به گزارش خبرنگار سیاسی ایرنا، با معرفی کابینه از سوی رئیس‌جمهور به مجلس شورای اسلامی، دیدگاه‌ها و مواضع متعددی از جانب شخصیت‌ها و گروه‌های مختلف سیاسی در فضای جامعه مطرح شد؛ دیدگاه‌هایی که بعضی از آنها صبغه همراهی داشت و برخی منتقدانه بود.
برای ارزیابی این مواضع گفت‌وگوی نسبتا مفصلی داشتیم با مهندس محمدرضا باهنر دبیرکل جامعه اسلامی مهندسین. او سیاستمداری کهنه‌کاری است که به سبب مشی اعتدالی‌اش همواره با گروه‌ها و جریان‌های مختلف سیاسی روابط حسنه‌ای داشته است. باهنر با ۷ دوره حضور در مجلس شورای اسلامی رکورددار نمایندگی مجلس است و تجربه زیادی در مورد فراز و فرودهای کار نمایندگی به‌ویژه در موارد خاص دارد.
آن‌چه در ادامه می‌خوانید مشروح این گفت‌وگو است:
ایرنا: سلام عرض می‌کنم خدمت شما آقای مهندس و تشکر می‌کنم از وقتی که در اختیار ایرنا قرار دادید. با توجه به اینکه آقای رئیس جمهور کابینه خودشان را به مجلس معرفی کردند و مجلس در فرآیند بررسی صلاحیت وزرای پیشنهادی است، از طرفی معرفی کابینه واکنش‌های متنوعی از جانب طیف‌ها و گروه‌های مختلف سیاسی در پی داشته، به عنوان اولین سؤال ارزیابی خودتان را از این ترکیب بفرمائید.
باهنر: بحث، بحث بسیار مهمی است و قاعدتا در محافل سیاسی، فرهنگی و اقتصادی و جاهای مختلف بحث مطرح هست و به قول معروف الان توپ در زمین مجلس است. آقای دکتر پزشکیان هم در زمان تبلیغات انتخاباتی و هم بعد از موفقیت و انتخاب شدن به عنوان رئیس جمهور دوره چهاردهم، مطالبی داشتند و حرفهایی زدند و وعده‌ها و قول‌هایی دادند و سعی کردند مبتنی بر آن وعده‌ها کابینه را معرفی کنند. البته تلاش زیادی هم کردند. ایشان بالاخره در طول یک ماهی که فرصت داشتند، گروه‌ها، کارگروه‌ها و جریانات مختلف را برای مشورت دعوت کردند. ساختارهایی را ایجاد کردند مثل شورای راهبری، برخی از معاونین را منصوب کردند و در آن شوراها هم تحولات متنوع و متعددی رخ داد.
آقای پزشکیان، چندین شاخص مقابلشان بود که باید با رعایت این شاخص‌ها افراد را انتخاب می‌کردند؛ من اگر بخواهم جمله آخر را اول بگویم، فکر می‌کنم که بالاخره با محدودیت زمانی که ایشان داشتند، و توقعاتی که در جامعه بود و مبانی که خودشان اعلام کرده بودند، و در راس همه آنها هم توصیه‌های مقام معظم رهبری در اینکه دولت حساسیت‌های مجلس، و مردم و ... را در نظر بگیرد و نکته مهم دیگری که ایشان یکی دو بار دیگر تاکید کردند که آدم‌هایی که با اصول انقلاب و نظام زاویه دارند در مسئولیت‌های اجرایی استفاده نشود، از طرفی در جامعه و در ساحت سیاست و در جریانات سیاسی نمی‌خواهم بگویم رادیکال، بالاخره هر جناحی یک طیف تندرو و طیف معتدل دارد و بحثی هم که جناب آقای پزشکیان داشتند این بود که می‌خواهند در کابینه یک اجماع به وجود بیاوررد که کابینه به اصطلاح یک طرفه و یک جناحی نباشد. بنابراین در مجموع باید بگویم آقای پزشکیان را در چینش افرادی که به مجلس معرفی کردند موفق می‌بینم و فکر می‌کنم که حداکثر تلاش خودشان را کردند که آدم‌های مناسب را معرفی کنند.
