در توصیف اهمیت عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای به عنوان کشوری با توانمندی ها و ظرفیت ها فراوان اقتصادی، انرژی، تجاری، امنیتی-دفاعی و ترانزیتی منحصر بفرد همین بس که کشورهای عضو نتوانستند مراتب خرسندی خود را از این رویداد مهم برای این سازمان منطقه ای پنهان کنند.
از آنجا که سازمان همکاری شانگهای در سال ۱۹۹۶ به عنوان یک سازمان اوراسیایی و میان دولتی برای تقویت همکاری های چندجانبه اقتصادی، امنیتی و سیاسی و با هدف ایجاد موازنه در برابر نفوذ آمریکا و ناتو در منطقه پایه گذاری شد، لذا اهداف و رویکردهای این سازمان، در مجموع همسو و هم جهت با اهداف و سیاست های جمهوری اسلامی ایران است و بطور طبیعی عضویت ایران به عنوان کشوری با ویژگی ها، توانمندی ها و پتانسیل های منحصر به فرد در منطقه در سازمان همکاری شانگهای ، بدون تردید یک پل همکاری برد-برد ایجاد کرده است.
ظرفیت ها و توانمندی های ویژه جمهوری اسلامی ایران از جمله ذخایر عظیم نفت و گاز، واقع شدن در جغرافیای منحصر به عنوان یک چهارراه تراتزیت در راهبردی ترین مسیر کریدور شرق به غرب و جنوب به شمال، و همچنین توانمندی های ثابت شده و غیرقابل انکار ایران به عنوان یک قدرت دفاعی برتر منطقه و نقش غیرقابل انکار آن در تقویت امنیت، صلح و ثبات منطقه از جمله نکات بسیار مهمی است که همه اعضای سازمان همکاری شانگهای بخوبی نسبت به آن واقف هستند و نقش و جایگاه ایران به عنوان قطب انرژی و یک قدرت بلامنازع منطقه ای و عامل ثبات و امنیت منطقه را بخوبی درک می کنند.
علاوه بر این، چین به عنوان مبتکر طرح جهانی و عظیم کمربند-راه که توجه تمام کشورهای جهان را به خود جلب کرده، به خوبی و به درستی نسبت به ویژگی های ایران به عنوان شریک مسیر تاریخی "جاده ابریشم" برای توسعه طرح کمربند-راه آگاه است و برای گسترش این طرح عظیم اقتصادی و تجاری به سمت بازارهای خاورمیانه، آفریقا، مدیترانه و مغرب زمین، نگاه ویژه به مسیر ایران دارد.
آقای «زونگ پِی وو» سفیر جدید جمهوری خلق چین در ایران اخیر در مصاحبه با پایگاه اطلاع رسانی انجمن دوستی ایران و چین در خصوص اهمیت عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای گفت: در زمان حاضر جهان وارد دوره جدیدی از تلاطم و تغییر شده است و در حال تجربه عوامل نامطمئن ، ناپایدار و غیرقابل پیش بینی است، همزمان، “جنوب جهانی”( اشاره به کشورهای حوزه آفریقا و آمریکای لاتین و کشورهای درحال‌توسعه در آسیا و به عبارت دیگر «کشورهای درحال‌توسعه» و «کشورهای کمتر توسعه‌یافته» ) به نمایندگی از همه کشورهای بازارهای نوظهور و کشورهای در حال توسعه در حال برخاستن است و خواهان افزایش تاثیر گذاری و حق اظهار نظر و سوق دادن نظم بین المللی در جهت عادلانه تر و معقول تر است.
این دیپلمات چینی گفت: چین و ایران هر دو کشورهای مهم در حال توسعه هستند و هر دو به چندجانبه گرایی واقعی پایبند هستند. چین بر این باور است که پیوستن ایران به سازمان همکاری شانگهای و بریکس، نشاط جدیدی را به این دو ساز و کار همکاری بزرگ تزریق خواهد کرد وقدرت صلح و توسعه جهانی را هر چه بیشتر تقویت خواهد کرد. این موضوع مطابق با انتظارات جامعه بین المللی و در راستای منافع مشترک کشورهای بازارهای نوظهور و کشورهای در حال توسعه است.
زونگ پی وو معتقد است: چین مایل به همکاری با ایران برای حمایت از مفهوم ساخت جامعه با آینده مشترک برای بشریت، تقویت هماهنگی های راهبردی با ایران و ایفای کامل نقش مهم ساز و کارهای سازمان همکاری شانگهای و بریکس در اصلاح و بهبود حکمرانی جهانی، ترویج همکاری نهادی برای دستیابی به نتایج ثمربخش تر و تقویت بیشتر تاثیرگذاری و حق اظهارنظر کشورهای “جنوب جهانی”، تحقق ترویج چند قطبی سازی جهانی برابر و منظم، جهانی سازی اقتصاد فراگیر و به نفع همه، و ایجاد آینده ای روشن برای جامعه بشری است.
