پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری مهم‌ترین مرکز تحقیقاتی زیر نظر وزارت علوم و فعال در زمینه مهندسی ژنتیک و زیست‌فناوری به عنوان یک موسسه پژوهشی و برای انجام تحقیقات علمی‌صنعتی و به‌ویژه کاربردی، بر اساس مصوبه شورای گسترش آموزش عالی در سال ۶۶ تاسیس شد تا جهت نیل به اهدافی همچون تحقیقات در زمینه های مختلف علوم زیستی، پزشکی، کشاورزی، دارویی و زیست‌فناوری گام بردارد و آموزش و تربیت متخصصان و محققان دانشگاه های کشور را به عهده گیرد.
پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری دارای سه پژوهشکده؛ شامل پژوهشکده زیست فناوری پزشکی، پژوهشکده زیست فناوری کشاورزی، پژوهشکده زیست فناوری صنعت و محیط زیست، مرکزرشد زیست فناوری، مرکز توسعه حیوانات مدل با روش کریسپر (ویرایش ژن) و تراریخت (دست ورزی ژنتیکی)، ۱۲آزمایشگاه تخصصی از جمله آزمایشگاه آنالیز مرکزی و دستگاهی، آزمایشگاه تخصصی تشخیص محصولات تراریخته، آزمایشگاه بیو انفورماتیک و کلینیک تخصصی و مستقل جهت آزمایشات تخصصی ویروسی و میکروبی با استانداردهای لازم است.
پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری در حال حاضر قریب به ۸۰ عضو هیات علمی دارد و ۱۰۰ دانشجو در مقطع کارشناسی ارشد و ۲۲۰ نفر دانشجو در مقطع دکتری در حال آموزش و انجام امور پژوهشی در پژوهشگاه هستند.
جواد محمدی از دی ماه ۱۴۰۰ مسئولیت این پژوهشگاه را برعهده گرفت. محمدی ( متولد ۱۳۴۸) دارای دکترای پزشکی عمومی از دانشگاه علوم پزشکی تهران و دکترای تخصصی در رشته ایمونولوژی پزشکی از دانشگاه کارولینسکا سوئد و عضو هیات علمی دانشگاه تهران است.
پژوهشگاه سند زیست‌فناوری را بازبینی می‌کند
وی در گفت‌وگو با خبرنگار گروه علم و آموزش ایرنا در مورد اقدامات انجام شده در این پژوهشگاه طی مدت مسئولیت خود اظهار داشت: یکی از اقدامات ما جلب اعتماد بخش خصوصی و دعوت همکاری با این بخش در پژوهشگاه بود که نمونه آن را در ساخت ساختمان نیمه کاره پژوهشگاه دیدیم. این ساختمان از ۲۷ سال گذشته نیمه‌کاره مانده بود ولی تیرماه گذشته مرحله اول آن تکمیل و نزدیک به ۴۰ شرکت دانش‌بنیان زیست‌فناوری و بیش از ۶۰۰ نفر فناور این حوزه در آن مستقر شدند.
جواد محمدی ادامه داد: قسمت دوم این ساختمان هم با همکاری بخش خصوصی و سرمایه‌گذاری ۱۲۰۰ میلیاردتومانی در حال انجام است. انتظار داریم تا اسفند ماه سال جاری به پایان برسد و ۱۰۰۰ فناور دیگر در حوزه زیست‌فناوری در این ساختمان مشغول به کار شوند.
وی همچنین به تعیین اولویت‌های پژوهشی در پژوهشگاه زیست‌فناوری اشاره کرد و گفت: اولویت‌های ما رفع مهم‌ترین نیازهای کشور بود. بنابراین به اعضای هیات علمی اعلام کردیم بر اساس تلفیق تقاضامحوری و عرضه‌محوری بر اساس اسناد بالادستی شامل برنامه هفتم توسعه، سند دانشگاه اسلامی و نقشه جامع علمی کشور همچنین سند زیست‌فناوری طرح‌های پژوهشی خود را تعریف کرده و اجرا کنند.
این استاد دانشگاه تهران با اشاره به لزوم بازنویسی وبازبینی سند زیست‌فناوری یادآور شد: از آنجا که هر روز موضوعات جدیدی در علم و فناوری مطرح می‌شود و موضوعاتی مثل هوش مصنوعی، ژنومیکس نیز در حوزه زیست‌فناوری بسیار اثرگذار است، باید همگام با دنیا پیش برویم و عقب نمانیم و با فناوری‌های جدید همراه شویم. از این جهت بازبینی سند زیست فناوری ضرورت دارد و فرهنگستان علوم از طرف شورای عالی انقلاب فرهنگی روند بازبینی نقشه جامع علمی کشور در حوزه زیست فناوری را به پژوهشگاه سپرده است و ما نیز اعلام کرده ایم سند زیست فناوری را بازبینی کنیم.
تامین ۵۰ میلیون یورو سرمایه‌گذاری از دو کشور اروپایی
رئیس پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک ضمن اشاره به جلب سرمایه از کشورهای دیگر برای همکاری‌های علمی گفت: موفق به جلب حدود ۵۰ میلیون یورو سرمایه‌گذاری از دو کشور اروپایی برای خرید دستگاه‌های پیشرفته فارماکوژنتیک همچنین نسل جدید جراحی مغز شدیم.
