به گزارش خبرنگار گروه علم و آموزش ایرنا، مناظره‌های انتخاباتی چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری روز سه شنبه (پنجم تیر) پایان یافت و ۶ نامزد انتخابات در پنج مناظره که هر بار به یک موضوع اختصاص داشت، به موضوع «وضعیت علمی کشور و ارتقای نظام آموزشی و علمی» و بیان دیدگاه‌ها و اولویت‌های دولت احتمالی خود در ۲ نظام آموزش عالی و نظام تحصیلی پرداختند. در این گزارش گزیده‌های نامزدهای انتخاباتی را مرور خواهیم کرد.
شناسایی و حل مساله؛ برنامه پزشکیان برای دانشگاهها
مسعود پزشکیان در مناظره دوم انتخاباتی که به محور اقتصادی اختصاص داشت به موضوع دانشگاه، دانشجو و نخبگان و اشتغال اشاره کرد و گفت: دانشگاه‌های ما در بهترین حالت نسل دو هستند. پزشکی نسل سوم و نسل اول و دوم که آموزش شامل تئوری، تحقیق، مهارت و عمل است. در حال حاضر در دانشگاه تئوری و تحقیق را به دانشجو منتقل می کنیم. در تئوری و تحقیق هم مشکل داریم. تحقیقات ما مبتنی بر نیاز جامعه نیست. تحقیقاتی که می‌کنیم هزینه را هدر می‌دهیم.
وی ادامه داد: باید کاری کرد که دانشگاه‌های ما از نسل دو به نسل سه و چهار برسند. این همه نیرو داریم اما مشکل جامعه را نمی بینیم و آموزش براساس شناخت جامعه نیست. در دانشگاهها کلی منابع انسانی تربیت می‌کنیم اما بیرون که می‌آیند بیکار هستند. آنجایی هم که کار می‌دهیم مهارت آن را ندارند.
اگر بخواهیم دانشگاهها را طوری طراحی کنیم که در دانشگاه ها عمر و سرمایه مردم تلف نشود باید کاری کرد تا دانشجو بعد از فارغ التحصیلی بتواند مشکلی را حل کند که بحث آن مفصل است. فقط می‌خواهم بگویم که دانشگاه از نسل سه گذشته عبور کرده و به نسل چهار و پنج وارد شده است و ما هنوز اَندرخَم همان کوچه هستیم که باید تغییر کنیم. باید جایگاه هیات‌علمی و نخبگان محترم شمرده شود. برخوردهای جناحی، دسته‌ای و سیاسی کنار برود و آنهایی که عالم و نخبه‌اند در هر سلیقه و نگاهی، آنها مال این مملکت هستند. آنها از این مملکت خارج می شوند و وقتی خارج شدند افتخار می کنیم فلان دانشمند ما ایرانی است حال آنکه اگر ایران بود ممکن بود که اخراجش کنیم و استخدام نکنیم.
پزشکیان گفت: سازوکار ما به هیات علمی باید به گونه‌ای باشد که بتواند زندگی کند. با این حقوق‌ها هیات علمی نمی‌تواند به راحتی زندگی کند. علت این که نخبگان ما از کشور می روند به خاطر پولی که می دهیم نمی توانند زندگی کنند در حالی که خارج از ایران آنها را می‌پذیرند از این رو باید احترام آنها را داشته باشیم و بعد از آن باید بین نیاز و نیرویی که استخدام می‌کنیم و شایستگی‌ها، تناسب ایجاد کنیم. از طرف دیگر هم که به هیات علمی احترام نمی‌گذاریم و اَنگ سیاسی می‌زنیم و مجموعه این عوامل باعث نارضایتی و خروج مغزها و اندیشه ها و جوانان و ناامیدی نسبت به کشور می‌شود که باید اول بتوانیم این مسایل را حل کنیم بنابراین باید اختلافات حل شود و شایستگی ها شاخص بندی شود و براساس آن کار کنیم نه براساس جناح و گروه.
داشتن اثر علمی و پژوهشی در جهت تحقق اهداف علوم انسانی، داشتن آثاری جهت توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان، کارآفرینی در سطح ملی شاگردپروری و هدایتگری علمی و به گونه‌ای که دانشجویانی از سوی استاد به عضویت هیأت‌علمی در آیند، شخصیت متین، رشدیافته و دارای تراز علمی و همسو با نظام جمهوری اسلامی از دیگر ضوابط این نشان است.
