به گزارش ایرنا بیابان جهانی لوت به‌عنوان الماس بیابان‌های جهان از شگفت‌انگیزترین و بکرترین مناطق دنیا به شمار می‌رود اما آنطور که بیان می‌شود کم‌توجهی در اختصاص اعتبار و امکانات برای حفظ، نگهداری و ساماندهی این گوهر طبیعی ارزشمند در سطح دنیا، خطری جدی‌تر پیش روی آینده آن است.
کمتر رهگذر، بازدیدکننده و گردشگری از بیابان لوت گذشته که شیفته زیبایی طبیعت اسرارآمیز و پر از شگفتی این اثر جهانی نشده باشد و خاطرات ماندگاری از جاذبه های پر شمار و اعجاب انگیز این منطقه به ویژه شب های پرستاره آن با خود به یادگار نیاورده باشد.
دشت لوت بیابان وسیع ماسه‌ای و ریگی واقع در جنوب شرقی کشور است که حدود ۱۰ درصد وسعت کشورمان را در بر گرفته و از آن به عنوان بیست و هفتمین بیابان بزرگ جهان یاد می‌شود؛ این دشت در زمره مناطق فراگرم و خشک جهان قرار دارد، حرارت دما و شوره‌زار در مناطقی از آن به حدی است که در بخش‌هایی هیچ حیوان و گیاهی امکان رویش و رشد ندارد.
کرمان، پهناورترین استان کشور نیز ۸۰ درصد بخش ثبت جهانی کویر لوت را در اختیار دارد؛ جاذبه های بی نظیر این منطقه از کویر، مانند کلوت ها، پوشش های گیاهی همچون درختچه‌های گَز و پوشش جانوری از جمله روباه شنی، انواع حشرات و خزندگان در این منطقه زیست می کنند و ده‌ها اثر تاریخی شامل قلعه‌ها، کاروانسراها، آب‌انبار، طبیعت بکر و محوطه های باستانی نیز در کنار پوشش گیاهی منحصربه فرد و حیات جانوری ویژه این منطقه را به الماس کویرهای جهان شهره کرده است.
سابقه تاریخی کهن و جاذبه های طبیعی کویر لوت برای عموم علاقه مندان ناشناخته نبود اما ثبت بیابان لوت در ۲۷ تیرماه سال ۹۵ در فهرست کمیته میراث جهانی به عنوان نخستین اثر ثبت طبیعی کشور و بیست و یکمین اثر ثبت جهانی ایران، به این منطقه اهمیت و ارزش دوچندانی داد و آوازه آن را جهانی کرد.
منافع یا مخاطرات آفرود
اما یکی از جاذبه ها و فعالیت های متداول در گردشگری مناطق سخت‌گذر مانند بیابان لوت آفرود سواری است که زیرشاخه گردشگری ماجراجویانه شناخته و با خودروهای ویژه انجام می شود که به لحاظ جذابیت و هیجان در سال های اخیر به‌شدت مورد اقبال افراد و گردشگران قرار گرفته است.
در همین زمینه بیشتر بخوانید:
هرچند پیشتر ایرنا درباره آثار مخرب آفرود بدون نظارت در کویر گزارش هایی تهیه کرده بود اما در گستره ملی در هفته های گذشته اخباری مبنی بر تردد آفرودسواران در مناطق کویری و مخاطرات این فعالیت گردشگری منتشر شد که نگرانی کارشناسان و علاقه مندان به این طبیعت بی‌نظیر به ویژه در کویر جهانی لوت را بیشتر از گذشته به همراه داشت، به همین دلیل برای اطلاع از کم و کیف این موضوع خبرنگار ایرنا با معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کرمان که تا چند روز پیش مدیریت پایگاه میراث جهانی بیابان لوت شهداد را نیز برعهده داشت، به صحبت نشست تا اطلاعات بیشتری کسب کند.
در حین گفت و گو آنچه که از زبان این مسئول و کارشناس بیابان لوت شنیده شد، بیشتر کم‌توجهی و اختصاص نیافتن اعتبارات کافی برای نگهداری و ساماندهی این اثر ارزشمند جهانی بود که مدنظر قرارگرفت به طوری که به زعم وی خطری بزرگ تر از آفرود سواری برای این منطقه محسوب می شود.
