همچنان که در بخش نخست گزارش اشاره شد، به رسمیت شناختن بازار ارزهای دیجیتال و بحث رگولاتوری و قانونگذاری از اصلی‌ترین مطالبات فعالان این حوزه از نهادهای سیاستگذار است.
ابهامات و موانع پیش روی توسعه بازار ارزهای دیجیتال در حالی ادامه دارد که امکانات آن می‌تواند مزیت‌های قابل توجهی در مبادلات مالی کشور به بار آورد و به گفته فعالان حوزه ارزهای دیجیتال در عبور از تحریم‌ها نیز تا حدی کارایی داشته باشد.
به رمزارز ایرانی نیاز داریم
«حسین مالکی‌نژاد» مدیرعامل شرکت فناوران دانش هوش مصنوعی هیوا به پژوهشگر ایرنا می‌گوید: ما در کشورمان به رمزارزهای داخلی نیاز داریم چرا که در شرایط تحریمیم و رمزارزهای داخلی می‌توانند در کاهش فشار تحریم‌ها و کاهش محدودیت‌های نقل و انتقال مالی به ما کمک کنند. شرکت‌های ایرانی ضروری است تا برای خود رمزارز تعریف کنند؛ مثلا من شرکتی دارم که می‌خواهم به خارج از کشور خدمات ارائه دهم. می‌توانم بگویم شما پرداخت را به جای دلار، با رمزارز خودم انجام بدهید. به این ترتیب به مرور رمزارز ما در بازار جا می‌افتد و ارزش پیدا می‌کند. این بهترین حالت برای شرکت‌هایی مثل ما است که مشکلات تحریمی دارند.
مالکی نژاد: شرکت‌های ایرانی ضروری است برای خود رمزارز تعریف کنند؛ مثلا من شرکتی دارم که می‌خواهم به خارج از کشور خدمات ارائه دهم. می‌توانم بگویم شما پرداخت را به جای دلار، با رمزارز خودم انجام بدهید. به این ترتیب به مرور رمزارز ما در بازار جا می‌افتد
وی می‌افزاید: مثلا ما در نمایشگاه پارسال دوبی برای خودمان یک رمزارز تعریف کردیم که اگر کسی بخواهد به صورت بین‌المللی با ما کار کند، به جای اینکه مثلا صد دلار به ما بدهد، هزار عدد کوین خودمان را به ما بدهد که این ارزش پیدا بکند. ما در ایران -جدا از اینکه دولت این کار را پیگیری بکند یا نه- باید پیگیر رمزارزهای داخلی باشیم. این رمزارزها به مرور وقتی درصرافی لیست شوند، ارزش پیدا می‌کنند.
با این حال، «مهدی عبادی» بنیانگذار و مدیرعامل استارتاپ وندار در پاسخ به پرسشی درباره کارایی پروژه‌هایی مانند ریال دیجیتال اظهار می‌دارد: بعید می‌دانم که اتفاق عجیب و غریبی در این حوزه بیافتد و با استفاده از ریال دیجیتال خیلی شاهد گشایشی باشیم. من این پروژه‌ها را خیلی جدی نمی‌بینم و فکر نمی‌کنم با موفقیت مواجه شود.
ارز دیجیتال می‌تواند در تحریم‌ها عصای دست باشد؟
به گفته «سامان بیرقی» مدیرعامل صرافی ارز دیجیتال او ام پی فینکس، رمز ارزها می‌توانند تاثیر زیادی در کاهش فشار تحریم‌ها بر اقتصاد کشور داشته باشند. البته، با اینکه نمی‌توان انتظار رفع کامل مشکلات مالی از سوی کریپتو را داشت اما این صنعت تا حد زیادی چالش‌های حوزه مالی و نقل و انتقالات را حل و فصل خواهد کرد. همچنین، این حوزه نوپای مالی می‌تواند فرایند نقل و انتقالات را همچون سوئیفت تسهیل کند. این حوزه می‌تواند فرصت‌های خوبی را در اختیار اقتصاد کشور بگذارد به شرط اینکه نگاه سلبی به آن نداشته باشیم. همان طور که می‌دانید در یک سال گذشته تا حدی نگاه ایجابی به این پدیده وجود داشت و همین باعث شد برخی فعالیت‌های بازرگانی با این روش انجام شود.
