به گزارش ایرنا، گیلان دارای بیش از پنج هزار و ۲۰۰ اثر تاریخی شناخته شده است که یک هزار و ۲۳۵ مورد آنها در فهرست آثار ملی ثبت شده است اما بدلیل شرایط ویژه اقلیم این خطه، کمبود اعتبارات مرمتی، مالکیت خصوصی و دلایل دیگر هر بار وارد شدن خدشه‌ای به هر کدام از این یادگاران کهن ذهن دغدغه‌مندان را می‌آشوبد.
برخی از دغدغه‌مندان میراث فرهنگی معتقدند بعضی بناهای تاریخی به دلیل ناچیز بودن اعتبارات مرمتی به حال خود رهاشده و متاسفانه روز به روز چهره ناخوش‌تری از آنها بروز می کند.
متولیان میراث فرهنگی و بناهای تاریخی گیلان میزان اعتبارات تخصیصی ملی و استانی سالیانه را به گونه‌ای توصیف می کنند که این ارقام تنها امکان مرمت ۲۰ تا ۳۰ اثر تاریخی را فراهم می کند حال آنکه بدلیل شرایط آب و هوایی گیلان بسیاری از بناهای تاریخی نیازمند مرمت اساسی است و این کار به تنهایی از عهده اداره کل میراث فرهنگی خارج است و همه سازمان ها، نهادها و مردم باید در این راستا همیار باشند.
آنان معتقدند: از آنجا که انجام کارهای مثمر و عظیم فرهنگی فرابخشی است و تنها یک ارگان خاص نمی‌تواند بار آن را بدوش بکشد لذا اهتمام به هویت فرهنگی نیازمند همراهی و همیاری بیشتر متولیان امر و تخصیص بودجه ملی و استانی است.
تشکیل انجمن خیران میراث فرهنگی
ایجاد زمینه مشارکت خیران میراث‌فرهنگی در داخل و خارج کشور به منظور جلب و جذب سرمایه معنوی و مادی در راستای حفظ، مرمت و احیای بناها، محوطه‌ها و بافت‌های تاریخی فرهنگی، میراث طبیعی ثبت شده، مشارکت در راه‌اندازی موزه‌ها و پاسداری از میراث‌فرهنگی ناملموس و اموال منقول فرهنگی تاریخی کشور و موارد مشابه اهدافی بود که منجر به تشکیل انجمن خیران میراث فرهنگی در اواخر تیرماه امسال شد.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گیلان در نشست نخستین انجمن خیران میراث فرهنگی استان با بیان اینکه گیلان در رده بالاترین استان‌های دارای بناهای تاریخی در اختیار دستگاه‌های دولتی است، گفت: ۳۰۰ بنای تاریخی در استان در اختیار دستگاه های دولتی است که بخشی از آنها مرمت، برخی در حال مرمت و بخشی نیز نیازمند التفات خیران است.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گیلان در نشست نخستین انجمن خیران میراث فرهنگی استان با بیان اینکه گیلان در رده بالاترین استان‌های دارای بناهای تاریخی در اختیار دستگاه‌های دولتی است، گفت: ۳۰۰ بنای تاریخی در استان در اختیار دستگاه های دولتی است که بخشی از آنها مرمت، برخی در حال مرمت و بخشی نیز نیازمند التفات خیران است. وی اظهار کرد: طی ۲ سال اخیر تلاش شده اعتبارات عمرانی در زمینه بناهای تاریخی به ۲۰۰ درصد افزایش یابد و ۷۰۰ میلیارد ریال از ۷۵۰ میلیارد ریال مصوبات سفر شهید جمهور به گیلان اختصاص یافته است.
اما امروز بیست و سوم مردادماه مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گیلان از واگذاری ۱۵ بنای تاریخی استان گیلان برای سرمایه گذاری و مرمت به بخش خصوصی و دولتی خبر داد.
ولی جهانی افزود: در راستای سیاست‌ها و صیانت از حفاظت از آثار تاریخی استان گیلان ۱۵ بنای تاریخی استان واقع در شهرستان‌های لاهیجان، رودسر، انزلی، رشت، رودبار، تالش، آستارا، سیاهکل، فومن، به بخش خصوصی و دولتی برای احیاء، مرمت و ساماندهی و سرمایه گذاری واگذار شد؛ حجم سرمایه‌گذاری در نظر رفته شده برای این بناهای تاریخی بیش از چهارهزار میلیارد ریال بوده و ایجاد اشتغال بعد از احیاء و ساماندهی برای ۴۲۰ نفر خواهد بود.
