به گزارش ایرنا در حوزه خدمات رسانی به جامعه عشایر باید گفت جامعه عشایری یک جامعه در کنار جامعه شهری و روستایی است و نیازهای های گسترده ای دارد و هر کدام از این نیازها در حوزه های مختلف قابل تعریف است که بخشی را سازمان امور عشایرکشور و بخشی را سایر دستگاهها تامین می کنند.
دولت فعالیتهای هر دستگاه را در آیین نامه سال ۱۳۸۴ تعریف و مشخص کرده و لازم است سایر دستگاهها در زمینه بهداشت، آموزش، فرهنگ و سایر مواردی که در اختیار سازمان امور عشایر نیست فعال باشند.
سازمان امور عشایر کشور و به تبع آن ادارات کل استانی در زمینه حوزه عمران و آبادانی مناطق عشایری، تامین آب مناسب برای شرب و کشاورزی و دامداری، ساخت، نگهداری و اصلاح جاده ها و ایلراههای موجود در مناطق عشایر فعالیت دارد و در ایجاد هماهنگی بین فعالیتهای سایر دستگاهها نقش دارد.
در این راستا گفت و گویی با سیاوش احمدی میرقائد معاون توسعه مدیریت و منابع سازمان امور عشایر ایران در حاشیه سفری که به آذربایجان غربی داشت انجام شده تا بخشی از این فعالیتها و چالشها بررسی و راهکارهایی که برای آن عملیاتی شده را جویا شویم.
ایرنا: محوری ترین موضوع جامعه عشایری دامداری است برای رفع چالشهای این بخش چه کارهایی کردید؟
احمدی میرقائد: برای بهبود وضعیت اقتصادی عشایر و برای اینکه در آمد این بخش دچار مشکل نشود سازمان امور عشایر چندین طرح را در برنامه خود قرار داده است تا به تنوع بخشی و درآمد افزایی عشایر منجر شود که زنجیره تولید گوشت قرمز یکی از این طرح هاست.
هدف از اجرای این طرح این است که از سرمایه دامی عشایر حداکثر بهره برداری با پروار بندی و با استفاده از روشهای علمی انجام شود.
همچنین با اجرای این زنجیره و استفاده از روشهای علمی درصدد افزایش ۱۱۰ درصدی بره گیری از دامهای عشایر هستیم تا در آمد آنها ۴۰ تا ۵۰ درصد افزایش یابد.
در حالت عادی از هر ۱۰۰ راس دام ۶۰ تا ۷۰ بره گرفته شود اما در این روش تا ۱۱۰ درصد قابل افزایش است و دوقلو زایی در آن افزایش می یابد.
ایرنا: برای جلوگیری از فروش زودهنگام دامها در بین عشایر چه اقدامی داشتید؟
احمدی میرقائد: سعی شده تا عشایر ترغیب به پروار بندی دام شوند و بجای فروش زود هنگام بخشی از دام حذفی خود با بهره گیری از تسهیلات برای خرید نهاده، دامهایشان پروار شوند و با وزن بیشتر به فروش رسانده شوند.(یعنی بجای اینکه دامی با ۳۰ کیلوگرم وزن فروخته شود با ۵۰ کیلوگرم فروخته می شود.
پیش بینی شده سالانه ۱۰ هزار تن با پروار بندی افزایش گوشت قرمز در کشور در سال اول اجرای این طرح که پارسال بود محقق شود و سال دوم به ۱۲ هزار تن و در نهایت تا ۵۰ هزار تن برسد و با این اقدام بخشی از نیاز کشور به گوشت قرمز از خارج از کشور رفع و جلو خروج ارز نیز گرفته می شود.
در سال اول برنامه که سال گذشته بود مقرر شده بود ۱۰ هزار تن افزایش سالانه تولید گوشت قرمز رخ دهد و پنج هزار تن افزایش داشتیم و از ۱۹۴ هزار تن تولید گوشت قرمز به ۲۰۰ هزار تن رسیدیم که از اثرات اجرای زنجیره تولید گوشت قرمز است.
ایرنا: با توجه به عدم تحقق ۱۰۰درصدی طرح چالشها ارزیابی و راهکاری داده شده است؟
احمدی میرقائد: این طرح نیازمند حل یک سری مباحث قانونی است و عشایر در تامین تضامین مشکل دارند و لازم است دولت در قبال چک و سفته تسهیلات لازم را در اختیار عشایر بگذارد تا طرح بهتر اجرا شود.