بر اساس توافق با دو کشور اروپایی قرار شد یک کشور هزینه دستگاه را تامین کرده و یک کشور دیگر دستگاه را با استانداردهای بالای اروپایی در اختیار ما قرار دهد و بعد از اینکه روند تحقیقات و تجاری سازی محصولات انجام شد، از درآمد این کار پول سرمایه گذاری خارجی مستهلک شود. بر اساس این توافق، یک دستگاه توالی‌یابی پیشرفته ژنتیک که به ما امکان می‌دهد تعیین کنیم چه دارویی برای چه بیماری مؤثر است و چه دارویی اثر ندارد، همچنین جهش‌های ژنتیکی کدام است، را برای ما تامین می‌کند.
وی افزود: دستگاه دیگر دستگاه جراحی مغز با استفاده از اشعه ایکس است؛ از این دستگاه فقط ۱۹ عدد در دنیا وجود دارد و عوارض دیگر روش‌ها در این روش کمتر و هزینه جراحی کمتر است. دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، دانشگاه علوم پزشکی ایران و بیمارستان برکت متقاضی جدی این دستگاه هستند و تلاش می‌کنیم آن را تهیه و در اختیار یکی از این مراکز درمانی قرار دهیم.
محمدی در مورد اقدامات در زمینه تامین مسکن اعضای هیات علمی نیز گفت: یک اقدام کلنگ‌زنی ساختمان خوابگاه داخل پژوهشگاه بود که اخیرا انجام شد و به‌زودی گودبرداری این مجموعه آغاز می‌شود. همچنین بر اساس قراردادی با وزارت مسکن و وزارت علوم برای ساخت مسکن اعضای هیات علمی اقدام کردیم که بعد از اخذ مجوزهای لازم روند احداث این مجموعه نیز آغاز می‌شود.
همکاری‌ها با دانشگاه‌های کشورهای همسایه
رئیس پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک در مورد تعاملات با دانشگاه‌ها و مراکز متناظر در کشورهای دیگر اظهار داشت: تعاملات با دانشگاه‌های کشورهای عراق، روسیه، تاجیکستان و سوریه دنبال می‌شود. یکی از این اقدامات برگزاری جلساتی با مدیران عتبه مقدس امام حسین (ع) درکربلا و دانشگاه های وابسته به عتبه مقدسه و تفاهم با آنها در هفته های قبل بود که از ما خواستند پژوهشگاهی شبیه پژوهشگاه ژنتیک در کربلا راه‌اندازی کنیم.
وی تصریح کرد: همچنین هفته گذشته میزبان بخشی از مسئولان عتبه مقدس امام حسین (ع) بودیم تا روند توافق‌نامه‌ها پیگیری شود، همچنین توفیق داشتیم پرچم اهدایی حرم مطهر حضرت امام حسین (ع) در پژوهشگاه طی مراسم معنوی به اهتزاز در آمد.
وی ادامه داد: در نشستی با مدیر بیمارستان امیرالمومنین (ع) نجف هم مذاکره کردیم تا خدمات جدید آزمایشگاهی برای این بیمارستان ارائه دهیم. تفاهم‌نامه هایی سال گذشته با دانشگاه‌های الزهرا (س) در کربلا و بصره امضا شده بود و در سفری به کربلا و نجف اجرایی شدن این تفاهم‌نامه‌ها را پیگیری کردم.
نشان سرو و ضرورت نظرخواهی از دانشجویان
وی که یکی از برگزیدگان و دریافت‌کنندگان دومین نشان سرو وزارت علوم نیز بود که در مورد این نشان گفت: نشان سرو ابتکار خوب وزارت علوم در دولت سیزدهم بود و به افرادی تعلق گرفت که در حوزه کاری خود در علم، فناوری و تجاری سازی و فرهنگ تحول‌آفرینی کنند.
رئیس پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست‌فناوری اضافه کرد: در این دور ۱۵ نفر شامل ۱۱ نفر از روسای دانشگاه‌ها، دو نفر از روسای پارک‌های علم و فناوری و دو نفر از روسای پژوهشگاه‌ها موفق به دریافت این نشان شدند. این نشان با نظرخواهی از اساتید، کارمندان، مسئولین و معاونان وزارت علوم به افراد برتر تعلق گرفت، اما خوب است از دانشجویان مراکز آموزش عالی نیز در این مورد نظرخواهی شود که آیا رئیس آن موسسه توانسته رضایتمندی در میان دانشجویان ایجاد کند؟.
محمدی ادامه داد: در پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست‌فناوری طی مدت دو سال ونیم گذشته با همکاری عزیزان ما در پژوهشگاه از جمله اعضای هیات علمی، دانشجویان، یاوران علمی، بخش خصوصی، انجمن‌های علمی زیست فناوری، ژنتیک و ایمنی زیستی فضای بانشاط علمی، فناوری، اخلاقی و فرهنگی ایجاد کردیم.