بیرقی می‌افزاید: برای انجام مبادلات بین‌المللی نیازمند ایجاد یک زیر ساخت داخلی هستیم. از طریق استیبل کوین تتر (USDT) که ارزشی معادل یک دلار دارد، می‌توان معاملات و مبادلات را انجام داد. همان طور که می‌دانید، دارایی که از خارج وارد ایران می‌شود چه در حوزه صادرت صنعتی و چه غیرصنعتی، نیازمند پرداخت درصد بالایی کارمزد است، بنابراین فرایندهای زیرساختی خارج از کشور نیز مهم هستند چون می‌توان با روش ترکیبی و استفاده از سوئیفت و کریپتو، کارمزدها را پایین آورد. نکته مهم این است که در انتقال پول باید به دو مساله کلیدی توجه داشت؛ کارمزد پایین و سرعت انجام تراکنش؛ موضوعی که رمزارزها در مقایسه با پول فیات در آن برتری دارند و می‌توانند به کاهش تحریم‌ها کمک کنند.
بیرقی: انتقال پول دو مساله مهم دارد؛ یکی کارمزد و یکی سرعت آن است که رمزارزها به خاطر مزایایشان در این دو حوزه یعنی کارمزد پایین و سرعت بالای تراکنش می‌توانند به کاهش آثار تحریم‌ها کمک کنند
«ساحل اختری» مدیر مارکتینگ او ام پی فینکس اما می‌گوید: اینکه برخی تصور می‌کنند ارزهای دیجیتال تهدیدی برای سیطره دلار به شمار می‌آیند و آمده‌اند تا قدرت ارزهای فیات را از میان ببرند، نادرست است. البته، شاید این حوزه نوپای مالی بازار ارزهای فیات را به نوعی تضعیف کند اما قطعا برای منسوخ شدن ارزهای فیات راه طولانی باقی مانده است. با توجه به مزایایی که استفاده از ارزهای دیجیتال و شبکه بلاکچین دارد، ناخوداگاه توجه دنیا به سمت استفاده از این تکنولوژی مالی رفته است. از عمده دلایل توجه جهانی به صنعت کریپتو می‌توان به نقش مهم بلاکچین در غیرمتمرکزسازی مبادلات مالی، کاهش هزینه تراکنش و افزایش سرعت مبادلات اشاره کرد. همچنین، میزان دقت این فرایند بسیار بالا و امکان تقلب‌هایی نظیر دوبارخرج در این بازار مالی به شدت پایین است.
عبادی دیگر فعال اقتصاد دیجیتال در این زمینه بیان می‌دارد: من بعید می دانم که رمزارزها خیلی در حوزه مقابله با تحریم بتوانند به ما کمک کنند. تحریم‌ها در یک حجم بسیار بزرگی دارد اتفاق می‌افتد و بازار رمزارزها و مارکت گپ آنها میزان بسیار کوچکتری را دربرمی‌گیرد. بنابراین من بعید می‌دانم رمزارزها بتوانند نقش چندان موثری را در تسهیل فشار تحریم‌ها بر ما ایفا کنند مگر در حوزه تحریم‌های خرد. البته رمزارزها همین الان هم دارند نقش خود را در اقتصاد خرد ایفا می‌کنند ولی بعید می‌دانم در اقتصاد کلان به زودی خیلی اتفاق خاصی بیافتد.
سرنوشت ایردراپ‌ها چه می‌شود؟
به گفته «آرش سروری» فعال حوزه اقتصاد دیجیتال، معروفترین ایردراپ نات کوین بود که وارد صرافی‌ها شد و بعد همستر آمد که تب آن بسیار هم بالا رفت. همستر ۳۰۰ میلیون کاربر دارد که از این تعداد، ۱۵۰ میلیون کاربر فعال هستند. هرچه کاربرها بیشتر شوند، وقتی وارد صرافی‌ها می‌شود، عددش پایین‌تر می‌آید.
تهیه‌کننده استودیوی پخش زنده نمایشگاه صنعت مالی می‌افزاید: به طور کلی این پروژه‌ها می‌توانند مدل جدیدی از پروژه‌هایی باشند که لبه مرز هستند، یعنی ممکن است تقلبی و کلاهبرداری باشند یا ممکن است به سود برسیم که قطعا می‌تواند تاثیرگذار باشد چون پروژه‌های دیگری مشابه همستر هم داشتیم که ران شدند و استفاده می‌شوند.
بیرقی هم می‌گوید: در یک سال اخیر ایردرآپ‌ها زیاد شده‌اند. نسل زد در این حوزه آینده درآمدزایی بسیار روشنی دارند. البته، با اینکه توصیه نمی‌شود در بحث ایردرآپ‌ها سرمایه‌گذاری صورت گیرد اما این قابلیت روش مناسبی برای آشنایی با دنیای رمز ارز محسوب می‌شود. توکن‌های مختلفی که امروزه در تلگرام باب شده، توانسته است بخشی از جامعه را که اطلاعاتی درباره این حوزه نداشتند، با ارزهای دیجیتال آشنا کند. به لطف این ایردراپ‌ها، حالا بسیاری از افراد می‌دانند که کیف پول چیست، چگونه می‌توان ولت ساخت و این دارایی‌ها را نقد کرد. بنابراین، بخش آموزشی این حوزه بیش از درآمدزایی آن اهمیت دارد.
