به گزارش ایرنا مردم خراسان جنوبی سه‌شنبه شب همزمان با دهمین شب محرم با حضور در حسینیه‌ها، خیمه‌های عزاداری، امامزادگان و بقاع متبرکه و روشن کردن شمع در رثای شهادت مظلومانه سیدالشهدا و یارانش به سوگ نشستند.
مراسم شام غریبان در مرکز استان با حضور گسترده شهروندان در بوستان شهدای گمنام بیرجند برگزار شد و با سخنرانی، مداحی و ذکر توسل همراه بود.
شام غریبان که در ایران قدمت طولانی دارد یادآور آوارگی اهل بیت امام حسین (ع) و اسیران و کودکان بازمانده است که غروب عاشورا بی‌پناه در تاریکی شب، در بیابان کربلا به سر می‌بردند.
در این آیین حضور کودکان و نوجوانان با سربندهای یا حسین، یا رقیه، یا علی اصغر (ع) و شمع‌های روشن که یاد و خاطره کودکان و اسیران کربلا را در اذهان شرکت کنندگان زنده کرد، چشمگیر بود.
در محل برگزاری آیین شام غریبان خبری از روشن بودن چراغ‌ها نیست و شمع‌ها، روشنی کمی به مجلس داده‌اند همچنین هیات‌های مذهبی، ادوات عزاداری از جمله عَلَم و طبل نداشته و زنجیر و سینه نمی‌زنند.
قشرهای مختلف مردم مراسم متنوع و متعددی در سوگ خاندان اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام برگزار می‌کنند و با در دست داشتن شمعی در کوچه‌ها غم غریبانه ای را تداعی کرده و شعر «شب شام غریبان است» را زمزمه می‌کنند.
مراسم خیمه‌سوزان و نمایش واقعه عصر عاشورا که با اسارت اهل بیت امام حسین (ع) و حضرت زینب (س) همراه بود نیز از دیگر آیین‌هایی است که در خراسان جنوبی برگزار شد.
آیین سنتی بیل‌برداری و نخل‌گردانی با قدمت ۳۰۰ سال یکی از میراث‌های معنوی در شهرستان خوسف است که ظهر عاشورا به عنوان نمادی از تدفین شهدای کربلا با حضور پرشور مردم و نوای «حیدر علی» اجرا می‌شود.
این مراسم که خاص خراسان جنوبی و شهرستان خوسف است، نوعی شبیه‌سازی از تلاش و عزاداری طایفه بنی‌اسد در صحرای کربلا محسوب می‌شود و در فهرست میراث معنوی کشور به ثبت رسیده است.
مردم منطقه از دیرباز اعتقاد دارند بیل‌زنی در عصر عاشورا مایه برکت محصولات کشاورزی آنان در سال زراعی می‌شود و کشاورزان در چنین روزی و با شرکت در مراسم بیل‌زنی و نخل‌گردانی، روزی حلال خود را به واسطه امام حسین (ع) از خداوند طلب می‌کنند.
همچنین به هم خوردن بیل‌ها در روز عاشورا نماد رویارویی لشکریان کفر و لشکریان امام حسین (ع) است که جنگ لشکریان یزید علیه لشکر کوچک سیدالشهدا و مظلومیت شهدای کربلا را نشان می‌دهند.
این مراسم که توسط "ملا علی‌اکبر خوسفی" بنیانگذار حوزه علمیه خوسف بنا نهاده شد، در شهرستان‌های دیگر به چشم نمی‌خورد اما آوازه، شور و حال خاص آن، دلدادگان و عاشقان زیادی را از سراسر کشور به خود جذب کرده است.
برای برپایی آیین بیل‌زنی در هر یک از ۲ هیات خوسف ۲ دسته ۱۵ نفری که در مجموع چهار دسته هستند، تشکیل می‌شود و هر یک از نفرات بیل به دست، دایره‌وار و به هم چسبیده بیل‌هایشان را به طرف آسمان می‌گیرند و هنگام حرکت هر یک از نفرات به هوا پریده و تیغه بیلش را به بیل‌های دیگر می‌زند و همه با هم یکصدا می‌گویند «حیدر علی».
گروه دیگری از عزاداران نیز با حمل کجاوه‌ای بزرگ به عنوان نخل و نمادی از تشییع پیکر مطهر امام حسین (ع) و کجاوه یا گهواره‌ای کوچکتر به نشانه تشییع پیکر طفل شیرخوار آن حضرت، نوحه‌سرایی می‌کنند.
نخل کوچک جلوی نخل بزرگ و دسته‌های بیل‌زنی، سینه‌زنی و زنجیرزنی هم در جلو آنها به طرف محل موسوم به قتلگاه حرکت می‌کنند و در بین راه هیات و دسته دیگر بیل‌زنی و نخل‌گردانی به استقبال آنها می‌آیند.
در این زمان دسته‌های بیل‌زنی بیل می‌زنند و نخل‌ها را مقابل میدان قتلگاه به حال دویدن می‌گردانند؛ پس از این مراسم نخل‌ها را به زمین گذاشته و بعد نخل هیات دیگر را به همین ترتیب به قتلگاه می‌آورند.
بیل‌زنی خوسف بخش جدایی‌ناپذیر از فرهنگ مردم این شهرستان است که هر سال بر عاشقان امام حسین (ع) و شهدای کربلا می‌افزاید.