جنگ‌های نامنظم یکی از برنامه‌هایی بود که به کمک آن، جاده‌های نظامی به سرعت در نقاط مختلف ساخته شد و با نصب پمپ‌های آب در کنار رود کارون و احداث یک کانال به طول حدود ۲۰ کیلومتر و عرض یک متر در مدتی حدود یک ماه، آب کارون را به طرف تانک‌های عراقی روانه ساخت، به‌طوری‌که آن‌ها مجبور شدند چند کیلومتر عقب‌نشینی کنند و سدی بزرگ مقابل خود بسازند.
پس از یأس عراقی ها از تسخیر اهواز، ارتش این کشور برای دومین بار به سوسنگرد حمله کرد و سه روز تانک‌های عراقی شهر را محاصره کردند و روز سوم تعدادی از آنان توانستند به داخل شهر راه یابند. چمران که از محاصره تعدادی از یاران و رزمندگان در آن شهر سخت برآشفته بود، برای نخستین بار دست به یک حمله خطرناک و نابرابر زد و با ساماندهی نیروهای مردمی، سپاه و ارتش با نظمی نو و شیوه‌ای جدید از جانب جاده اهواز - سوسنگرد به دشمن یورش برد.
در این نبرد با هدف منحرف کردن دشمن از آسیب رسانی به دیگر رزمندگان، به همراه دو نفر از همراهانش به درگیری با چند تانک و نفربر پرداخت که ماحصل آن فرار نیروهای عراقی از صحنه نبرد بود. در حالی که شهید چمران از ناحیه ران مجروح شده بود، خود را به بیمارستانی در سوسنگرد رساند. اما بیش از یک شب در بیمارستان نماند و به مقر ستاد جنگ‌های نامنظم رفت.
چمران در ۳۱ خرداد ۱۳۶۰ که برای معرفی و توجیه فرمانده جدید محور به منطقه جنگی دهلاویه رفته بود، در خط مقدم نبرد، بر اثر اصابت ترکش خمپاره ۶۰ دشمن زخمی شد و کمک‌های اوّلیه در بیمارستان سوسنگرد روی وی انجام گرفت و با آمبولانس به اهواز منتقل شد ولی پیکر بی‌جان او به اهواز رسید و در همین تاریخ به شهادت رسید.