گروه جامعه ایرنا - لباس های یک مدل و یک رنگ که از آن به عنوان لباس فرم نام برده می شود، برای دختران و پسران از ویژگی های خاصی برخوردار است، برخی با استفاده از چند رنگ و ترکیب پارچه های ساده و طرح دار به ویژه برای دختران طراحی شده که هر یک می تواند برای بچه ها جذاب باشد و ضمن بالابردن اعتماد به نفس آنان، دغدغه والدین در رابطه با اینکه هر روز یک نوع لباس بر تن فرزندانشان برای حاضر شدن در مدرسه داشته باشند را رفع کرده است.
پوشاک مدارس در اکثر کشورها وجود دارد و هر کشوری سعی دارد تا با بهره گیری از فرهنگ و نماد ملی خود، لباس های مناسبی برای دانش آموزان طراحی کند و شاید بتوان گفت که به نوعی فرهنگسازی و استفاده از طرح های سنتی است تا آنها از همان دوران کودکی و نوجوانی با این نمادها آشنا شوند.
در کشورمان نیز که طی چند سال اخیر به موضوع لباس فرم مدارس توجه ویژه شده است، هر مدرسه متناسب با تصمیم شورای مدرسه متشکل از رئیس انجمن اولیا و مربیان، نماینده معلمان و مدیر مدرسه اقدام به انتخاب یک لباس مناسب با بهره گیری از رنگ، جنس و مدل می کند تا دانش آموزان سال تحصیلی را در عین حال که با پوشاک نو آغاز می کنند، در طول سال نیز از این لباس استفاده کرده و متحدالشکل بودن را از دست ندهند.
در اهمیت لباس فرم دانش آموزان باید به این مطلب هم اشاره کنیم که در راهکار ۵ - ۳ سند تحول بنیادین وزارت آموزش و پرورش طراحی و ارائه الگوی لباس و پوشش مناسب، متنوع، زیبا و آراسته مبتنی بر فرهنگ اسلامی - ایرانی برای مربیان و دانش‌آموزان پسر و دختر در راستای تقویت هویت اسلامی - ایرانی مورد تاکید قرار گرفته است.
جنس و کیفیت و نوع دوخت و وسایل جانبی از مواردی است که در انتخاب پوشاک مدارس باید مدنظر قرار گیرد، اما آنچه در این سال ها مورد چالش قرار گرفته، کیفیت پایین پارچه و دوخت است که با قیمت بالا در بین دانش آموزان توزیع می شود و این امر موجب نارضایتی و گلایه خانواده ها شده است.
صرف نظر از اهداف تعیین شده برای استفاده از لباس فرم در مدارس، آنچه این طرح را زیر سوال برده است اینکه خانواده ها معتقدند نظارت دقیقی بر پوشاک مدارس وجود ندارد و اولیای مدارس در بستن قرارداد با واحدهای تولیدی به بسیاری از مسائل توجه ندارند و در نهایت نتیجه این می شود که لباسی با کیفیت پایین و البته قیمت بالا به دست مصرف کننده می رسد.
آنها همچنین می گویند که این طرح از اهداف خود دور شده است چراکه تلاش بر این بود تا دانش آموزان به دور از تجمل و تفاوت به لحاظ سطح طبقاتی و درآمد خانواده و با یک لباس متحدالشکل در مدارس حضور پیدا کنند اما اکنون گویی لباس فرم به کالایی لوکس و تجملی تبدیل شده که بسیاری از والدین به سختی قادر به تهیه آن هستند و بار مالی زیادی را تحمل می کنند.
برخی خانواده ها قیمت یک دست لباس فرم برای دانش آموز خود را تا یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان هم اعلام کرده و معتقدند این رقم در کنار دیگر وسایل اعم از لوازم التحریر و کوله پشتی که باید برای آغاز سال تحصیلی تهیه شود، مبلغ بالایی است.