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان گیلان اعلام کرد: تعدادی از این بناهای تاریخی در اختیار دیگر دستگاه‌های دولتی است که با پیگیری‌های اداره‌کل میراث‌فرهنگی و سازمان بازرسی استان گیلان، این بناها به بخش خصوصی واگذار یا در اختیار سایر دستگاه‌های دولتی که نیاز مبرم داشتند، قرار گرفت.
وی اعلام کرد: چهار بنای تاریخی از این ۱۵ بنای تاریخی که در اختیار اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان گیلان بوده، از طریق صندوق حفظ و احیاء وزارت میراث‌فرهنگی و گردشگری و صنایع‌دستی کشور به سرمایه‌گذارانی که در این خصوص که اهلیت داشتند، واگذار شد.
جهانی افزود: ما انتظار داریم مابقی بناهایی که در اختیار دستگاه‌های دولتی است را از طریق اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی به سرمایه‌گذاران بخش خصوصی برای ایجاد اشتغال واگذار نماییم.
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان گیلان بیان کرد: یکی از اهداف این اداره‌کل حفاظت از بنا، کاهش تصدی‌گری دولت و ایجاد اشتغال و رونق توسعه پایدار است.
وی با توجه به بالا بودن هزینه مرمت این بناها گفت: از آنجایی که امکان آن وجود ندارد دولت همه بناهای تاریخی را مرمت، احیاء و ساماندهی کند، پیشنهاد ما این بود که بتوانیم با هماهنگی و تعامل سایر دستگاه‌ها، بناهای تاریخی در اختیار بخش دولتی است را ساماندهی کنیم.
جهانی بیان کرد: رونمایی از واگذاری این بناها امروز صورت خواهد پذیرفت که امیدواریم فرصتی شود برای سایر دستگاه‌ها که بناهای تاریخی در اختیارشان را براساس ضوابط مقررات مربوط به همان دستگاه در اختیار بخش خصوصی در راستای ایجاد اشتغال قرار دهند.
جهانی افزود: در راستای سیاست‌ها و صیانت از حفاظت از آثار تاریخی استان گیلان، ۱۵ بنای تاریخی استان واقع در شهرستان‌های لاهیجان، رودسر، انزلی، رشت، رودبار، تالش، آستارا، سیاهکل، فومن، به بخش خصوصی و دولتی برای احیاء، مرمت و ساماندهی و سرمایه گذاری واگذار شد.
جهانی تصریح کرد: این اداره کل می تواند با همکاری شهرداری‌ها در زمینه کاربری مورد درخواست سرمایه‌گذاران اقدام کند. مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی گیلان اظهار کرد: بیشترین بناهای تاریخی که در این مدت واگذار شده مربوط به شهرستان لاهیجان است و جا دارد از شورای تامین این شهرستان که در این زمینه کمک شایانی به اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کرده، تشکر نماییم.
وی افزود: ۱۵ بنای تاریخی واگذار شده عبارتند از بنای تاریخی آموزش و پرورش، بنای تاریخی واقع در پژوهشکده چای، بنای تاریخی متعلق به قوام السلطنه، بازکیاگوراب(کارخانه چای قدیمی) اقامت‌های بومگردی، کافه رادیو، باغ کشاورزی، ساختمان صادقی لاهیجان، گراند هتل انزلی، تی تی کاروانسرا و بنای تاریخی سرهنگ عضدی سیاهکل، مجموعه تاریخی عون بن علی، کاخ نهارخوران رودبار، حمام مریان تالش، موزه مدرسه مرحبا آستارا.
اقبال سرمایه گذاران از سرمایه گذاری در بناهای تاریخی گیلان
معاون میراث‌فرهنگی استان گیلان نیز گفت: سرمایه‌گذاری در بناهای تاریخی مورد استقبال سرمایه‌گذاران قرار گرفته است و بناهای ارزشمند تاریخی در سراسر استان یکی از بهترین گزینه‌های سرمایه‌گذاری برای علاقه‌مندان به حوزه گردشگری است.
محمدرضا امیری نژاد با اشاره به رغبت سرمایه‌گذاران به سرمایه گذاری در بناهای تاریخی گفت: طی سال های اخیر تمایل به سرمایه‌گذاری در بناهای تاریخی فزونی گرفته بگونه‌ای که هم صاحبان بناها و هم سرمایه‌گذاران مختلف با مراجعه به اداره‌کل برای حفظ، احیا و سرمایه‌گذاری در بناهای تاریخی اعلام آمادگی کرده و در این راستا معاونت میراث‌فرهنگی با بسیج امکانات و در حد بضاعت ایجاد شرایط و تسهیلات لازم برای تحقق این مهم را از وظایف اصلی خویش می‌داند.
