شهادت آیت الله سید ابراهیم رئیسی هشتمین رئیس جمهوری اسلامی ایران عصر یکشنبه (۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۳) در مسیر بازگشت از مراسم افتتاح سد «قیز قلعه‌سی» به سمت تبریز، در منطقه ورزقان استان آذربایجان شرقی بر اثر سانحه هوایی، باعث شد چهاردهمین دور انتخابات ریاست‌جمهوری یک سال زودتر از موعد برگزار شود.
اصل ۱۳۱ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران از تشکیل شورایی برای اداره امور اجرایی کشور برای مدت ۵۰ روز و تدارک انتخابات ریاست جمهوری روایت دارد که جزئیات این اصل به این شرح است: «در صورت فوت، عزل، استعفاء، غیبت یا بیماری بیش از دو ماه رئیس‌جمهور یا در موردی که مدت ریاست جمهوری پایان یافته و رئیس‌جمهور جدید بر اثر موانعی هنوز انتخاب نشده یا امور دیگری از این قبیل، معاون اول رئیس‌جمهور با موافقت رهبری اختیارات و مسئولیت‌های وی را بر عهده می‌گیرد و شورایی متشکل از رئیس مجلس و رئیس قوه قضاییه و معاون اول رئیس‌جمهور موظف است ترتیبی دهد که حداکثر ظرف مدت ۵۰ روز رئیس‌جمهور جدید انتخاب شود، در صورت فوت معاون اول یا امور دیگری که مانع انجام وظایف وی گردد و نیز در صورتی که رئیس‌جمهور معاون اول نداشته باشد مقام رهبری فرد دیگری را به جای او منصوب می‌کند.»
رهبر معظم انقلاب نیز در پی شهادت آیت الله رئیسی، پیام تسلیتی صادر کردند که در بخشی از این پیام آمده است: «جناب آقای مخبر طبق اصل ۱۳۱ قانون اساسی در مقام مدیریت قوه‌ی مجریه قرار می‌گیرد و موظف است به همراهی رؤسای قوای مقنّنه و قضائیه ترتیبی دهند که ظرف حداکثر پنجاه روز رئیس جمهور جدید انتخاب شود.»
ثبت‌نام از داوطلبان انتخابات ریاست‌جمهوری چهاردهم از ۱۰ خرداد آغاز شد و ۱۴ خرداد پایان یافت. شورای نگهبان بعد از بررسی صلاحیت داوطلبان، مسعودپزشکیان، حجت الاسلام مصطفی پورمحمدی، سعید جلیلی، علیرضا زاکانی، امیرحسین قاضی‌زاده‌هاشمی و محمدباقر قالیباف را به عنوان ۶ نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری روز ۲۰ خرداد اعلام کرد. روند تبلیغات آغاز شد و روز هشتم تیر انتخابات برگزار شد. با توجه به آرای اخذشده، مسعود پزشکیان و سعید جلیلی به دور راه یافتند که جمعه پیش‌رو (۱۵ تیر) برگزار خواهد شد.
جامعه دانشگاهی کشور همیشه در مقاطع مختلف و مهم سیاسی و اجتماعی با مردم همراه و گاه هدایت‌گر آنها در اتخاذ تصمیم‌های درست و بجا بوده است. در این دوره از انتخابات نیز نشست‌های مختلفی در دانشگاه با حضور نامزدهای انتخابات یا نمایندگان آنها در حوزه‌های مختلف برگزار شد.
وزیر علوم، تحقیقات و فناوری نیز از ابتدای تبلیغات نامزدها از معاونان فرهنگی دانشگاه‌ها خواست با تشکل‌های دانشجویی در راستای برگزاری انتخابات پرشور همراهی شود تا از نامزدهای تایید صلاحیت‌شده و نمایندگان آنها برای معرفی برنامه و برگزاری مناظره دعوت کنند.
