به گزارش خبرنگار سیاست خارجی ایرنا، با آغاز عزیمت اولین قطار ایرانی به سمت چین و پیش تر از این عزیمت اولین قطار از چین به سمت ایران، بخش بسیار مهمی از پروژه کریدور شرق به غرب و قسمتی کلیدی از ابتکار کمربند و جاده (BRI) مورد بهره برداری قرار گرفته و فعالیت خود را آغاز کرد.
این موضوع از آنجایی مورد اهمیت ویژه قرار دارد که ایران نقش مهمی در کلان برنامه راه ابریشم نوین و ابتکار کمربند و جاده داشته و نقطه ای سوق الجیشی در اتصال مسیرهای تجاری شرق به غرب را ایفا می کند.
به گزارش ایرنا، از همین رو بود که روزنامه چینی «چاینا دیلی» همزمان با نخستین روز از سفر رسمی شهید «سیدابراهیم رئیسی» رئیس جمهور فقید کشورمان به پکن، در گزارشی درخصوص این سفر، به نقل از یک کارشناس چینی نوشت که «ایران کشوری ایده آل در منطقه خاورمیانه برای پیشبرد پروژه کمربند و جاده است و متقابلا، همکاری با چین کلیدی برای توسعه اقتصادی ایران خواهد بود.»
عصر کریدورها
امروزه و به خصوص در سالهای دهه ۲۰۱۰ به بعد یکی از مهم ترین مسائل مورد تحلیل و بررسی در علم روابط بین الملل که سهم زیادی از پژوهش ها، رساله ها و مقالات علمی این رشته را در برگرفته مسئله کریدورهای ترکیبی جدید و مسیرهای حمل و نقل تجاری نوین است که عمده این کریدورها یا از مبدا شرق آسیا و کشور چین آغاز شده و یا به این منطقه و به خصوص به چین ختم می‌شود.
گرچه در طی قرن اخیر حمل و نقل دریایی مهم ترین و عمده ترین ضلع تجارت جهان به شمار آمده و می آید ولی ناامنی، تنش، خطرات و حوادث غیرمترقبه در دریا به همراه این موضوع که در حمل و نقل دریایی سرعت انتقال فدای تناژ بالای حمل کالا می شود، کشورها را به سمت طراحی کریدورها و خطوط حمل و نقل تجاری جدید سوق داد.
گرچه در طی قرن اخیر حمل و نقل دریایی مهم ترین و عمده ترین ضلع تجارت جهان به شمار آمده و می آید ولی ناامنی، تنش، خطرات و حوادث غیرمترقبه در دریا به همراه این موضوع که در حمل و نقل دریایی سرعت انتقال فدای تناژ بالای حمل کالا می شود، کشورها را به سمت طراحی کریدورها و خطوط حمل و نقل تجاری جدید سوق داد.
از سویی دیگر وجود نقاط حساس و پرمخاطره در حمل و نقل دریایی همچون تنگه ها و آبراهه های ویژه در جهان و مسائل مختلف پیرامون آن نیز ابرقدرت های تجاری و اقتصادی دنیا را به سمت حمل و نقل ترکیبی و طراحی مسیرهای جدید ترغیب کرد. یکی از نمودهای بارز این مسئله را میتوان در تاثیر بالا و ضرر هنگفت تجارت بین الملل در دنیا تحت تاثیر بحران مسدود شدن کانال سوئز به وسیله کشتی اور گیون مشاهده کرد.
ویژگی خاص کریدورهای جدید، استفاده از مسیرهای زمینی و به خصوص حمل و نقل ریلی در کنار مسیرهای دریایی و طراحی مسیرهای ترکیبی زمینی و دریایی است که سرعت حمل و نقل کالا را بسیار بالا برده و به این وسیله مسیر مابین تولید کننده و بازارهای هدف را تسریع کند.
چرا ایران در جنگ کریدور ها مهم است
ایران به دلیل جایگاه جغرافیایی خود و به دلیل موقعیت ژئواستراتژیک و ژئو اکونومیک خود در طول تاریخ و پیش از توسعه مسیرهای دریایی توسط کشورهای غربی، اهمیت ویژه ای در حمل و نقل و تجارت بین المللی داشت که نمود بارز آن را میتوان در نقش ایران در مسیر جاده ابریشم دید.
نگاهی به نقشه جهان و وجود دریای خزر و زمستان های بسیار سرد مناطق شمالی خزر در روسیه و همچنین دریاهای آزاد و اقیانوس ها در جنوب ایران، که در طول تاریخ مسیر حمل و نقل شرق به غرب دنیا را به عمدتا به ایران محدود میکرد میتواند اهمیت موقعیت جغرافیایی ایران در مسیرهای تجاری را نشان دهد.
در دوران معاصر نیز مسیر شمال ـ جنوب و همچنین شرق ـ غرب ایران یکی از کم هزینه ترین و پربازده ترین مسیرها برای تجارت سایر کشورها و همچنین یکی از بهترین مسیرها برای تجارت دریایی کشورهای محصور به خشکی در آسیای مرکزی به شمار می آید.