ما همان روزها که دکتر پزشکیان کارگروه‌های مختلف را انتخاب و هر کدام را مامور شناسایی افراد کردند، به طور متوسط برای هر وزارتخانه‌ای ۱۰ تا ۱۵ نفر مطرح بودند، گفتیم شاید این کار، کار خیلی دقیقی نبود؛ چون ۱۵ نفر برای یک مسئولیت مطرح می‌شوند، نهایتا رئیس جمهور یک نفر از آنها را می‌تواند انتخاب کند. شاید آن ۱۴ نفری که اسم‌شان مطرح بوده و نهایتا انتخاب نشدند، مسئله‌دار و مشکل‌دار شوند و گلایه کنند که چرا اصلا اسم ما را مطرح کردید؟ چرا با ما مصاحبه کردید؟ اگر مصاحبه کردید چرا نپذیرفتید؟ آن فردی که معرفی کردید در چه مواردی از ما بهتر بودند؟ و ...
در مجموع باید بگویم آقای پزشکیان را در چینش افرادی که به مجلس معرفی کردند موفق می‌بینم و فکر می‌کنم که حداکثر تلاش خودشان را کردند که آدم‌های مناسب را معرفی کنند.
برخی افراد یک‌سری نقدهای جدی به این کابینه مطرح می‌کنند، من عموما اینها را جزء گروه‌های تندرو می‌دانم. شاید هم از آقای پزشکیان توقع بالایی دارند که مثلا همه وزرا از جناح ما باشند، و آنها هم که از جناح ما هستند آدم‌های سفت و سخت و تندش باشند! اما آقای پزشکیان از روز اول قرارش این نبود. اگر هم شما رسانه‌ها و فضای مجازی را مرور کنید، می‌بینید نیروهایی که یک مقدار تندرو و خالص‌ساز هستند یا احتمالا زیاده‌خواه هستند، بیشتر آنها منتقد هستند که چرا از نیروهای ما استفاده نشده و چرا از آن خالص‌ها و تندها استفاده نشده است؟ قرار آقای پزشکیان از اول این بود که از آن نیروها استفاده نکند.
من فکر می‌کنم افرادی که به مجلس معرفی شدند، استعلام‌هایشان نیز باید از مراکز امنیتی، اطلاعات سپاه و وزارت اطلاعات انجام شده باشد و به نظر می‌رسد که این افراد از طرف این مراکز چراغ سبز داشتند.
من باز هم توصیه می‌کنم در مدتی که فرصت باقی است، اگر فرض کنیم وزارت اطلاعات یا اطلاعات سپاه یا بقیه مراکز در مورد یک فردی حرف دارند، صحبت دارند و ادعا دارند و مدعی هستند که مثلا جناب آقای پزشکیان رعایت نکرده، نمایندگان وارد ماهیت بحث شوند و ببیند که مثلا اشکال وزارت اطلاعات به این فرد چیست؟ مدارکشان چیست؟ مستنداتشان چیست؟ آیا خدایی ناکرده، بحث‌ها بحث‌های سیاسی محفلی و ... است، یا واقعا یک‌سری مستندات و مدارک و حرفهای دادگاه‌پسند وجود دارد. اگر خدای ناکرده فردی معرفی شده باشد که از طرف مراکز اطلاعاتی به صورت مستند تایید نشده باشد، حتما کمیسیون‌های تخصصی به صورت جدی و دقیق وارد شوند. البته من خیلی بعید می‌دانم که آقای پزشکیان اینطور افرادی را معرفی کرده باشد.
من روز بعد از انتخابات مرحله دوم (روز ۱۶ تیر) قراری با آقای دکتر قالیباف گذاشتم و با ایشان مفصل صحبت کردم، عرض کردم که مجلسی‌ها و ... یک‌سری حق و حقوق دارند و حقشان است که با آقای پزشکیان حداکثر مذاکره را بکنند و تمام اختلافات و شبهه‌هایی را که دارند قبل از معرفی وزرا به مجلس حل و فصل کنند و مسئله‌ای را باقی نگذارند.
خدا ان‌شاءالله درجات آقای رئیسی و همراهان شهیدش را متعالی بگرداند، من فکر می‌کنم یکی از دلایل موفقیت نسبی دولت آقای رئیسی این بود که در آن زمان هم افکار عمومی داخلی، هم افکار عمومی بین‌الملل حسشان این بود که ۳ قوه نظام جمهوری اسلامی ایران با هم هستند. اگر چه زیرپوستی یک رقابت‌ها و اختلافاتی هم وجود داشت، من هم خبر داشتم، اما این مسئله، مسئله عمومی نبود، در افکار عمومی این حس بود که سه قوه با هم کار می‌کنند.