منافع آفرود در کویر بیشتر از مضرات آن است
معین افضلی با اشاره به نگرانی فعالان میراث جهانی بیابان لوت از آسیب های آفرود در این منطقه تصریح کرد: بیابان لوت بزرگترین محوطه میراث جهانی با مساحت ۴۰ هزار کیلومتر در کشور است که بین استان های کرمان، خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان قرار دارد.
وی تصریح کرد: ۸۰ درصد بیابان لوت در استان کرمان قرار دارد و بیشترین ورود آفرود سواران به کویر لوت از این استان انجام می شود و منافع و مضرات آفرود در کرمان بیشتر از مناطق دیگر است۸۰ درصد بیابان لوت در استان کرمان قرار دارد و بیشترین ورود آفرودسواران به کویر لوت از این استان انجام می شود که منافع و مضرات آفرود در کرمان بیشتر از مناطق دیگر است.
به گفته وی در مجموع، منافع آفرود در کویر بیشتر از مضرات آن است.
ضرورت توجه عینی به بیابان لوت
مدیر پیشین پایگاه میراث جهانی بیابان لوت شهداد با بیان اینکه به لحاظ استاندارد گردشگری باید مسیرهای گردشگری مشخصی در بیابان لوت به تصویب برسد خاطر نشان کرد: دستورالعمل گردشگری برای بیابان لوت چند سال قبل تهیه و باید در اجرا بیشتر به آن توجه شود.
وی با اشاره به اینکه برای گردشگری در لوت نیازمند مسیر مصوب و ابلاغی از طریق وزارت میراث فرهنگی هستیم افزود: لوت اینک نیازمند حمایت اعتباری در ردیف های ملی و نیز استانی است؛ همه مدیران در سطوح مختلف به ویژه نمایندگان مجلس نیز باید در این زمینه حمایت لازم را به عمل آورند.
افضلی تاکید کرد: در کنار حمایت های اعتباری در سطوح ملی و استانی ضرورت دارد در سطح وزارتخانه میراث نیز ساختارهای تخصصی مرتبط با این ظرفیت کویری منحصربه فرد بیش از پیش شکل گیرد و تقویت شود تا شاهد کارکردهای آن باشیم.
مدیر پیشین پایگاه میراث جهانی بیابان لوت شهداد با تاکید بر ضرورت تقویت اعتبارات وزارت میراث ادامه داد: اعتبارات حوزه میراث فرهنگی اغلب صرف هزینه بناهای تاریخی می شود و مکان های طبیعی مانند بیابان لوت کمتر از اعتبارات بهره مند می شوند.
۵۰ میلیارد ریال اختصاص اعتبار طی سه سال برای لوت
وی گفت: در طول سه سال گذشته ما تنها توانستیم از اعتبارات سفر استانی شهید آیت الله رییسی به کرمان برای حوزه بیابان لوت استفاده کنیم که تقریبا ۵۰ میلیارد ریال بود و این اعتبار اصلا برای چنین محوطه ای با وسعت زیاد همخوانی ندارد و ناچیز استدر طول سه سال گذشته ما تنها توانستیم از اعتبارات سفر استانی شهید آیت الله رییسی به کرمان برای حوزه بیابان لوت استفاده کنیم که تقریبا ۵۰ میلیارد ریال بود و این اعتبار اصلا برای چنین محوطه ای با وسعت زیاد همخوانی ندارد و ناچیز است.
افضلی تصریح کرد: پایگاه میراث جهانی لوت با همکاری محیط زیست و منابع طبیعی امور مربوطه این منطقه را اداره می کند، اما تنها بضاعت ما یک خودرو و یک نفر نیروی انسانی است و ادامه یافتن این شرایط باعث دلسردی ما می شود.
وی اظهار داشت: البته ما از ظرفیت منابع مردمی و نیروی انسانی محلی تاکنون استفاده کرده ایم، هرچند این همکاری محدود است و باید حتما ساز و کار و اعتبار مشخصی برای آن مصوب شود.
