به گزارش خبرنگار ایرنا، آیت‌الله علیرضا اعرافی که بنا به دعوت مفتی شیخ راویل عین‌الدین رئیس اداره امور دینی مسلمانان روسیه و با هدف شرکت در کنفرانس بین المللی «راه معنوی ابریشم» به این کشور سفر کرده است، در ادامه برنامه‌های سفر خود در جمع گروهی از صاحب‌نظران روسیه در حوزه مسائل ایران و اسلام به میزبانی رایزنی فرهنگی کشورمان در روسیه حضور یافت.
در آغاز این نشست شماری از ایران‌شناسان و شرق شناسان روس به طرح دیدگاه‌های خود در راستای توسعه مناسبات فرهنگی و سیاسی دو کشور پرداختند.
حلقه مفقوده مطالعات شرق‌شناسی و اسلام‌شناسی در غرب
مدیر حوزه‌های علمیه در این نشست گفت: مطالعات شرق‌شناسی، ایران‌شناسی و اسلام‌شناسی در برخی کشورها، کامل نیست به دلیل اینکه آنها دو نهاد مهم حوزه و دانشگاه را دقیق نمی‌شناسند و تفاوت های آنها را نمی‌دانند.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه نظام علم در ایران از دو بال دانشگاه و حوزه علمیه برخوردار است، خاطرنشان کرد: فعالیت های حوزه‌های علمیه تنها به امور فرهنگی و تبلیغ محدود نیست، بلکه این نهاد با پیشینه بیش از هزار ساله دارای پشتوانه علمی و فکری است.
عضو فقهای شورای نگهبان در ادامه با اشاره به آشنایی خود با بسیاری از دایرة المعارف‌های مستشرقان گفت: می‌توان گفت که شرق‌شناس، اسلام‌شناسی و ایران‌شناسی در روسیه از کشورهای اروپایی، پیشرفته‌تر و قابل اعتماد بیشتری هستند.
رئیس هیأت امنای جامعه المصطفی در ادامه گفت: در غرب، گاهی در موضوع شرق‌شناسی و اسلام‌شناسی با این مواجه هستیم که علی رغم بکار گیری روش های نوین ولی آشنایی کمتری با حوزه‌های علمیه دارند که البته از این منظر، شرق‌شناسان و ایران شناسان روس جلوتر هستند.
وی ادامه داد: به مطالعات شرق‌شناسی و ایران شناسی ممکن است ایراداتی وارد باشد که باید برای رفع این اشکالات باید تلاش کرد. محققان این حوزه باید با تحولات جدید در حوزه‌های دانشی علوم اسلامی در تاریخ معاصر و بعد از انقلاب اسلامی ایران آشنا شوند.
عضو شورای عالی حوزه های علمیه افزود: آنچه که در دهه‌های اخیر در حوزه علمیه قم رقم خورده است، پیشرفت خوب در مرزهای علوم اسلامی است. این توسعه به دلیل پرسش‌های جدید در دنیای معاصر از اسلام است و همین‌طور به دلیل توسعه روش‌ها و منابع تحقیق در علوم انسانی می باشد. یک نمونه‌اش هم روش‌هایی است که در شرق‌شناسی ها و اسلام‌شناسی توسط دیگران انجام شده است.
وی در ادامه بر لزوم توجه شرق‌شناسان، اسلام‌شناسان و ایران‌شناسان به شکل‌گیری یک نهضت و انقلاب و گفتمان جدید به نام اسلام و نظام اسلامی تأکید کرد و گفت: طرح انواع پرسش‌ها در تفکر دینی موجب گسترش حوزه های علمیه شده است.
آیت الله اعرافی خاطرنشان کرد: یکی از طرح‌های مهم در سال‌های اخیر، تدوین عنوان منظومه رشته‌ها و درختواره رشته‌های علوم اسلامی در حوزه علمیه است. در این طرح، بیش از هزار نفر در طول پنج سال، تلاش کرده اند و تجارب گسترده‌ای که در جهان اسلام از دانشگاه الازهر کشور مصر و مراکز دیگر بوده مورد نظر قرار داده‌اند.