پزشکیان در مناظره سوم انتخاباتی عنوان انسجام اجتماعی با حکمرانی فرهنگی به موضوعات آموزش و پرورش و دانشگاه هم پرداخت، از نگاه برابر به زنان که باید از مهدکودک و مدارس شروع شود تا رفتار تَحکیمی و حکم اخراج و تعلیق به دانشجو و استاد.
سَبکی که پورمحمدی برای ارتقای نظام آموزشی دارد
حجت الاسلام مصطفی پورمحمدی در دومین مناظره نامزدهای چهاردهمین دوره ریاست جمهوری با موضوع خدمت رسانی عدالت محور دولت به موضوع ایرادهای محتوایی دردانشگاه و آموزش و پرورش و نحوه رفتار با نخبگان اشاره کرد و گفت: محیط دانشگاه را می‌بندند، افراد را حذف می‌کنند و یک گروه را برجسته می‌کنند، اینها پیامدهایی در فضای اجتماع دارد، باید سبک مدیریتی و رفتارمان با نخبگان، اساتید، معلمان و مردم تغییر یابد. با حرف اجماع درست نمی شود باید عمل باشد.
وی ادامه داد: برای پیشبرد به جلو باید به نخبگان توجه کنیم، به آنها احترام بگذاریم و تنوع فکری را بپذیریم، در عمل به راحتی انسان ها را حذف می کنیم و آستانه تحمل ما به شدت پایین است و اختلاف سلیقه را نمی توانیم بپذیریم. باید حوزه آموزش عالی و نخبگان را به اقتصاد پیوند بزنیم.
پیشرفت‌های کشور به برکت نیروهای آموزشی و پژوهشی و تحقیقاتی ما بوده است. نظام محتوای آموزشی ما باید تغییر کند در دنیا تغییرات زیادی در این زمینه به وجود آمده است. نظام بسته، مشابه و از بالا ترتیب داده شده، یکی از اشکالات نظام آموزشی ما است؛ در روش تدریس و محتوای آموزشی می توانیم امور را به خود معلمان خود واگذار کنیم،
جلیلی از برنامه و ماموریت دانشگاه ها گفت
سعید جلیلی نامزد چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری در دومین مناظره تلویزیونی با عنوان کلی خدمتِ عدالت محور دولت به شعار «یک جهان فرصت، یک ایران جهش، هر ایرانی یک نقش پرشکوه» اشاره کرد و یکی از بحث هایی که روی آن تأکید دارد آموزش در مدارس و دانشگاه ها است. نخست؛ لازمه پیشرفت کشور این است که آموزش و پروش جایگاه واقعی خود را یابد و وزیر آموزش و پرورش باید نیروی ارزشمندی باشد که این نقش را ایفا کند؛ در این بخش رییس جمهور تاثیر مستقیم دارد. دوم؛ نقش دانشگاهها در ارزآوری و تقویت پول ملی است.
جلیلی یادآور شد: ده‌ها هزار هیأت علمی داریم که گنج و اندوخته بزرگی برای کشور هستند و در زمینه‌های مختلف علمی سال‌ها کار کرده اند و در کنار آنها میلیون‌ها دانشجو و دانش‌آموخته دانشگاهی ظرفیت بزرگی هستند. حق دانشگاه است که در پیشرفت کشور مأموریت داشته باشد و بتواند نقش و سهم خود را ایفا کند. وقتی می‌گوییم هر ایرانی یک نقش پرشکوه، خط مقدم و اول آن اساتید و دانش آموختگان دانشگاهها هستند.
حق دانشگاه است که در پیشرفت کشور مأموریت داشته باشد و بتواند نقش و سهم خود را ایفا کند. وقتی می‌گوییم هر ایرانی یک نقش پرشکوه، خط مقدم و اول آن استادان و دانش آموختگان دانشگاهها هستند. در برنامه هفتم رشد اقتصادی هشت درصدی را تعریف کرده‌ایم اما نقش دانشگاهها در رسیدن به این شاخص چیست؟، اینکه تعدادی استاد تدریس کنند و تعدادی دانشجو در کلاس ها حاضر شوند، نگاه حداقلی است. ارزآوری امروز یک مأموریت برای کشور است تا پول ملی ما تقویت شود اما سهم دانشگاه ها در این خصوص چیست؟ از ترم آینده باید این مأموریت تعریف شود و وزیر علوم بتواند این مأموریت را به انجام برساند.
