به گزارش روز شنبه گروه علم و آموزش ایرنا از فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی، محمد مخبر دزفولی در ششمین نشست مرجعیت علمی به میزبانی فرهنگستان علوم گفت: به دنبال واقعی کردن صورت مساله برای کشف آن هستیم که باید روی موانع متمرکز شد. شناخت مساله از طریق شناخت موانع امکان‌پذیر می‌شود که هنوز بر طرف نشده‌اند. برای دستیابی به الگوی مرجعیت علمی باید صبور بود و نباید دنبال راهکارهای فوری باشیم چرا که پرسش و ابهاماتی وجود دارد که برای آنها پاسخی یافت نشده است.
وی افزود: مرجعیت علمی رابطه جدی با تمدن‌سازی دارد، هدف‌گذاری در مرجعیت علمی باید مشخص شود و در این مسیر نگاه به سابقه تمدنی مهم است.
رئیس فرهنگستان علوم دستیابی به مرجعیت علمی را لازمه توجه به موقعیت کنونی دانست چرا که اگر وضعیت امروز به درستی تحلیل نشود دچار اشتباه شده‌ایم و باید مشخص کنیم وضعیت امروز و در نهایت نسبت مرجعیت با آینده ایران چیست.
مخبر دزفولی عنوان کرد: مرجعیت علمی یعنی ایجاد بنای مستقل علمی با استفاده از فرهنگ ایرانی اسلامی که در ذیل گفتمان پیشرفت علمی ایران مطرح شده و نقطه مرکزی برای شکل‌گیری ایران قوی است که نتیجه دستیابی به آن پیشرفت همه جانبه، ثروت‌آفرین، اقتدارآفرین (ملی، علمی، اقتصادی) و شکل‌گیری تمدن نوین اسلامی است.
وی بر چرایی مرجعیت علمی تاکید داشت چرا که امروزه علم تنها به عنوان علم مورد تاکید نیست، بلکه علم به عنوان قدرت مدنظر است و باید دانست که غیر از مَعبَر علم، کشور به پیشرفت نمی‌رسد. مسیر ایران قوی از علم و فناوری می‌گذرد، علم موتور محرکه پیشرفت، ضد سلطه، توسعه محور، فرهنگ پرور و باعث بالندگی اجتماع می‌شود.
رئیس فرهنگستان علوم، مسیر رسیدن به مرجعیت علمی را شروع مدرسه و پیش از مدرسه عنوان کرد و گفت: رویکرد آموزشی باید متناسب با آن طراحی شود، حال سوال مهم این است که چه نوع آموزشی باید در دستور کار قرار گیرد؟
مخبر دزفولی ادامه داد: باید در این زمینه به فهم مشترک دست یافت، همچنین لازم است نسبت به پیشرفت به فهم مشترک برسیم، اگر به دانشمند بها داده نشود دیگر انگیزه‌ای برایش نمی‌ماند، پیشرفت‌های کنونی را با ایثارگری دانشمندان به دست آورده‌ایم و این رویکرد به خاطر عقبه دفاع مقدس در کشور ماست، دانشمندان با نگاه ایثارگرانه برای کشور تلاش کردند. از طرفی اگر مقام معظم رهبری پای نهضت علمی نبودند موفقیت امروز علمی را نداشتیم.
رئیس فرهنگستان علوم ادامه داد: در مسیر مرجعیت علمی باید الگویمان را ارائه دهیم، اکنون به دنبال دستیابی به الگوی مرجعیت علمی هستیم ولی باید صبورانه اقدام کنیم. در این مسیر باید چارچوب‌های مفهومی، ساختاری، برنامه کلان، برنامه اقدام و تضمین یافتگی را مدنظر داشته باشیم.
موانع دستیابی به مرجعیت علمی
استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی نیز در این نشست درباره موانع دستیابی به مرجعیت علمی گفت: یکی از موانع، نداشتن تعریف واضح از مرجعیت علمی است و نبود تعریف واضح می‌تواند به اهداف نامشخص و استراتژی ناکارآمد منجر شود.
حمیدرضا جمشیدی نگاه تجهیزات‌محور به جای انسان‌محوری، نداشتن علم به عنوان دارایی راهبردی در مدیریت‌ها، نگاه به کمیت به جای کیفیت از دیگر موانع مفهومی دانست.
وی در ادامه موانع اقتصادی دستیابی به مرجعیت علمی را تخصیص منابع مالی ناکافی، بی‌ثباتی اقتصادی، حمایت نشدن سازکار بازار از خلاقیت، بی توجه به اولویت‌های ملی و منطقه ای، حمایت نکردن از سرمایه‌گذاری‌های ریسک‌پذیر، توزیع ناعادلانه منابع علمی برشمرد.
استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی موانع سیاسی و قانونی را شامل محدودیت‌ها و تحریم‌ها، تنش‌های ژئوپولتیک و ناسیونالیسم افراطی عنوان کرد.