معاون گردشگری میراث فرهنگی استان کرمان تاکید کرد: ما آنقدر که به دنبال برداشت منافع از بیابان لوت هستیم به دنبال حفاظت و نگهداری از این منطقه نیستیم، البته در بحث حفاظت از مناطق بیابانی، استان کرمان بیشترین استاندارها را داشته است.
حضور بی‌رویه آفرود سواران نداشتیم
وی تاکید کرد: در ارزیابی های سالانه یونسکو در میان بیابان های ثبت جهانی، تاکنون حتی یک تذکر هم نداشته ایم، اما این موضوع دلیلی نمی شود که کوتاهی ها و کم توجهی ها نادیده گرفته شود و اگر بیابان لوت برای کشور مهم است برای آن باید وقت و اعتبار بیشتری باید گذاشته شود.
افضلی با اشاره به نگرانی از حضور آفرد سواران در کویر خاطر نشان کرد: در سال های اخیر ورود بی رویه خودروهای آفرودی به بیابان لوت در استان کرمان را نداشتیم و تمامی فعالیت های آفرودی فقط با دریافت مجوز از اداره کل میراث فرهنگی استان ممکن است، شاید برخی افراد بدون مجوز وارد کویر لوت شوند، اما تعداد آنها بسیار کم است.
مدیر پیشین پایگاه میراث جهانی بیابان لوت شهداد تصریح کرد: تعداد خودروهای آفرودی که در یک مسیر بیابان لوت بخواهند وارد شوند، نباید بیشتر از هفت خودرو باشد و باید حتما در همان مسیر حرکت کنند و ردیاب ماهواره ای(GPS) هم نصب کنند تا بتوانیم کنترل روی خودروها داشته باشیم.
وی افزود:آفرود از شاخه های گردشگری ماجراجویانه است و می تواند درآمد زایی خوبی به همراه داشته باشد وحتی محققان، کارشناسان و متولیان حوزه کویر نیز برای ورود به این منطقه ای خودروهای آفرود استفاده می کنند آفرود از شاخه های گردشگری ماجراجویانه است و می تواند درآمد زایی خوبی به همراه داشته باشد وحتی محققان، کارشناسان و متولیان حوزه کویر نیز برای ورود به این منطقه ای خودروهای آفرود استفاده می کنند.
افضلی با اشاره به اینکه بحث آفرود از منافع مهم گردشگری بیابان جهانی لوت است تصریح کرد: بسیاری از گردشگرانی که در حوزه آفرود فعالیت دارند دوره های گردشگری اکوتوریسم را فرا گرفته اند و گردشگری مسئولانه را دنبال و گردشگری استاندارد را انجام می دهند و در این بین استان کرمان در این حوزه پیشگام است.
مهاجرت معکوس در حاشیه کویر پس از ثبت جهانی بیابان لوت
وی با اشاره به پیشرفت و توسعه گردشگری در مناطق حاشیه کویر لوت گفت: در یک دهه گذشته، حتی پس از ثبت جهانی بیابان لوت رونق گردشگری در مناطقی مانند شهداد، فهرج بسیار چشمگیر بوده و فعالیت از بخش کشاورزی به سمت گردشگری میل پیدا کرده است و بیش از ۷۰ بومگردی و سه هتل در شهداد و مناطق حاشیه کویر لوت فعال هستند که عمده آن پس از ثبت جهانی ایجاد شده اند.
مدیر پیشین پایگاه میراث جهانی بیابان لوت شهداد تاکید کرد: ثبت جهانی بیابان لوت نقش بسیار مهمی در مهاجرت معکوس از شهر به روستاهای حاشیه این کویر داشته است، به طور مثال در روستای شفیع آباد که از دروازه های ورود به کویر لوت محسوب می شود، ۸۰ درصد از مردم از محل گردشگری امرار معاش می کنند.
به گزارش ایرنا آنطور که این کارشناس باسابقه بیابان لوت اظهار می دارد ضرورت دارد چنین ظرفیت های جهانی که می توانند به جذب گردشگر حداکثری داخلی و خارجی بیانجامند باید بیشتر مورد توجه مسئولان استانی و ملی قرار گیرد تا با تزریق اعتبار لازم و تقویت زیرساخت های منطقه ای، به محلی برای توانمندسازی بیشتر ساکنان این مناطق و افزایش درآمدهای ناشی از گردشگری را شاهد باشیم.