به گزارش ایرنا، بازماندن از تحصیل آن هم در سیستان و بلوچستان به عنوان جوان‌ترین استان کشور موضوع جدیدی نیست؛ استانی که به واسطه وسعت جغرافیایی زیاد و بالاترین پراکندگی جمعیت در میان استان‌های کشور، با وجود همه تلاش‌های صورت گرفته پس از انقلاب همچنان در گیرودار کمترین آمار بهره‌مندی از فضای آموزشی استاندارد و بالاترین آمار بازمانده از تحصیل در کشور است.
کمبود فضاهای آموزشی، وضعیت نامطلوب سرویس‌دهی به مدارس، روی آوردن به مشاغل کاذب مانند سوخت‌کشی، مسائل فرهنگی و ازدواج زودهنگام دختران و تعداد قابل توجه بی‌شناسنامه‌ها در سیستان و بلوچستان دلایل عمده تشدید معضل بازماندگان از تحصیل در این خطه از کشور است.
اگر چه تلاش‌ها برای زنده کردن رویاهای خاموش برخی کودکان سیستان و بلوچستان که در حسرت ادامه تحصیل هستند مضاعف شده تا همه از حق طبیعی و قانونی مبنی بر آموختن سواد، لبخند و شادی‌های کودکانه در مدارس بهره‌مند شوند؛ اما برخی آمارها از وجود ۶۰ تا ۷۰ هزار بازمانده از تحصیل در این استان حکایت دارد؛ کودکانی که در سن ۶ تا ۱۵ سال از تحصیل باز می‌مانند و یا ترک تحصیل می‌کنند؛ البته آمارهای رسمی منهای آمار فاقدین شناسنامه اعلام می‌شود.
وسعت جغرافیایی زیاد استان، پراکندگی و سخت‌گذر بودن راه‌های روستایی، کمبود امکانات و فضای آموزشی، فقر فرهنگی و اقتصادی، سیل مهاجران از کشورهای همسایه، تعصبات خانوادگی، کودک‌همسری و نداشتن شناسنامه بخشی از دلایلی به شمار می‌رود که باعث شده سیستان و بلوچستان به عنوان جوان‌ترین استان کشور با معضل بازماندگان از تحصیل دست و پنجه نرم کند.
پراکندگی و سخت‌گذر بودن راه‌های روستایی، کمبود امکانات و فضای آموزشی، فقر فرهنگی و اقتصادی، تعصبات خانوادگی، کودک‌همسری باعث شده سیستان و بلوچستان به عنوان جوان‌ترین استان کشور با معضل بازماندگان از تحصیل دست و پنجه نرم کند
جمهوری اسلامی ایران در راستای ضرورت تحصیل دانش‌آموزان و تأثیر آن در توسعه جامعه و با توجه به آموزه‌های اسلامی در حوزه عدالت در علم‌آموزی، امکانات و تجهیزات مختلف را برای آموزش رایگان فرزندان فراهم کرده است.
اصل سی‌ام قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به صراحت اعلام کرده که «دولت موظف است وسایل آموزش و پرورش رایگان را برای همه مردم تا پایان دوره متوسطه فراهم سازد و وسایل تحصیلات عالی را تا سرحد خودکفایی کشور به صورت رایگان گسترش دهد.»
در این راستا، وزارت آموزش و پرورش با ساخت و توسعه مدارس دولتی، جذب حداکثری معلم برای دانش‌آموزان در نقاط مختلف کشور و در نهایت فرهنگ‌سازی به منظور حضور حداکثری دانش‌آموزان در کلاس‌های درس تلاش می‌کند تا قانون آموزش رایگان و عمومی را برای همه شهروندان اجرا کند؛ اما با وجود تلاش‌های انجام شده در این حوزه، همچنان شاهد کودکان بازمانده از تحصیل در نقاط مختلف کشور از جمله سیستان و بلوچستان هستیم.