تقاضای جدی من از نمایندگان محترم مجلس این است که طوری رفتار کنند که ان‌شاءالله دولت آقای پزشکیان که مستقر می‌شود و کارش را شروع می‌کند، حس عمومی مردم این باشد که این ۳ قوه قرار است باز هم با هم کار کنند. در مقابل هم نیستند. چون اگر خدای‌ناکرده این احساس در جامعه به وجود بیاید که مجلس با دولت یکی به دو و مچ‌گیری می‌کنند، این موضوع از نظر روانی هم در عملکرد دولت می‌تواند اثر منفی داشته باشد و هم در عملکرد مجلس و هم در افکار عمومی می‌تواند اثر منفی بگذارد.
بنابراین تمنا و خواهش من این است که ان‌شاءالله حتما مجلس رعایت کند. البته توقع نداریم که مجلس چشم و گوش بسته به همه وزرا رأی مثبت بدهد، اما اگر می‌خواهد به کسی رأی عدم اعتماد بدهد یا درواقع رأی اعتماد ندهد، واقعا سعی کنند بین خودشان و خدای خودشان مستدل این کار را بکنند. این موارد که مثلا این فرد در جناح ما نیست، دوست ما نیست، رفیق ما نیست، یا آن کسی که معرفی کردیم چرا آقای پزشکیان او را انتخاب نکرده است؟ این دلایل را دوستان خواهشا کنار بگذارند و بعضی از عزیزانی که قبل از رأی اعتماد نقدهایی را به صورت تند و تیز در رسانه‌ها و در فضای مجازی و ... شروع کردند، یک مقدار معتدل‌تر و نرم‌تر کار کنند و دنبال ایجاد دعوا و فتنه در کشور نباشد.
ایرنا: آقای باهنر به نظر شما در تیمی که معرفی شده است چقدر تخصص‌گرایی لحاظ شده است؟ چقدر پیشینه کاری و سوابق تحصیلی گزینه‌های معرفی شده در تناسب با جایگاهی است که معرفی شده‌اند؟ و با این وضعیت فکر می‌کنید در صورت تشکیل دولت به این صورت، تعامل این کابینه با نهادهای دیگر در آینده چگونه خواهد بود؟
باهنر: من مدیریت را در سه شاخصه می‌بینم، یکی تجربه، دوم علم و دانش و سوم فنّ مدیریت. این سه که با هم جمع شوند می‌تواند یک مدیر قدرتمند، توانمند و موثر را بر یک مسئولیتی بنشاند.
برای اداره کردن تخصص به تنهایی کافی نیست، تجربه هم به تنهایی کافی نیست و آن کسی که بتواند فنّ مدیریت داشته باشد، باید بتواند از متخصصین به موقع و به جا استفاده کند، آگاهی‌های عمومی به مسائل و مشکلات داشته باشد. من بعضی وقت‌ها یک نگرانی دارم، برخی از عزیزان که می‌خواهند بیایند در مسئولیتی، هنوز نمی‌دانند که مشکلات آن بخش چیست؟ من گاهی اوقات می‌گفتم تعداد زیادی از نامزدهای نمایندگی مجلس موقعی که می‌خواهند تبلیغات کنند، دقیقا نمی‌دانند اختیار نماینده چیست؟ وظایف نماینده چیست؟ و امکانات مملکت چیست؟ بعضا وعده‌هایی می‌دهند که اصلا با امکانات مملکت همخوانی ندارد. این موضوع خیلی گرفتاری ایجاد می‌کند. طرف یک‌سری وعده‌هایی بدهد بعد به مسئولیت برسد و ببیند که امکان برآورد آن نیست!