مدیر حوزه‌های علمیه گفت: نتیجه این طرح های راهبردی و پژوهشی آن شد که در ۲۰ حوزه دانشی، ۴۰۰ رشته و گرایش تعریف شده که در حال طراحی و سرفصل‌نویسی هستند.
وی اظهار داشت حوزه فلسفه و علوم عقلی به عنوان یکی از رشته‌های علوم اسلامی مطرح است ایشان اظهار داشت مهمترین و عمیق‌ترین مباحث در زمینه سنت‌ها و مکاتب فلسفی در جهان اسلام، اکنون در جمهوری اسلامی ایران است به گونه‌ای که روزانه در قم، بیش از یکصد کلاس و درس منابع و متون فلسفه اسلامی برپا است.
وی با اشاره به حضور خود به مدت بیش از ۱۵ سال در محضر شهید مطهری، حضرات آیات جوادی آملی، حسن‌زاده آملی و مصباح یزدی و بهره‌گیری از مباحث فلسفی و عرفانی گفت: دامنه گسترده‌ای از فلسفه و عرفان اسلامی به ایران تعلق دارد.
مدیر حوزه‌های علمیه در ادامه گفت: امروز در نهاد حوزه و برخی دانشگاه‌های ایران، فلسفه‌ها و مکاتب غربی از منابع اصلی دریافت و بر اساس فلسفه دینی، نقد و بررسی می‌شوند.
وی ادامه داد: مهمترین کرسی‌های نقد فلسفه غربی در حوزه‌های علمیه در قم برپا است و علاوه بر این، مباحث تطبیقی درباره فلسفه الهی نیز دامنه وسیعی در ایران و حوزه های علمیه دارد.
مکتب فکری اسلام با مکاتب حقوقی جهان هماوردی می‌کند
آیت الله اعرافی با اشاره به مباحث طرح‌شده از سوی ایران‌شناسان و شرق شناسان روس گفت: با این نکته موافق هستم که دستگاه و مکتب فکری اسلام به ویژه آنچه در قرائت جمهوری اسلامی ایران با محوریت حوزه های علمیه شکل گرفته است، دارای تحلیل‌های عمیقی است که با مکاتب حقوقی جهان هماوردی می‌کند.
رئیس هیأت امنای جامعه المصطفی العالمیه گفت: فقه سنتی و کلاسیک در حوزه علمیه قم ۶۰ فصل و باب داشته است. الان همه این ابواب در مواجهه با مسائل جدید، رشد یافته و هزاران سؤال و مسأله جدید را پاسخگویی می کند.
وی ادامه داد: اکنون در حوزه های علمیه ۱۰ تا ۲۰ فصل و باب جدید در نظام فقهی در حال تأسیس و پایه‌ریزی است.
آیت‌الله اعرافی از فقه تعلیم و تربیت به عنوان یکی از ابعاد جدید در نظام فقهی یاد و به تألیفات خود در ۲۰ سال گذشته و انتشار ۱۵ جلد از کتاب فقه تعلیم و تربیت اشاره کرد و گفت: نیمی از مباحث در این موضوع نیز در آینده انتشار خواهد یافت.
پایه‌ریزی علوم انسانی از منظر بومی و اسلامی
مدیر حوزه‌های علمیه در ادامه از پایه‌ریزی علوم انسانی از منظر بومی و اسلامی در این مراکز سخن گفت و اظهار داشت: مباحثی همچون اقتصاد اسلامی، تربیت اسلامی، خانواده در اسلام و جامعه‌شناسی اسلامی و دیگر رشته‌های دینی هم بحث‌های بسیار مهمی را شامل می شود و می‌توان کارهای بیشتری در این زمینه انجام داد.
پیشگامی ایران در نهادهای علم اسلامی با مشارکت بانوان
مدیر حوزه‌های علمیه در بخش دیگری از سخنان خود پایه‌گذاری مراکز، مدارس و حوزه‌های علمیه بانوان در قرن اخیر را یادآور شد و گفت: ایران پیشگام شکل‌دادن به نهادهای علم اسلامی با مشارکت بانوان است.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: در دانشگاه‌های ایران نیز بیش از نیمی از دانشجویان از بانوان هستند، بیش از ۵۰۰ حوزه علمیه خاص بانوان در کشور ما فعال است و بیش از ۸۰ هزار تن از زنان در حوزه های علمیه تحصیل می‌کنند که مراکز، مباحث علمی و پژوهشی زیادی را طرح‌ریزی کرده‌اند که به مسائل زنان ، حوزه خانواده و تبیین معارف اهل بیت علیهم السلام می‌پردازند.