وی تعدد مالکان، ذینفعان و در برخی از موارد فاقد هویت مشخص بودن صاحبان بناهای تاریخی را یکی از چالش‌های سرمایه‌گذاری در این حوزه دانست و افزود: چه بسیار بناهای تاریخی به سرمایه‌گذاران واجد شرایط معرفی می‌شود اما به دلیل تعداد زیاد مالکان در قالب وراث، در عمل نتیجه‌ای در بر نداشته اما با این اوصاف راهبرد اداره‌کل بر ساماندهی بناهای تاریخی استوار شده و در این مسیر از هیچ کوششی فروگذاری نخواهد شد.
آغاز مرمت و واگذاری کاروانسرای جهانی به بخش خصوصی
۲۶ شهریور ۱۴۰۲ کاروانسرای ۶۰۰ ساله تی تی واقع در سیاهکل گیلان در قالب پرونده کاروانسراهای ایرانی جهانی شد و امروز بناست این کاروانسرا با هدف احیای نخستین کاروانسرای ثبت جهانی شمال کشور طی آئینی مرمت آن با کاربری فرهنگی و پذیرایی آغاز و به سرمایه‌گذاربخش خصوص با سرمایه‌گذاری ۲۵۰ میلیارد ریالی واگذار و احیاء شود.
کارنامه گیلان در ثبت جهانی
۱۱ تیر ماه سال ۹۷ نخستین فرایند ثبت جهانی برای گیلان رقم خورد و روستای قاسم آباد رودسر از سوی شورای راهبردی انتخاب شهرها و روستاهای ملی به عنوان روستای ملی چادر شب بافی ثبت و نامزد ۲۰۱۹ جمهوری اسلامی ایران برای ثبت جهانی شد و در بهمن ماه ۹۸ با عنوان روستای جهانی چادرشب بافی از سوی شورای جهانی صنایع دستی ( World Crafts Council) به ثبت جهانی رسید.
جنگل‌های هیرکانی در تاریخ ۱۴ تیرماه سال ۱۳۹۸ در چهل و سومین گردهمایی جهانی یونسکو در کشور آذربایجان باکو؛ به عنوان دومین میراث طبیعی ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شد و مناطق حفاظت شده سیاهرود رودبار، گشت رودخان و لیسار با مساحت ۵۸ هزار و ۵۳۴ هکتار در استان گیلان قرار دارند.
پرورش کرم ابریشم و تولید سنتی ابریشم برای بافندگی، سال ۱۴۰۱ در شهر رباط مراکش به عنوان بیست و یکمین عنصر میراث فرهنگی ناملموس کشورمان مشترک با کشورهای افغانستان، آذربایجان، ترکیه، تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان در هفدهمین نشست کمیته بین‌الدولی پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس یونسکو ثبت جهانی شد.
۳۱ استان کشور در حوزه صنعت نوغانداری فعالیت دارند و گیلان به عنوان قطب تولید پیله‌تر ابریشم در کنار خراسان رضوی علاوه بر برخورداری از رتبه دوم تولید پیله‌تر با تولید ۸۵ درصد نخ ابریشم کشور پایتخت ابریشم‌کشی ایران به شمار می‌رود.
قدمت ابریشم گیلان به دوران اشکانیان و ساسانیان برمی‌گردد و جزو مرغوبترین تولیدات ایران و جهان محسوب می‌شود؛ تعداد زیادی از بناهای مجموعه ابریشم گیلان دارای ارزش تاریخی است و در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
۲۶ شهریور ۱۴۰۲ ثبت جهانی کاروانسرای تی تی گیلان در قالب پرونده کاروانسراهای ایرانی جهانی شد و هنوز فرصت ثبت جهانی شهرک تاریخی ماسوله از سوی یونسکو باقیست لذا، برای مردم این سرزمین شوق جهانی شدن کاروانسرای ۶۰۰ ساله با ثبت جهانی شهر تاریخی پلکانی‌شان تمام می‌شود.
بیش از پنج هزار و ۲۰۰ ثر تاریخی در گیلان شناسایی شده که یک هزار و ۲۳۵مورد آن در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده و ۲۳ موزه هم در استان فعال است که از این تعداد ۱۳ مورد به صورت تخصصی در سال‌های اخیر ایجاد شده و شی‌سپاری به موزه‌های گیلان هم افزایش یافته است.