وی دیگر موانع دستیابی به مرجعیت علمی را اجتماعی و فرهنگی، آموزشی و نیروی انسانی، نهادی، محدودیت‌های زیرساختی، ضعف در مشارکت، محدودیت‌های زیست محیطی و بهداشتی دانست و در ادامه گفت: باید مواظب بود که خود مرجعیت علمی به عنوان مانعی جدی برای مرجعیت علمی تبدیل نشود و به عنوان مانعی مخصوصا برای نیروهای نخبه جوان نشود و مرجعیت علمی تبدیل به برتری‌طلبی خودمحورانه نشود.
نبود بستر فرهنگی مناسب برای دستیابی به مرجعیت علمی
عضو فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی، راهکار رفع موانع مرجعیت علمی را حل برخی از مشکلات بدیهی و مدد گرفتن از صدا و سیما و رسانه‌ها عنوان کرد که از این مسیر آحاد جامعه متوجه اهمیت مرجعیت علمی خواهند شد.
علی اکبر صالحی افزود: تاریخ معاصر ما نشان می‌دهد که دوران برانگیختگی جامعه ایران از مشروطه شروع شد و تجلی آن در انقلاب اسلامی به وقوع پیوست، اکنون در دوران بالندگی به سر می‌بریم این دوران را باید به درستی سپری کنیم تا به دوران فرهیختگی دست یابیم، در دوران فرهیختگی همه عناصر جامعه درست در جای خود قرار دارند و همه آحاد جامعه از شهری و روستایی از جهان‌بینی مناسب برخوردار خواهند بود.
وی عنوان کرد: در این مسیر باید قوانین مجلس نیز مورد توجه قرار گیرد و قوانین و مقرراتی که در جهت پیشرفت علمی و مرجعیت علمی مانع ایجاد می‌کند برطرف شود.
ضرورت دریافت عمیق از مرجعیت علمی
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی هم در این نشست بیان کرد: در مساله مرجعیت علمی نباید موضوع مرجعیت را به موضوعات مختلف مرتبط کنیم. متاسفانه هنوز به درستی وارد بحث مرجعیت علمی نشده‌ایم.
سعید رضا عاملی گفت: مرجعیت علمی این است که به جایگاهی دست یابیم که به عنوان محل مراجعه دنیا شویم، نباید ذوب در مساله باشیم، رهبر انقلاب نیز به موضوع مرجعیت تاکید زیاد دارند باید دریافت عمیق از مرجعیت علمی ایجاد شود.
محمدهادی همایون، معاون علوم انسانی و هنر دانشگاه آزاد اسلامی هم گفت: هنوز مرجعیت علمی را به درستی نمی‌شناسیم و با آشفتگی مفهومی با آن مواجه شده‌ایم. برای عبور از این مرحله راه دشواری در پیش داریم، چرا که پس از این باید الگو و چارچوب برای مرجعیت علمی پیدا کنیم.
محمدرضا شمس اردکانی، دبیر فرهنگستان علوم نیز اظهار داشت: باید فهم مشترک درباره مرجعیت علمی ایجاد شود ما پیش از این نیز در سابقه تاریخی خود سابقه مرجعیت علمی داشتیم و باید به مسیرهایی که طی کرده‌ایم توجه کنیم.
در ادامه نشست، سعید سرکار، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران گفت: به یک زیرساخت قوی برای مرجعیت نیاز داریم و برای دستیابی به زیرساخت‌های باید موانع برطرف شود و در اولویت اول باشد.
استقرار مرجعیت علمی متناسب با ظرفیت‌های کشور
علی اکبر صبوری، استاد دانشگاه تهران نیز در این نشست گفت: مقام معظم رهبری مرجعیت علمی را به ظرفیت‌های کشور گره می‌زنند، بنابراین باید بفهمیم که چطور می‌توانیم از این ظرفیت‌ها استفاده کنیم. امکانات تحقیقاتی بلا استفاده در ایران زیاد است و باید از همه امکانات بهره‌برداری مطلوب داشته باشیم.
پیمان صالحی، معاون پژوهشی وزارت علوم نیز در این نشست عنوان کرد: باید دبیرخانه دائمی مرجعیت علمی ایجاد شود، از تجربیات و تحقیقات مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور نیز می‌توان استفاده کرد. برخی از مدیران ارشد اقتصادی، نگرش یا اعتقادی به پیشرفت کشور از طریق علم و فناوری نداشتند. نمی‌دانیم اگر تاکیدات مقام معظم رهبری نبود چطور باید این اهمیت را نمایان می‌کردیم. برای دستیابی به مرجعیت علمی می‌توانیم بر اساس وظایفمان نیز تقسیم کار کنیم.
اعضای دیگر این جلسه نیز بر چیستی و الگوی مرجعیت علمی و راهکارهای دستیابی به آن تاکید کردند.