یا بعضی‌ها می‌خواهند بعضی از مشکلات را عاطفی حل کنند؛ من اخیرا با تعدادی از نمایندگان مجلس صحبت می‌کردم که دوره اولی است که به مجلس آمده‌اند، گفتم که یکی از مواردی که خیلی به شما مراجعه می‌کنند، این است که چرا در شرایطی که تورم مثلا ۴۰ درصد است، اما حقوق کارمندان ۲۰ درصد اضافه می‌شود؟
برخی افراد یک‌سری نقدهای جدی به این کابینه مطرح می‌کنند، من عموما اینها را جزء گروه‌های تندرو می‌دانم. شاید هم از آقای پزشکیان توقع دارند که مثلا همه وزرا از جناح ما باشند،آدم‌های سفت و سخت و تندش باشند! اما آقای پزشکیان از روز اول قرارش این نبود.
گفتم اگر شما هم بخواهید این مسئله را عاطفی حل کنید، می‌گویید که ما هم تصویب می‌کنیم که حقوق هم ۴۰ درصد افزایش پیدا بکند. اما به محض اینکه شما تصویب کردید که حقوق‌ها ۴۰ درصد اضافه شود، چون منبع درآمدی مطمئنی نداریم، آن وقت تورم ۴۰ درصدی، ۵۰ درصد می‌شود! یعنی یک دور باطل ایجاد می‌کند، باعث کاهش ارزش پول ملی و تورم بیشتر می‌شود، این مسئله را باید خردمندانه حل کرد. به شکل عاطفی و دلسوزی و اینکه امشب فکری کنیم که مردم خوشحال شوند، نمی‌شود.
شاید برخی از متخصصان از حرفهای من خیلی خوششان نیاید. ممکن است فردی فرق بین برق تک فاز و سه فاز را نداند، اما اگر وزیر نیرو بشود آدم مطمئن می‌شود که به قول معروف می‌ترکاند و اوضاع را کلا عوض می‌کند. به عنوان مثال مرحوم آقای هاشمی رفسنجانی در حمل و نقل دریایی و ریلی، شاید تخصص علمی دقیق نداشت اما بلد بود که از آدم متخصص در جای درست و به موقع استفاده کند، از این‌رو اگر مثلا دو سال در جایگاه وزیر راه و ترابی قرار می‌گرفت، حوزه حمل و نقل را متحول می‌کرد.
همانطور که رئیس جمهور به نمایندگان گفتند شما اگر می‌خواهید دولتی را نقد کنید بگذارید دولت مستقر بشود، کارش را شروع کند بعد از ۵ ماه ۶ ماه دیگر شروع به نقد کردن کنید که آیا توانستیم یا نتوانستیم، توصیه من این است که واقعا اگر نمایندگان برای عدم اعتماد یک فردی استدلال قوی ندارند، استیضاح هم دست نماینده است. بالاخره به اعتماد رئیس جمهور اعتماد کنید رأی بدهید، اگر خدایی ناکرده بعد از ۶ ماه - یک سال، احساس کردید که این فرد این کاره نیست یا بلد نیست، یا در عوض اینکه کارهای مثبت انجام بدهد کارهای منفی انجام می‌دهد، شما استیضاح دستتان است و می‌توانید یک وزیر را عزل کنید.
ایرنا: به بحث مجلس اشاره کردید و امکاناتی که در اختیار دارد، با توجه به انعطافی که رئیس جمهور نشان دادند و چینش کابینه به نحوی است که به نظر می‌رسد شعار وفاق ملی در آن رعایت شده است و آقای پزشکیان سعی کردند به نوعی از گروه‌ها و جناح‌های مختلف سیاسی افرادی را گزینش کنند، با توجه به این امر به نظر شما مجلس در دادن رأی اعتماد چه وظیفه‌ای دارد؟
باهنر: مجلس شورای اسلامی دو وظیفه اساسی دارد؛ یکی وظیفه قانونگذاری و دیگری نظارت بر حسن اجرای قوانین. مجلس قاعدتا باید به کسی رأی اعتماد بدهد، که اطمینان کند، این فرد می‌تواند وظایف خودش را در این بخش به خوبی انجام دهد.
اما اولا توقع‌ها نباید غیرممکن باشد. یعنی فرض کنید ما فردی را به عنوان وزیر اقتصاد منصوب کنیم، بعد توقع داشته باشیم که بعد از یک سال مسئله تورم کشور را کنترل و تک رقمی کند. امکانش هست، من از نظر فنی می‌گویم می‌شود تورم را تک‌رقمی کرد اما از آن طرف هم مشکلات دیگری مثل رکود سنگین و بیکاری ایجاد می‌شود. باید این شاخص‌ها را به نحو متعادل اصلاح کرد.