ایرنا: در بهره گیری از ظرفیتهای طبیعی مناطق عشایری برای بهبود معیشت عشایر چه اقداماتی داشتید؟
احمدی میرقائد: طرح دیگری که مد نظر دولت و سازمان امور عشایر بوده توسعه گردشگری در مناطق عشایر نشین است چرا که شیوه زندگی عشایر و کوچ این بخش گردشگر پسند و گردشگر پذیر است و مناطق بکری که در اختیار عشایر است فرصت اقتصادی خوبی است که با استفاده از روشهایی به توسعه گردشگری مناطق عشایری می انجامد.
گفتنی است صنایع دستی هم بخش دیگری از جاذبه های گردشگری زندگی عشایری است که در این راستا مورد توجه است و ۳۵ درصد صنایع دستی کشور را خانواده های عشایری تولید می کنند و این ۳۵ درصد در صورت عدم توجه و حمایت در حال کاهش است.
اگر تولید این ۳۵ درصد را تقویت شود از این ظرفیت بزرگ اقتصادی می توان استفاده کرد و درآمد عشایر را افزایش داد.
ایرنا: میزان تسهیلات حمایتی و اعطایی به عشایر چقدر بوده و امسال چه میزان پیش بینی شده است؟
احمدی میرقائد: سال گذشته ۱۶ هزار میلیارد ریال از محل تبصره ۱۶ و ۱۸ اعطای تسهیلات پرداختی داشتیم و امسال هم حدود ۱۳ هزار میلیارد ریال از محل تبصره ۲ پیش بینی شده و دنبال افزایش هستیم تا به عشایر اعطا شود.
طرح فراوری گیاهان دارویی هم مشمول تسهیلات هستند چرا که مناطق عشایری سرشار از گیاهان دارویی به خاطر مراتعی که وجود دارد هستند و یک پتانسل خوبی برای فراوری است تا ضمن ایجاد ارزش افزوده درامد عشایر افزایش یابد.
گفتنی است سال گذشته از نظر تنش آبی مشکلی نداشتیم اما سالهای ۱۴۰۰و ۱۴۰۱ سال پرتنشی برای عشایر از نظر آب و علوفه بوده که در این راستا از عشایر با پروار بندی قراردادی و زنجیره تولید گوشت قرمز حمایت شد و بخشی از مابع مالی عشایر را با اعطای تسهیلات ارزان قیمت و اعطای نهاده مدت دار حمایت شدند.
ایرنا: کانونهای عشایری کشور کدام مناطق هستند؟ و رشد جمعیت در بین عشایر چگونه است؟
احمدی میرقائد: در اغلب استانها غیر یک استان عشایر داریم و کانونهای استقرار عشایر استانهای مرزی مثل آذربایجان غربی، سیستان بلوچستان و شرق کشور، کرمان، البرز، حوزه زاگرس و حوزه مرکزی است و لی به نسبت نقاط مرزی کمتر است .
کل جمعیت عشایر کشور ۱.۲ میلیون نفر است و نرخ موالید از جمعیت روستایی و شهری بیشتر است و این نرخ سال ۱۳۸۷ حدود ۵.۶ درصد بود و به ۴.۶ درصد رسیده است و بازدر مقایسه با سایر مناطق مطلوب است و سرریز جمعیت عشایر بالاست و مهاجرت دارند.
قدر مطلق جمعیت عشایری کشور در ۵۰ سال گذشته بین ۱.۲ تا ۱.۴ میلیون نفر بوده و مازاد جمعیت به مناطق شهری و روستایی سرریز شده است.
زندگی عشایر متکی به دام بوده و مرتع نقش مهمی در این زمینه دارد چرا که اگر جمعیت هم افزایش یابد مرتع هرگز افزایش نمی یابد و در هر واحد سطح تعداد خاصی دام می شود نگهداشت و اگر فشار برمراتع باشد از بین میرود.
ما برای کنترل این موضوع و ایجاد توازن بین افزایش جمعیت و در آمد خانواده و حفاظت از مراتع از پتانسیلهای دیگر بهره گرفته ایم تا عشایر وارد مباحث پروار بندی، تولید صنایع دستی، داروهای گیاهانی و سایر بخش‌های تولیدی مرتبط شوند.