از دیگر موضوعات مورد گلایه خانواده ها این است که هر سال برخلاف دستورالعمل ابلاغی وزارت آموزش و پرورش مبنی بر اینکه اجباری در تهیه لباس فرم جدید نیست و دانش آموزان می توانند از لباس سال قبل خود استفاده کنند، اولیای مدرسه اجبار به تهیه لباس جدید با طرح و رنگ متفاوت کرده و عملا هزینه آن را به خانواده ها تحمیل می کنند این در شرایطی است که به عنوان مثال یک خانواده با سطح درآمد پایین، ممکن است دو یا سه فرزند در سنین مدرسه داشته باشد که این کار علاوه بر دیگر هزینه ها، برای آن خانواده مشکل ساز است.
تاکید مسئولان وزارت آموزش و پرورش نیز در قالب دستورالعمل ابلاغی به مدارس و اعلام سیاست کلی کشور برای انتخاب یا تعیین لباس فرم دانش آموزان، عدم تحمیل و تعیین لباس متناسب با شرایط سنی، جنس و رعایت ارزش های دینی و فرهنگی است اما گویا به این موضوع در برخی مدارس چندان توجهی نمی شود.
در اردیبهشت ماه امسال نیز دستورالعمل ساماندهی و نظارت بر لباس فرم دانش‌آموزان از سوی وزارت آموزش و پرورش به همه استان‌های کشور ابلاغ و تاکید شده است که مدارس نباید به صورت سالانه طرح و رنگ لباس را تغییر دهند و برای آنکه خانواده‌ها تحت فشار قرار نگیرند، اگر لباس سال قبل امکان استفاده دارد، مدارس نباید خانواده‌ها را اجبار به تهیه روپوش جدید کنند.
مساله دیگری که خانواده ها در تهیه لباس فرم مدارس به آن اشاره می کنند تفاوت در قیمت لباس متناسب با سایز فرزندشان است به گونه ای که سایزهای بزرگتر که چندان تفاوتی در استفاده از میزان پارچه ندارد، قیمت بالاتری دارد و در مواقعی نیز لباس های دوخته شده توسط واحدهای تولیدی فاقد استاندارد لازم است به نحوی که به عنوان مثال در شرایط عادی سایز لباس برای دانش آموز ۴ است اما برای لباس مدرسه باید سایز ۵ خریداری شود و کیفیت پایین پارچه نیز باعث شده که دانش آموزان به ویژه در مقاطع پایین تر، به دلیل تحرک بیشتر و زمین خوردگی و پاره شدن لباس، نتوانند از آن برای ۲ سال تحصیلی استفاده کنند و مجبور به تهیه لباس در آغاز هر سال تحصیلی هستند.
از دیگر موضوعات چالش برانگیزی که خانواده ها در تهیه لباس فرم با آن مواجه هستند این است که برخی از آنها عنوان می کنند توانایی و مهارت دوخت لباس برای فرزندشان متناسب با نوع پارچه و مدل مدنظر مدرسه را دارند اما اولیای مدرسه با این امر مخالفت کرده و آنها را مجبور به خرید لباس از واحد تولیدی مشخص می کنند.
پیشنهاد مناسبی که اخیرا مورد توجه قرار گرفته این است که در راستای تقویت کارآفرینی و ایجاد اشتغال، برای دوخت لباس مدارس با هنرستان ها همکاری شود تا از یک سو مهارت آموزی در این مراکز به سمت تجاری سازی حرکت کند و از همان دوران آموزش، هنرجویان وارد بازار کار شوند و از سوی دیگر لباس فرم با کیفیت و قیمت مناسب تری در اختیار دانش آموزان قرار گیرد که برای تحقق این مهم نیز راه طولانی در پیش است.
البته مسئولان وزارت آموزش و پرورش طی سال های اخیر همواره تاکید کرده اند که لباس فرم مدارس باید متناسب با فرهنگ ایرانی - اسلامی طراحی شود و بر اساس آنچه در سند تحول بنیادین اشاره شده است طراحی مدل لباس متناسب با سن، جنس و پایه های مختلف تحصیلی و یک بخشی هم مربوط به تنوع لباس ها باشد و هیچ گونه اجبار و تحمیلی به خانواده ها برای تهیه لباس فرم مدارس نباید صورت گیرد.