زمان دولت جناب آقای روحانی که دولت را با یک تورم ۴۲، ۴۳ درصدی تحویل گرفتند آن موقع گفتند می‌خواهیم تورم را تک‌رقمی کنیم. من گفتم که این موضوع امکانپذیر است، اما در عوض رکود در کشور ایجاد می‌شود، باید هدف‌گذاری کنیم که تورم ۲۰ درصد بشود نه اینکه تورم ۴۰ درصدی را بخواهیم ۵ درصد کنیم. یک شوخی کردم گفتم که اگر می‌خواهید اصلا تورم در کشور نباشد، کشور باید بهشت زهرا شود. اگر بهشت زهرا شود دیگر ملت نه غذا، نه مسکن می‌خواهند نه انرژی می‌خواهند نه اشتغال می‌خواهند! اما اگر بخواهیم تورم صفر بشود، رکود صددرصدی در کشور ایجاد می‌شود. اتفاقا بعضی از کشورهای در حال توسعه گاهی که تورم در کشورشان وجود ندارد تحریک می‌کنند که یک مقداری تورم ایجاد بشود برای اینکه رکود نباشد و رقابت باشد.
همانطور که رئیس جمهور به نمایندگان گفتند شما اگر می‌خواهید دولتی را نقد کنید بگذارید دولت مستقر بشود، کارش را شروع کند بعد از ۵ ماه ۶ ماه دیگر شروع به نقد کردن کنید که آیا توانستیم یا نتوانستیم، بالاخره به اعتماد رئیس جمهور اعتماد کنید رأی بدهید، اگر خدایی ناکرده بعد از ۶ ماه - یک سال، احساس کردید که این فرد این کاره نیست یا بلد نیست، شما استیضاح دستتان است و می‌توانید یک وزیر را عزل کنید.
مهم‌ترین مسئله سلامت نفس است. مجلس باید به سلامت نفس وزرا اعتماد داشته باشد. اینکه حضرت آقا چندین بار تذکر دادند هم به رئیس جمهور و دیگران، کسی که می‌خواهد در این منصب بالا بنشیند و وزیر یکی از وزارتخانه‌ها بشود، باید با کلیات و اصول نظام زاویه نداشته باشد.
باید نمایندگان مجلس از وزرا توقع کارهای غیرممکن نداشته باشند. ممکن است یک کاری ممکن باشد ولی مثلا ۵ سال زمان نیاز دارد. این رویکرد که بگویند امشب مشکل مردم را حل کنیم و کاری به دو سال آینده نداریم اصلا خوب نیست. اتفاقا یکی از مشکلات جدی سیاستگذاران ما و بعضا دولتهای ما این بوده که در فکر امشب مردم هستند، اما در فکر سال آینده‌شان نیستند. در فکر امسال مردم هستند ولی در فکر ۵ سال آینده‌شان نیستند. در حالیکه دولت‌ها باید هم برنامه کوتاه‌مدت داشته باشند و هم میان‌مدت و هم درازمدت.
مجلس در افکار عمومی و در نظام بین‌الملل تلاش کند که یک وجهه هماهنگی و همراهی سه قوه را مردم به تماشا بنشینند نه خدای‌ناکرده، درگیری و تخاصم قوا.
ایرنا: یکی از شعارهای اساسی آقای رئیس جمهور تشکیل دولت وفاق ملی بود. قبل از معرفی کابینه فضا به سمتی پیش رفت که بحث سهم‌خواهی برخی افراد و جریان‌ها مطرح شد، تا جایی که صدای خود آقای پزشکیان هم درآمد و گفت: «انتخاب مسئولان برای ما معضل شده، شعار دادیم انتخاب برتر می‌کنیم، حالا به همه می‌گوییم کمک کنید، همه آدم‌های خودشان را معرفی می‌کنند. نمی‌دانیم باید چه کار کنیم!» نظر شما در مورد این فشارها که از سوی برخی افراد اعمال می‌شد، چیست؟
باهنر: خود من روز اول گفتم اصولگرا هستم به این معنا که به اصول انقلاب و سیاست‌های کلی انقلاب وفادار هستم و به مردم هم وفادار هستم. من در مجلس هم که بودم وقتی مثلا در کمیسیون تلفیق برنامه چهارم یا پنجم که رئیس شدم، گفتم به شرطی رئیس می‌شوم که نایب‌رئیس من یک اصلاح‌طلب باشد. برای اینکه برنامه ۵ ساله توسعه، جناحی نیست، چپ و راستی ندارد، یک کار ملی است و باید این کار را انجام داد.