وی از تحصیل طلاب از بیش از یکصد کشور در جامعه المصطفی العالمیه به عنوان یکی از نمادهای گسترش ابعاد بین‌المللی حوزه های علمیه یاد کرد.
و با اشاره به دیدگاه یکی از حاضران گفت: در ایران، باید گام‌های جدی‌تری برای شناخت عمیق روسیه و فلسفه و تاریخ و زبان و فرهنگ آن داشته باشیم. هرچند نهادهایی وجود دارد اما باید سرمایه‌گذاری بیشتری در این باره صورت گیرد.
قدردانی از ایران‌شناسان
مدیرحوزه‌های علمیه در بخش دیگری از سخنان خود گفت: خرسندیم که روابط دو کشور در عرصه‌های گوناگون در حال پیشرفت است و امیدوار هستیم که سند جامع دو کشور ایران و روسیه که تدوین شده است هر چه سریعتر به امضا طرفیت برسد.
وی با اشاره به برنامه‌ها و نشست‌های خود در سفر جاری به مسکو گفت: در ملاقات‌های گوناگون، سخنگوی شما بودم که تأکید داشتید سنگ بنای روابط خوب و عمیق کشورها، معرفت، فلسفه،علوم انسانی و اندیشه‌های بینادین و شناسایی متقابل است که از آن به عنوان اسلام‌شناسی، ایران‌شناسی و شرق‌شناسی یاد می‌شود.
اعرافی خطاب به ایران‌شناسان تصریح کرد: توسعه روابط اقتصادی را باید مهم بشناسیم و نیز فناوری و تجارت و قلمروها هم بدانیم اما باید بر این کاری که بر دوش شما است یعنی در حوزه و دانشگاه تأکید کنیم.
وی افزود: شناخت از بیرون، فواید بسیاری دارد که یکی از آن تقویت روابط بین کشورها است و علاوه بر آن، این امکان را فراهم می‌کند که کشورها از نگاه بیرونی مطلع شوند که این امر در پیشبرد یک تمدن بسیار حائز اهمیت است؛ از این منظر قدردان دیدگاه‌های شرق شناسان و ایران‌شناسان هستیم.
نقش مهم ایران‌شناسان در پایداری مناسبات
سفیر ایران در روسیه نیز در این نشست گفت: اسلام شناسان، شرق شناسان و ایران شناسان در روسیه نقش مهمی در پایداری مناسبات دو جانبه دارند.
کاظم جلالی خطاب به ایران‌شناسان حاضر در این نشست افزود: سخنان شما در حوزه‌های فلسفه، عرفان، تاریخ ایران و تاریخ روابط دوجانبه آموزنده است و هر یک از شما از زاویه خاصی به این موضوعات می‌نگرید.
وی خاطرنشان کرد: بر این باور هستیم که اتکای صرف به مقوله سیاست در روابط دوجانبه، نمی‌تواند پایداری روابط را تضمین کند و صرفا یک لبخندی است که می‌تواند به بغض و ناراحتی تبدیل شود.
در این آیین، مسعود احمدوند رایزن فرهنگی ایران در فدراسیون روسیه به ارائه گزارشی از فعالیت‌ها و همکاری‌های مشترک با ایران‌شناسان و شرق‌شناسان روس پرداخت.
در بخش پایانی این نشست، از آقای شریف شکوروف شرق‌شناس روس و متخصص فرهنگ و هنر ایران و خانم ایرینا دژینا استاد دانشگاه‌های روسیه که در جشنواره بین‌المللی پژوهش‌های علمی و فرهنگی برگزیده شده‌اند، با اهدا لوح تقدیر و جوایز نقدی قدردانی شد.
در این نشست همچنین معاون امور بین الملل حوزه‌های علمیه، رئیس مرکز اسلامی مسکو، رئیس بنیاد مطالعات اسلامی ابن سینا و مسئول نمایندگی منطقه‌ای جامعه المصطفی در روسیه و اوراسیا ، آیت الله اعرافی را همراهی می‌کردند.