جمهوری اسلامی ایران به عنوان کشوری مستقل که همچون برخی دیگر اعضای کلیدی سازمان همکاری شانگهای نظیر چین و روسیه ، تحت تحریم های غیرقانونی و یکجانبه آمریکا قرار دارد و این تحریم ها، تنگناها و مشکلات اقتصادی و تجاری زیادی برای ایران بدنبال داشته، بدنبال آن است تا از طریق عضویت در سازمان های بین المللی و منطقه و گسترش همکاری های تجاری و اقتصادی با کشورهای همسو، ضمن افزایش مبادلات تجاری خود با کشورهای مختلف، از آثار تحریم های غیرقانونی آمریکا بکاهد .
از این رو عضویت ایران در یک نهاد اقتصادی و سیاسی قوی مثل سازمان همکاری شانگهای که چین از اعضا و پایه گذاران اصلی آن است و روسیه نیز از دیگر اعضای قدرتمند و اثرگذار آن به شمار می رود، یک رویداد مهم بُرد-بُرد است؛ به عباری دیگر، یک فرصت طلایی برای جمهوری اسلامی است و متقابلا، یک امتیاز قابل توجه و غیرقابل انکار برای سازمان همکاری شانگهای محسوب می شود.
جمهوری اسلامی ایران که جدا از روابطش با سازمان همکاری شانگهای، روابط و مناسباتی در هم تنیده و راهبردی با کشورهای عضو این سازمان از جمله چین و روسیه دارد، با ورود به جمع اعضای دائم این سازمان ، فرصت ها و زمینه های بیشتری برای همکاری های تجاری و اقتصادی با کشور های عضو بدست خواهد آورد. تقویت همکاری های تجاری و اقتصادی میان کشورهای منطقه، عملا به معنی تقویت مناسبات سیاسی و بهبود شرایط امنیت و ثبات منطقه خواهد بود.
سیدابراهیم رئیسی رئیس جمهوری شهید ایران در سخنرانی سال گذشته خود در بیست و سومین اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای گفت: ایران بر این باور است که سازمان همکاری شانگهای، سازمانی در حال رشد با شاخص‌ها و ظرفیت‌های قابل توجه و جایگاه ممتاز است و مزایای این عضویت رسمی ایران در شانگهای در تاریخ ماندگار خواهد شد.
رئیسی گفت: جمهوری اسلامی ایران ضمن حمایت از ابتکارهای سازنده همچون «ابتکار توسعه جهانی»، بر این باور است که همکاری اعضا در حوزه انرژی، فناوری، صنعت، کشاورزی، تجارت و بازرگانی می‌تواند چشم‌اندازی روشن از نظم منطقه‌ای عادلانه، پیش چشم ملل جهان بگشاید. این در حالیست که قدرت‌های سلطه‌گر غربی با توسل به اجبار اقتصادی و تحریم، امنیت و رفاه اقتصادی و اصول تجارت عادلانه را در جهان به مخاطره انداخته‌اند.
از دیگر سو، کشورهای چین و روسیه به عنوان دو عضور کلیدی گروه اقتصادهای نوظهور جهان معروف به گروه "بریکس" به تمایل ایران برای عضویت در این گروه نیز چراغ سبز نشان داده اند. همراهی سه کشور چین، روسیه و ایران به عنوان سه شریک راهبردی در سازمان ها و گروهای بین المللی همسو نظیر سازمان همکاری شانگهای و بریکس، قدرت مضاعف اقتصادی و سیاسی را برای آنها بدنبال خواهد داشت.
در سال های اخیر که موضوع دلارزدایی و پایان دادن به سیطره دلار آمریکا در اقتصاد جهانی و مقابله با یکجانبه گرایی و ترویج چندجانبه گرایی در جهان بیش از هر زمان دیگر مطرح است و حتی کشورهایی کلیدی از دوردست ترین نقاط کره زمین از جمله کشورهای حوزه آمریکای لاتین به روند دلارزدایی از اقتصاد خود پیوسته اند، افزوده شدن به تعداد اعضای اثرگذار در سازمان هایی نظیر سازمان همکاری شانگهای و بریکس بدون تردید می تواند آنها را در تحقق اهداف شان از جمله مقابله با یکجانبه گرایی ها و برتری جویی های آمریکا، پایان دادن به عصر سیطره دلار و ایجاد واحدهای پولی جایگزین و تجارت عادلانه به پیش براند و باعث تقویت تجارت های مکمل و به حداقل ممکن رساندن برخی وابستگی ها به غرب باشد.