به گفته وی دو نگاه را در حوزه آموزش عالی وجود دارد، نگاه نخست حداقلی که باور دارد که وزارت آموزش عالی موظف به تدریس درس در دانشگاه و رفتار روزمره است. نگاه دوم حداکثری که برای دانشگاه اولویت و هدف و ماموریت تعیین کرده است و جلیلی به این نگاه باور دارد.
دانشگاه و دانش آموختگان در مسائل مختلف تحقیق و پژوهش می کنند، باید برای این پژوهش ماموریتی تعریف شود تا اولویت ها و نیاز کشور را برطرف کند. به طور مثال ارز آوری یک ماموریت برای دانشگاه است تا علاوه بر تقویت پول ملی منابع ارزی کشور را تامین کند.
این نامزد انتخابات ریاست جمهوری افزود: یکی از برنامه‌های اصلی ما این است که از همین ترم آینده ماموریت‌ها برای دانشگاهها تعریف شود و کسی که وزیر علوم و رئیس دانشگاه منصوب می‌شود بداند که باید این ماموریت را انجام دهد. یکی از ماموریت های دانشگاهها ایجاد اشتغال حداقل برای دانش آموختگان خود است امروزه در حوزه دانش بنیان شاهد چنین موفقیتی هستیم که باید در دیگر علوم تکثیر شود. در علوم انسانی نیز باید برای دانشگاه ماموریت تعیین کرد. امروزه بسیاری از مسائل کشور بودجه های سنگینی دریافت می کنند که در دستگاه دیوانسالار ما خروجی کم اثر دارند.
زاکانی برای توسعه علمی آموزش عالی از کدام دو حوزه برنامه داد
علیرضا زاکانی نامزد چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری در یکی از برنامه های مناظره انتخاباتی به موضع تعلیم و تربیت به عنوان نظام پیشران تحولات کشور اشاره کرد و در خصوص حوزه آموزش عالی و علم و فناوری و حوزه علمیه گفت: به اعتقاد من ما دو زیست بوم را باید پیش ببریم یکی زیست بوم نوآوری است که الان در کشور وجود دارد مانند دانش بنیان‌ها و عناصر مختلف که باید به شدت توسعه یابد و در ادامه ما به‌شدت نیازمند زیست بوم اندیشه ورزی هستیم که هیچ نخبه‌ای در ایران خودش را بی‌اثر نبیند این امر مغفولی است که باید توسعه داده شود و تعهد من این است که این ظرفیت را برای دانشگاهها و حوزه‌های علمیه داشته باشم.
وی ادامه داد: نکته بعد کاربردی کردن علوم و ارتباط با این حجم از ظرفیت عظیم انسانی متناسب با نیازها در حوزه‌های مختلف کارکردی است. حوزه علمیه یک روش بزرگ و عظیمی برای خدمت دارد و یک نیازهایی هم حکومت دارد. ما نسبت به اندیشه‌ورزی و نظریه‌پردازی باید از ظرفیت بزرگ حوزه استفاده کنیم. علاوه بر اینکه در حوزه فقه مضاف، گره بسیاری از معضلات کشور را باید با استفاده از حوزه علمیه باز کنیم و پاسخش را از دین به ما هم بدهد.
زاکانی گفت: در حوزه متعارف علوم و آموزش عالی کشور توجه به استاد و دقت در منزلت او به عنوان یک جایگاه ویژه و ممتاز مانند یک معلم و فوق‌العاده بالا در کشور باید مورد عنایت قرار بگیرد و باید نیازمندی‌های او را تامین کرد.نمی‌شود که استاد سال اول در دانشگاه‌های دولتی ۱۳، ۱۴ میلیون حقوق بگیرد و خارج از دانشگاه، کسی هم که عادی کار می‌کند با اندک تجربه‌ای دو سه برابر او درآمد داشته باشد این رعایت نکردن منزلت استاد است.
این نامزد انتخابات افزود: اینها باید در تغییرات، تحولات و بخش نخبگی کشور مشارکت کنند و ما به ازای او کاملا شریک شوند و سود ببرند و این آن چیزی است که می‌تواند تضمین کننده میدان دادن به امر آموزش عالی در کشور باشد و می‌توان به بهترین نحوی این مسیر را دنبال کرد.