من می‌خواهم بگویم یک دولتی که وفاق ملی در آن باشد، از جریانات مختلف در آن باشند، کارهای مملکت را خیلی بهتر و نرم‌تر و معتدل‌تر می‌تواند جلو ببرد تا یک دولتی که مثلا صددرصد اصلاح‌طلب یا اصولگرا باشد.
من در دولت نبودم، اما با توجه به تجربه ۲۸ ساله‌ای که در مجلس داشتم شهادت می‌دهم و می‌گویم بالای ۹۰ درصد از تصمیماتی که مجلس می‌گیرد غیرجناحی است. لازم نیست همه مسائل را جناحی ببینیم. یک‌سری از مسائل هم جناحی است، مثلا وقتی می‌خواهیم رئیس مجلس و رؤسای کمیسیون‌ها را انتخاب کنیم، این موارد جناحی است. اما وقتی می‌خواهیم بودجه دولت را تصویب کنیم، نباید اینگونه رفتار کنیم. این بودجه مال مملکت است، این برنامه توسعه برای ۸۰ میلیون جمعیت است، ربطی به دولت امروز و فردا و پس فردا ندارد.
بنابراین خواهشم این است که اولا این مسئله اجماعی را که آقای پزشکیان آورده‌اند مجلس هم در همین مسیر کار کند. رئیس مجلس و نمایندگانی که حوزه نفوذ رأی دارند، سعی کنند که ان‌شاءالله با همدلی، مسئله رای اعتماد را پیش ببرند.
اگر بعضی از جناح‌ها، در مجلس وجود دارند یک مقدار از دید ما تندرو هستند، یک مقدار ترمز را بکشند، از آقای پزشکیان خیلی توقعات تندروانه نداشته باشند. البته اگر وزیری معرفی شده است که اکثریت مجلس به اتفاق به این جمع‌بندی رسیده‌اند این فرد به درد فلان جا نمی‌خورد و اگر بیاید مضر است، این مورد ممکن است برای یکی دو نفر پیش بیاید، اما امیدواریم اکثریت قریب به اتفاق کابینه بتواند رأی بیاورد که دولت آقای پزشکیان هر چه زودتر مستقر شود و شروع به کار کند.
ایرنا: قبل از معرفی کابینه آقای پزشکیان از جناح‌های مختلف و گروه‌های مختلف درخواست کردند، اگر گزینه مناسبی مدنظر دارند اعلام کنند، در خبرها بود که شما به عنوان جامعه اسلامی مهندسین هم افرادی را به ایشان پیشنهاد کردید، در لیستی که معرفی شده است آیا گزینه‌های شما هم حضور دارند؟
باهنر: نه ـ توقع ما هم از روز اول این نبود. ما گفتیم که آقایان این افراد را هم بررسی کنند. یک سری افراد را معرفی کردیم، حالا یکی دو نفرشان در لیست معرفی شده هستند ولی آنها هم گزینه‌های انحصاری ما نبودند.
یک نکته را بگویم حتما مجلس پیگیری می‌کند؛ از قدیم عرف بوده که رئیس جمهور به صورت مشخص گزینه بعضی از وزارتخانه‌ها را با مقام معظم رهبری چک می‌کردند. مثل وزارت دفاع، وزارت اطلاعات، وزارت خارجه، بعضا وزارت کشور، اینها را معمولا روسای جمهور می‌رفتند و تاییدیه مقام معظم رهبری را می‌گرفتند. قاعدتا این مسئله باید رعایت شده باشد. من خبر ندارم، من تحلیلی عرض می‌کنم، دوستان هم بررسی بکنند که اگر این اتفاق افتاده که ان‌شاءالله افتاده، رعایت کنند.
ایرنا: از وقتی که در اختیار ما گذاشتید سپاسگزارم، اگر نکته پایانی دارید بفرمایید.
باهنر: عرضی نیست، ممنون از شما.