معاون فرهنگی و اجتماعی وزیر علوم و رئیس ستاد انتخابات دانشگاهیان کشور، نیز در نامه ای از آنها برای حضور در دانشگاه دعوت کرد. عبدالحسین کلانتری بر هماهنگی دیدار تشکل های دانشجویی و استادی، انجمن های علمی و کانون های فرهنگی، زمینه سازی جهت حضور در سطح دانشگاه و دیدار با دانشگاهیان، تشکیل جلسات نقد و بررسی در کرسی های آزاد اندیشی و مناظره و پرسش و پاسخ و معرفی ظرفیت های آموزش عالی تاکید شده است.
مشارکت گسترده و انتخاب اصلح
علیرضا رهایی در گفت‌وگو با خبرنگار گروه علم و آموزش ایرنا اظهار داشت: جامعه دانشگاهی بر اساس فرمایشات مقام معظم رهبری و به طور کلی در ارتباط با مشارکت در انتخابات همیشه نقش فعالی داشته است.
وی ادامه داد: در این مورد دو موضوع وجود دارد؛ اول روند افزایش گسترده مردم در انتخابات چهاردهمین دوره ریاست‌جمهوری و دوم انتخاب فرد اصلح.
رئیس دانشگاه صنعتی امیرکبیر تاکید کرد: دانشگاهیان در یک ماه گذشته، فعالیت‌های متنوعی برای تبیین بحث انتخابات انجام داده‌اند؛ جلسات متعددی در دانشگاه‌ها با حضور نامزدها یا متخصصان و نمایندگان نامزدهای ریاست‌جمهوری برگزار شده است. همچنین دانشگاه‌ها میزبان میزگردهایی برای تبیین بحث مشارکت در انتخابات بوده‌اند. همکاران دانشگاهی در اجتماعات مختلف سخنرانی‌هایی کرده‌اند که همه اینها پشتوانه‌ای برای دولت در آینده خواهد بود.
رهایی با اشاره به دیدارهای حضوری و مجازی دانشگاهیان و دانشجویان و کارکنان آموزش عالی با مردم و جلسات با نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری این اقدامات را موجب افزایش مشارکت در انتخابات دانست.
وی با اشاره به حضور دو نامزد در دومین دور انتخابات ریاست‌جمهوری گفت: در دور دوم با توجه به محدود شدن تعداد نامزدها تبیین مواضع دو نامزد و اینکه برنامه‌های هر کدام چقدر موثر است در اجتماعات دانشگاهی و بین دانشگاهیان مطرح می‌شود و این امر هم روی مشارکت مردم اثر دارد.
استاد دانشگاه صنعتی امیرکبیر تاکید کرد: اقشار مردم جایگاه ویژه‌ای برای نخبگان و دانشگاهیان و بری نظرها و دیدگاه‌های آنها قائل هستند. از این جنبه حظور دانشگاهیان در فضای انتخاباتی نقش خوبی در افزایش مشارکت دارد.
رهایی همچنین با اشاره به شرایط خاص کشور بعد از شهادت آیت‌الله رئیسی تاکید کرد: فردی که در این شرایط در مسئولیت اصلی اجرایی کشور قرار می‌گیرد باید فردی مطلع، مسلط، متدین و پرکار باشد که بتواند ارتباط خوبی با اقشار مختلف مردم برقرار کرده و برنامه‌ها و اقدامات او بر اساس نیازهای مردم و جامعه باشد.
وی تصریح کرد: رئیس‌جمهور بعدی باید برنامه جامعی داشته باشد تا بتواند به نیازها و مسائل جامعه در سطح کلان و ملی پاسخ دهد و این نیازها را رفع کند.
رهایی همچنین گفت که جمعه (۱۵ تیر) در صحن دانشگاه امیرکبیر هم صندوق اخذ رای وجود دارد و افرادی که در خیابان‌های پیرامون هستند می‌توانند با حضور در دانشگاه رای خود را به صندوق بیاندازند.