راهکار اقتصادی در آموزش عالی به روایت قاضی‌زاده‌هاشمی
سید امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی نامزد چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری درباره استفاده از ظرفیت علمی و جلوگیری از مهاجرت نخبگان در یکی از برنامه های مناظره انتخاباتی گفت که باید بتوان حوزه آموزش عالی و نخبگان را به اقتصاد پیوند زد. در دانشگاه ما باید دفاتری از بخش اقتصادی کشور مستقر شوند تا سفارش کار داده و استعدادیابی و همکاری علمی کنند.
علت مهاجرت تفاوت درآمد با کشورهای دیگر است که برای جلوگیری از خروج نخبگان افزایش درآمد آنان است. بسیاری از آنها به دلیل اینکه درآمدشان نسبت به بیرون کشور پایین تر است مهاجرت می کنند.
وی گفت که استفاده از شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی و خارجی برای خلق ثروت از مهم ترین طرح های دولت سیزدهم بود که در دولت احتمالی ما نیز ادامه خواهد داشت. خوشبختانه در ۳ سال دولت شهید رئیسی اتفاقات عجیبی در این حوزه رخ داد که می‌توان به رشد ۶۴ درصدی شرکت‌های دانش‌بنیان و ۲۰۵ درصد فروش آنها اشاره کرد. میزان صادرات این شرکت‌ها در این مدت از ۲۹۵ میلیون دلار به ۲ میلیارد ۹۵ میلیون دلار رسیده است. این رشد منجر به خلق ثروت برای ایران، افزایش رفاه عمومی و هم حفظ نیروی نخبه فوق العاده در درون کشور شد و فروش کل صنایع فنی خلاق ما در ۲ سال اخیر ۳۱ برابر اضافه شده است. یعنی درآمد نخبه جوان ما افزایش یافته که مجبور نشود جلای وطن کند و در غربت زندگی کند.
آموزش و پرورش و دانشگاه در تصمیم سازی و مهارت و سبک زندگی دولت احتمالی قالیباف
محمدباقرقالیباف نظام آموزش عالی و وزارت آموزش و پرورش را به عنوان دو نهاد اصلی فرهنگ ساز و محوری ترین برنامه فرهنگی مطرح کرد. وی در دومین مناظره به ارتقاء نظام تعلیم و تربیت پرداخت و گفت: آموزش و پرورش و دانشگاه اساس بهره وری در رشد اقتصادی است، همچنین در مهارت آموزی و سبک زندگی، آموزش و پرورش جایگاه بسیارمهمی دارد و حتما در دولت چهاردهم این موارد را در اولویت قرار خواهیم داد.
در تحصیلات تکمیلی بخش‌های دولتی و غیر دولتی اگر نیاز دارند، خودشان با دانشگاهها قرارداد ببندند و ما از پول بیت المال در آن‌جا هزینه نکنیم. باید از نظرات نخبگان به عنوان مهمترین تصمیم‌سازان استفاده کرد که این اتفاق نمی‌افتد. اجماع سازی یک ضرورت است و باید قدرت اجماع‌سازی داشت تا بتوان در حاکمیت و بین قوا کار انجام داد.
قالیباف افزود: متاسفانه در ۱۶ سال گذشته ۱۶ وزیر و سرپرست در وزارت آموزش و پرورش جابه‌جا کردیم؛ حال اینکه حتی در یک عطاری آنقدر مدیر عوض نمی‌شود. تقریبا ۱۶ میلیون دانش آموز داریم که سرانه بودجه برای آموزش و پرورش ۱۰ درصد است. یعنی الان بودجه آموزش و پرورش نسبت به دهه ۷۰ کم شده است. رئیس جمهور باید بداند آموزش و پروش اساس پیشرفت کشور است باید مهدکودک و مقطع ابتدایی در اولویت باشد. اید برنامه‌ریزی و اجرا را در حوزه محتوا و تربیت معلم دنبال کرد و سایر موضوعات متمرکز بر مدرسه و مدیران باشد. خروجی ما به اندازه سرمایه‌گذاری در حوزه آموزش و پرورش نیست، در این شرایط با کمبود معلم هم مواجه‌ایم؛ از معلمان باتجربه برای حضور دوباره دعوت به کار شده اما ساعتی ۵۰ هزار تومان داده می‌شود اما آیا شایسته است به معلمی با تجربه ۳۰ ساله ساعتی ۵۰ هزار تومان داده شود؟ البته که بعضا پرداختی‌ها با ۷ ماه تاخیر بوده است.