به گزارش گروه فرهنگی ایرنا، پیشرفت فناوری با سرعتی چشم‌گیر در حال تحول است و همه جوامع را تحت تاثیر خود قرار داده است. اینترنت در بستری گسترده فضایی در اختیار مصرف‌کنندگان گذاشت که بتوانند در آن تعاملات گسترده و وسیع داشته باشند. اما جدا از اتفاقات خوب این ماجرا کودکان و نوجوانان که هنوز هویت تثبیت شده‌ای ندارند توسط ارزش‌های جدیدی که این فضا برایشان ایجاد کرده است، سردرگم شده‌اند.
امان‌الله قرایی‌مقدم در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی ایرنا در پاسخ به این سوال که حضور فضای مجازی در زندگی انسان‌ها چه تاثیرات و تخریباتی به دنبال داشته است؛ گفت: تمام فضای زندگی و آب و هوای اجتماعی امروز ما تحت تاثیر فضای مجازی است. از بدو کشف نظریه‌ها و تفکرات در زمینه فضای مجازی و رسانه‌ها، تفکرات بر این بوده که باید تلاش شود تا برد رسانه‌ها، فضای مجازی و وسایل ارتباط جمعی بالا برود. امکانات متعددی باید ابداع شود تا برد دامنه فضای مجازی و رسانه‌ها را بالا ببرند زیرا آینده جهان در اختیار فضای مجازی است.
این جامعه‌شناس با اشاره به نقش فضای مجازی در زندگی شخصی و حتی زبان و گویش افراد می‌گوید: فضای مجازی به جایی رسیده که امروز در سراسر جهان مردم حتی در تاکسی، خانه یا محل کار اگر کوچکترین فرصتی داشته باشند مشغول استفاده از آن هستند. در عین حال که این فضا در تحت تاثیر قرار دادن جوانان و نسل Z بسیار موفق بوده و دنیای عظیمی از اطلاعات را در اختیار آنها گذاشته، هدف وسایل ارتباط جمعی این است که تئوری ادوارد بارنت تیلور فرهنگ‌شناس انگلیسی در زمینه گسترس فرهنگ غربی و ایجاد یک زبان واحد در سراسر دنیا را محقق کند.
وی ادامه می‌دهد: تئوری تیلور می‌گوید که فرهنگ امروز، باید آمریکایی و انگلیسی باشد و ارزش‌ها و باورهای ملی غربی را به خورد جهان سوم بدهد. به همین دلیل است که جوانان جذب چهره های (سلبریتی‌ها) غربی می‌شوند و از آنها برای خود اسطوره‌سازی می‌کنند. این سیاست‌ها در کودکان و نوجوانان تاثیر چند برابری دارد، زیرا کودکان در مرحله احساسی به سر می‌برند و درک و فهم واقعی از شرایط ندارند و از هضم بسیاری از مسائل عاجزند.
این جامعه‌شناس با اشاره به نقش سکوهای آموزشی ایرانی در کنترل وضعیت فعلی و جبران استفاده نادرست کودکان از فضای مجازی عنوان کرد: در این شرایط بسترهای فضای مجازی مانند «فیلیمومدرسه» می‌توانند مکمل خوبی برای آموزش بچه‌ها باشد. این سکوها حتی اگر آموزش‌های تربیتی هم نداشته باشند از این رو که سمعی و بصری هستند، می‌توانند به خوبی بچه‌ها را جذب کنند و بخشی از استفاده کودکان و نوجوانان از فضای مجازی را به خود اختصاص بدهد.
قرایی‌مقدم با اشاره به تاثیر سکوهای آموزشی در کودکان و نوجوانان تصریح کرد: درصورتی که از سکوهای آموزشی و برخط به درستی استفاده شود، تاحدودی از هزینه‌ها کاسته می‌شود و حتی از استفاده دانش‌آموزان از تخته و گچ جلوگیری می‌کند، چنانچه در دوران کرونا هم نتایج مثبت این اتفاق را دیدیم.
این کارشناس با بیان اینکه سکوها در حال حاضر به عنوان مکمل در کنار مدارس قابل استفاده هستند، افزود: استفاده مداوم و حذف مدرسه به معنای حذف حضور فیزیکی دانش‌آموزان در کنار همسن و سالانشان است. پس در شرایط فعلی تا زمانی که جایگزین مناسبی برای این امکان فراهم می‌شود استفاده از سکوها به عنوان مکمل‌های آموزشی بهترین نحوه بهره برداری از آنهاست.
میل به فضای مجازی ناشی از کمبود فعالیت‌های سرگرم‌کننده
قرایی‌مقدم در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به اینکه چرا به جوانان دهه ۸۰ به بعد نسل Z می‌گویند، گفت: فضای مجازی باعث شده سنت‌ها در ذهن نوجوانان نسل Z از بین برود و جوامع مرحله «سنت‌خواهی» را پشت سر بگذارند و به «خردگرایی» روی بیاورند.
وی ادامه داد: امروز جوانان به مرحله «خودمختاری» رسیده‌اند، یعنی از عقل و درک خود استفاده می‌کنند. فضای مجازی باعث شده یک مرحله دیگر یعنی «دنباله‌روی» هم به وجود بیاید. به این معنا که نوجوانان از همسن و سالان خود پیروی می‌کنند. پس فضای مجازی سه مرحله «خودمختاری»، «خردگرایی» و «دنباله‌روی» را به وجود آورده است. بخشی از تاثیرات منفی این ماجرا آسیب‌های اجتماعی، اعتیاد و همین مهاجرت‌هایی است که هر روز تعدادشان زیاد می‌شود.
قرایی‌مقدم با اشاره به تاثیر سرگرمی‌هایی که دولت‌ها برای اوقات فراغت مردمشان در نظر می‌گیرند تا از استفاده زیاد از فضای مجازی جلوگیری کنند، عنوان کرد: در حال حاضر در سراسر جهان، جامعه‌شناسی اوقات فراغت مهمترین رکن جامعه شناسی در قرن بیست و یکم است. اوقات فراغت فقط پر کردن وقت نیست، بلکه غنی کردن آن است. در ایران افراد هیچ سرگرمی ندارند پس طبیعی است که در تمام لحظات زندگی به سمت فضای مجازی جذب می‌شوند.