در راستای تحقق این هدف سرپرست اداره کل انجمن اولیا و مربیان وزارت آموزش و پرورش هفتم خرداد ماه امسال درباره تهیه لباس فرم دانش‌آموزان در سال تحصیلی جدید با تاکید بر اینکه دانش‌آموزان می‌توانند از لباس‌های سالم و قابل استفاده سال‌های قبل استفاده کنند، گفت: ادارات کل آموزش و پرورش مکلفند نرخ مصوب لباس فرم را از طریق مراجع مربوطه دریافت و به اطلاع والدین برسانند.
عاطفه‌سادات مدبرنژاد به این مطلب هم اشاره کرد که طبق ماده ۸۵ آیین نامه اجرایی مدارس، انتخاب نوع و رنگ لباس دانش آموزان با مشارکت شورای دانش‌آموزی به عهده شورای مدرسه و همچنین برنامه‌ریزی و اقدام برای تهیه آن باهماهنگی این شورا، برعهده انجمن اولیا و مربیان است و شکایات اولیا توسط مدیر مدرسه، رئیس اداره انجمن اولیا و مربیان، ارزیابی عملکرد و پاسخگویی به شکایات وزارتخانه و سایر نهادهای نظارتی، قابل پیگیری خواهد بود.
وی ادامه داد: انتخاب نوع و رنگ لباس دانش‌آموزان با مشارکت شورای دانش‌آموزی، به عهده «شورای مدرسه» و برنامه‌ریزی و اقدام برای تهیه آن با هماهنگی شورای مدرسه، به عهده «انجمن اولیا و مربیان مدرسه» خواهد بود.
مدیرکل انجمن اولیا و مربیان وزارت آموزش و پرورش با بیان اینکه نرخ نامه‌های ابلاغی از سوی مراجع مربوطه با ذکر نوع و مقدار پارچه و سایر مولفه‌ها تهیه و به مدارس و اطلاع خانواده‌ها می‌رسد، ادامه داد: رعایت این نرخ نامه از سوی تولیدی‌ها الزامی است و انجمن اولیا و مربیان به عنوان مسئول برنامه‌ریزی برای تهیه لباس دانش‌آموزان باید بر اجرای دقیق نرخ و کیفیت لباس نظارت کنند.
مدبرنژاد با بیان اینکه هزینه لباس فرم از طرف صمت و اتحادیه‌های مربوطه تعیین می‌شود، گفت: آموزش و پرورش مرجع تصمیم‌گیری برای نرخ لباس دانش‌آموزان نیست و ادارات کل صمت در استان‌ها و اتحادیه‌های مربوط نرخ را مشخص می‌کنند.
وی با بیان اینکه در حال حاضر نرخ مصوب براساس کیفیت در استان‌های مختلف و مقاطع مختلف متفاوت است، افزود: برنامه‌ریزی برای روپوش مدارس از اردیبهشت ماه انجام شده است؛ اکنون نرخ‌نامه‌ها مصوب شده و والدین می‌توانند با مراجعه به تولیدی‌ها روپوش فرزندشان را تهیه کنند.
اما باید نظر داشت با وجود تاکید مسئولان وزارت آموزش و پرورش و ابلاغ دستورالعمل های لازم، هنوز مشکلات بسیاری در رابطه با تهیه لباس فرم مدارس وجود دارد که البته باید پای درد و دل مدیران مدارس هم باید نشست تا راهکار مناسبی پیدا شود تا هم خانواده ها و هم اولیای مدارس بتوانند در تعامل با هم این دغدغه را کاهش دهند تا دانش آموزان سال تحصیلی جدید را در فضای آرام آغاز کنند و خاطرات خوشی از دوران تحصیلی و اول مهرماه برای خود رقم بزنند.