اختری: ضرورت دارد افراد دید درستی نسبت به سرمایه‌گذاری در این حوزه داشته باشند. باید بدانند که هیچ بازاری نمی‌تواند زمینه یک‌شبه پولدار شدن را فراهم کند و بازار رمزارز نیز از این قاعده مستثنی نیست. برای ورود به این حوزه باید علاوه بر آموزش‌های کافی، تحلیل و بررسی روندهای قیمتی را با دقت انجام داده و سپس طبق استراتژی معاملاتی وارد بازار شوید
آنچه برای ورود به اقتصاد دیجیتال دانستنش حیاتی است
به گفته عبادی، در حال حاضر عموم کاربران برای ترید از رمزارزها استفاده می‌کنند و هدف اصلی ترید هم حفظ ارزش پول است. ما تورم بسیار زیادی داریم و در این تورم مردم ریال خود را به رمزارز تبدیل می‌کنند تا از این طریق بتوانند ارزش پول خود را حفظ کنند. اگر فضا توسط بانک مرکزی باز شود، ممکن است که رمزارزها در حوزه پرداخت الکترونیک هم نقش بازی کنند. اما تا به امروز این امکان به وجود نیامده است.
اختری در این باره چنین توضیح می‌دهد: با اینکه با استفاده از بازار کریپتو می‌توان مبالغ قابل توجهی را جابه‌جا کرد اما به دلیل سطح ناکافی دانش عمومی در این حوزه، دید روشنی نسبت به قابلیت‌های بازار کریپتو وجود ندارد و به همین دلیل افراد کمی از مزیت‌های آن بهره می‌برند. به همین دلیل است که جامعه کریپتو در ایران هنوز کوچک است. به طور کلی، کاربران جهان و ایران به دو روش از بازار ارزهای دیجیتال استفاده می‌کنند؛ معامله‌گری و سرمایه‌گذاری. به عبارت دیگر، بیشتر مردم برای خرید و فروش و سرمایه‌گذاری وارد این حوزه می‌شوند.
بخش سرمایه‌گذاری هم به زیر شاخه‌ها و عوامل گوناگونی تقسیم می‌شود. ضرورت دارد افراد دید درستی نسبت به سرمایه‌گذاری در این حوزه داشته باشند. باید بدانند که هیچ بازاری نمی‌تواند زمینه یک‌شبه پولدار شدن را فراهم کند و بازار رمزارز نیز از این قاعده مستثنی نیست. برای ورود به این حوزه باید علاوه بر آموزش‌های کافی، تحلیل و بررسی روندهای قیمتی را با دقت انجام داده و سپس طبق استراتژی معاملاتی وارد بازار شوید؛ بررسی‌های دقیقی که مشخص کند یک رمزارز در آینده چقدر می‌تواند برای آنها سودآور باشد. گاه مردم با ناآگاهی و با این تفکر که می‌توان یک شبه راه چندساله را رفت، وارد بازار می‌شوند و یک رمزارز را در بالاترین قیمت خود خریداری می‌کنند، غافل از اینکه قیمت دچار اصلاح قیمتی شده و معامله‌گر ضرر خواهد کرد. این امر تجربه بدی را از بازار کریپتو در خاطر آنان برجای می‌گذارد. بنابراین، تحلیل به موقع و تعیین نقطه ورود و خروج طبق آن، یکی از عوامل موثر در کسب سود از بازار کریپتو است. به این نکته نیز توجه داشته باشید که رمز موفقیت در بازار پرنوسانی همچون کریپتو صبر و بردباری و دوری از احساسات است.
سروری: ایردراپ‌ها گسترش زیادی پیدا کرده‌اند ولی باید مراقب کلاهبرداری‌ها و تقلب باشیم که فریب نخوریم؛ مخصوصا ایردراپ‌هایی که از ما می‌خواهند کیف پول خودمان را به بات تلگرامی وصل کنیم
اختری می‌افزاید: نخستین شرط و اصلی‌ترین گام ورود به بازار رمزارز آموزش پیش از ورود به این حوزه است. آموزش به معنی داشتن اطلاعات کافی از این بازار است نه فقط یادگیری نحوه خرید و فروش. اینکه شما ذات بازار رمزارز را بشناسید، عوامل تاثیرگذار در قیمت را بشناسید نیز در کنار یادگیری روش انجام معاملات مهم است.