از این رو کریدور شرق به غرب ایران جایگزین بسیار بهتری از مسیر ترانس خزر (قزاقستان به جمهوری آذربایجان) و همچنین کریدور دالان اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا (IMEC)(که در جنوب ایران از هند به امارات و رژیم صهیونیستی و از مدیترانه به اروپا طراحی شده)، به شمار می آید.
نگاهی به نقشه جهان و وجود دریای خزر و زمستان های بسیار سرد مناطق شمالی خزر در روسیه و همچنین دریاهای آزاد و اقیانوس ها در جنوب ایران، که در طول تاریخ مسیر حمل و نقل شرق به غرب دنیا را به عمدتا به ایران محدود میکرد میتواند اهمیت موقعیت جغرافیایی ایران در مسیرهای تجاری را نشان دهد.
جنگ کریدور ها در راه است
رقبای تجاری مختلف در جهان و ابرقدرت های اقتصادی دنیا هر کدام در حال طراحی مسیرهای جدیدی برای خود هستند که وابستگی و آسیب پذیری خود را در حمل و نقل کاهش داده، هزینه های جابجایی کالارا کاهش دهد و تجارت و حمل و نقل کالایشان را از دشمنانشان دور کند.
این موضوع که در بحث خط لوله ها نیز پیش تر سابقه و نمود داشته اکنون جلوه ای پررنگ تر به خود گرفته است.
در همین راستا، طراحی مسیرهای مختلف خط لوله و همچنین کریدورهایی که نقاط حساسی مانند کانال سوئز، تنگه هرمز، تنگه باب المندب، تنگه مالاکا و دیگر نقاط سوق الجیشی دریایی دنیا را دور می زند در سالیان اخیر رشد بسیار زیادی داشته است.
در این میان همچنان که اشاره شد ایران برخلاف بسیاری از کشورهای دنیا ظرفیت و پتانسیل ذاتی و بالقوه ای را در حوزه کریدورها و خط لوله ها داشته و باید در بازه زمانی فعلی اهمیت ویژه ای برای تصاحب و بالفعل کردن این جایگاه صورت پذیرد
یکی از مهم ترین اهدافی که در دولت سیزدهم در صدر مسائل مرتبط با روابط بین المللی ایران تعریف و مورد توجه قرار گرفت و به موازات آن این موضوع باید در دولت چهاردهم نیز در صدر اهداف و سیاستگذاری های دولت قرار گیرد، مسئله توسعه شبکه حمل و نقل جاده‌ای، ریلی و همچنین توسعه باراندازها و اسکله های دریایی و افزایش بنادر ترخیص و صادرات کالا در جنوب و شمال کشور باشد.
بازه زمانی کنونی، طلایی ترین زمان در حوزه کریدورها به شمار آمده و غفلت از مسئله کریدورها و خط لوله میتواند ضربات جبران ناپذیری را به کشور وارد سازد که جبران آن برای دهه های متمادی ناممکن و یا سخت باشد. اهمیت به مسئله مسیرهای تجاری و کریدورها میتواند علاوه بر منافع اقتصادی و تجاری بی پایان، قدرت چانه زنی کشور را در مسائل سیاست خارجی و سیاست بین الملل نیز افزایش داده و وابستگی روند های جهانی قدرت به ایران را افزایش دهد.
خوشبختانه در سالهای فعالیت دولت سیزدهم، ایران چه در حوزه توسعه اسکله ها و پایانه های مرزی صدور کالا، چه در حوزه توسعه شبکه جاده ای به خصوص در شمال غرب کشور و در حاشیه غربی دریای خزر در استان های اردبیل و گیلان و همچنین در حوزه ریلی شاهد دستاوردها و طراحی های شایانی بود که عزیمت اولین قطار از ایران به سمت چین و ورود محموله اولین قطاری که از چین عازم ایران شده، نمونه ای واضح از آن است.
دولت چهاردهم و موضوع کریدورها
بازه زمانی کنونی، طلایی ترین زمان در حوزه کریدورها به شمار آمده و غفلت از مسئله کریدورها و خط لوله میتواند ضربات جبران ناپذیری را به کشور وارد سازد که جبران آن برای دهه های متمادی ناممکن و یا سخت باشد.
در کنار این، اهمیت به مسئله مسیرهای تجاری و کریدورها میتواند علاوه بر منافع اقتصادی و تجاری بی پایان، قدرت چانه زنی کشور را در مسائل سیاست خارجی و سیاست بین الملل نیز افزایش داده و وابستگی روند های جهانی قدرت به ایران را افزایش دهد.
این موضوع را میتوان از آنجایی ادراک کرد که یکی از دلایل طراحی کریدورهای بین المللی جدید توسط ابرقدرت های سیاسی و اقتصادی جهانی کاهش وابستگی و آسیب پذیری در این مسیر ها و دوری تجارت بین الملل از دشمنان و بازیگران تجدید نظر طلب در جهان است.
امید است دولت چهاردهم و رئیس جمهور منتخب نیز همانطوری که در مقاله منتشر شده در روزنامه تهران تایمز از فرصت های بین المللی جدید برای کشور و از اهمیت روابط راهبردی با چین و روسیه سخن به میان آوردند، این موضوع را پیگیری کرده و کشور را در موقعیتی ممتاز در این حوزه قرار دهند
راه ها ایران را می‌خوانند.