همچنان که اشاره شد، حوزه رمزارز شاخههای مختلفی برای کسب و درآمد دارد؛ یکی از آنها سرمایه‌گذاری است که بلندمدت انجام می‌شود و دیگری بحث ترید کردن و معامله کردن است که در تایم فریم‌های کوتاه صورت می‌پذیرد. با اینکه قرار نیست ما همه تحلیل‌گر و معامله‌گر باشیم. اما کسی که در این حوزه فعالیت می‌کند باید ذات بازار و هر رمزارز را بشناسد. ارزهایی پتانسیل رشد دارند که پشتوانه قوی، نقشه راه مدون و مشخص، سرمایه‌گذاران مشهور و بنیانگذارانی کاردان داشته باشد. همچنین، توجه داشته‌باشید که یکی از راه‌های بررسی اعتبار یک رمزارز این است که ببینید دارایی مورد نظر شما در صرافی معتبر لیست شده باشد.
لزوم فرهنگ‌سازی در زمینه رمزارزها
به گفته سروری، نمایشگاه‌ها بخصوص صنعت مالی و نمایشگاه‌هایی که به این حوزه مرتبط هستند و حضورِ هرچه بیشتر شرکت‌هایی که روی لبه تکنولوژی مثل هوش مصنوعی ، بلاکچین، رمزارز و ... حرکت می‌کنند، خیلی می‌تواند به بیشتر دیده شدن آن، دانش آن، آموزش و فرهنگ‌سازی در این زمینه کمک کند. بسیار مهم است که این فرهنگ‌سازی اتفاق بیافتد. یعنی ما بدون دانش خرید نکنیم تا ضرر نکنیم. چون این بازار بسیار ریسک دارد و ریسک پذیر است.
اگر پول اضافه‌ای داریم وارد حوزه سرمایه‌گذاری شویم. در این زمینه هم بهترین کار این است که سبدمان را متفاوت بچینیم؛ یعنی بخشی را به سمت رمزارزها ببریم، بخشی را به سمت توکنایز ببریم، بخشی را به موارد دیگر سرمایه‌گذاری اختصاص دهیم. البته شرکت‌های مختلفی هم هستند که می‌توانند در این زمینه کمک کنند و مشاوره بدهند و در این نمایشگاه هم حضور داشتند.
مراقب کلاهبرداری‌ها باشید
عبادی: رمزارزها همین الان هم دارند نقش خود را در اقتصاد خرد ایفا می‌کنند ولی بعید می‌دانم در اقتصاد کلان به زودی خیلی اتفاق خاصی بیافتد
بیرقی به پژوهشگر ایرنا می‌گوید: مهم‌ترین درخواست من از رسانه‌ها این است که تنها روی بحث رویدادهای مالی تمرکز نکنند، بلکه باید به موضوع کلاهبرداری‌ها در این حوزه نیز توجه کرد، چرا که با ممانعت از کلاهبرداری‌ها می‌توان محیطی امن و شفاف برای معاملات و مبادلات ایجاد کرد و اعتماد کاربران نیز به این حوزه افزایش می‌یابد. بنابراین، نسبت به کلاهبرداری‌ها حساس باشید تا فضای بهتری ایجاد شود.
مالکی نژاد مدیرعامل هیوا نیز اظهار می‌دارد: کلاهبرداری در این عرصه از سه سال پیش در ایران شروع شد. کسی آمد یک کوین درست کرد، تبلیغ کرد که این کوین گران می‌شود، وقتی مردم به آن اقبال نشان دادند، چند میلیارد پول مردم را برداشت و رفت.
عبادی هم می‌گوید: بالاخره هر حوزه‌ای که در آن فعالیتی اقتصادی اتفاق می‌افتد، کلاهبرداری هم در آن اتفاق می‌افتد. این محدود به رمزارز نیست. در همه حوزه‌ها کلاهبرداری اتفاق می‌افتد. مثلا در حوزه مسکن، آگهی‌های آنلاین و ... هم کلاهبرداری وجود دارد. طبیعی است که بخشی از این حوزه هم آلوده به کلاهبرداری بشود.
سروری در زمینه فعالیت ایردراپ‌ها هشدار می‌دهد: این پروژه‌ها گسترش زیادی پیدا کرده‌اند ولی باید مراقب کلاهبرداری‌ها و تقلب باشیم که فریب نخوریم، مخصوصا ایردراپ‌هایی که از ما می‌خواهند کیف پول خودمان را به بات تلگرامی وصل کنیم. بهتر است این کار را نکنیم یا کیف پولی را وصل کنیم که خالی باشد تا مورد سوءاستفاده قرار نگیریم.