آمایش نامناسب مدارس تا غلبه فرهنگ سنتی
معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری کل سیستان و بلوچستان با اشاره به اهمیت نظام آموزش رسمی در توسعه پایدار هر جامعه، اظهار کرد: باید بپذیریم که مساله اجتماعی پوشش فراگیر آموزش و پرورش همگانی در سیستان و بلوچستان، با وجود اصل ۳۰ قانون اساسی و منویات مقام معظم رهبری کماکان با چالش جدی مواجه بوده و ضرورت دارد تا تمامی نهادهای متولی با رویکردهای اقتصادی، حمایتی، فرهنگی - اجتماعی، هویتی و اطلاعاتی و زیر ساختی، نهایت تلاش خود را در پوشش حداکثری اشتغال به تحصیل در بازه سنی ۷ تا ۱۸ سال انجام دهند.
غلامرضا نجفی با تشریح علل تسهیل‌گر پدیده بازماندگی یا ترک تحصیل در سیستان و بلوچستان، افزود: آمایش نامناسب مدارس بویژه در مراکز جمعیتی روستایی، برخی از فرهنگ‌های سنتی بویژه مرتبط با دانش‌آموزان دختر مقاطع متوسطه اول و دوم، معضلات معیشتی خانوارها و ضرورت اشتغال به فعالیت اقتصادی نوجوانان بویژه در شهرهای نوار مرزی به واسطه فقر خانوارها، کمبود مدارس یا کادر آموزشی مقاطع متوسطه اول و دوم در مراکز روستایی، کودک همسری و ضعف در برخی شیوه‌های فرزندپروری و معضلات مرتبط با هویت یا منع خدمات، برخی از مهمترین چالش‌های ترک تحصیل دانش آموزان این استان محسوب می‌شود.
وی ادامه داد: در مجموع نرخ بازماندگی و ترک تحصیل در دانش‌آموزان مقطع ابتدایی۴۲ هزار و ۸۴۵ نفر، در ترک تحصیل مقطع متوسطه اول ۳۷ هزار و۹۵۸ نفر و در مقطع متوسطه دوم ۶۸ هزار و ۶۴ نفر است.
۱۴۸ هزار و ۷۶۹ کودک و نوجوانان هفت تا ۱۸ ساله از آموزش همگانی به دلایل گوناگون محروم هستند که از این تعداد ۸۱ هزار و ۳۲۵ طفل و نوجوانان دختر و ۶۷ هزار و ۴۴۴ نفر نیز دانش آموزان بالقوه پسر هستند
معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری کل سیستان و بلوچستان تاکید کرد: در واقع ۱۴۸ هزار و ۷۶۹ کودک و نوجوانان هفت تا ۱۸ ساله از آموزش همگانی به دلایل گوناگون محروم هستند که از این تعداد ۸۱ هزار و ۳۲۵ طفل و نوجوانان دختر و ۶۷ هزار و ۴۴۴ نفر نیز دانش آموزان بالقوه پسر هستند، به بیان دیگر حدود ۱۴ درصد کودکان و نوجوانان ساکن سیستان و بلوچستان از آموزش همگانی و تحصیل محروم هستند که از این آمار در مقطع متوسطه دوم نگران کننده‌تر بوده، بطوریکه ۲۴ درصد کودکان ۱۵ تا ۱۷ از مدارس ترک تحصیل کرده که بدون شک این پدیده در بلندمدت علاوه بر بروز آسیب‌های اجتماعی نهادینه شده، می‌تواند منشاء بسیاری از چالش‌های اجتماعی و موانع توسعه پایدار و درونزا را رقم بزند.
وی بیان کرد: ضرورت دارد تا علاوه بر اعاده به تحصیل دانش آموزان و ارتقای کمی جامعه آماری دانش آموزان هفت تا ۱۸ سال در مدارس و مراکز آموزشی، به کیفیت نظام آموزشی و تعلیم و تربیت نیز توجه شود، در این راستا سند ائتلاف ملی نظام مراقبت اجتماعی دانش آموزان یا نماد با مشارکت ۱۴ دستگاه متولی در آذر ماه سال ۱۳۹۴ تصویب و به امضای عالی‌ترین مسوولان نهادهای متولی نیز رسید.
موانع تحقق عالی چشم انداز طرح نماد
نجفی تصریح کرد: بنابراین با نگاهی نقادانه و بر حسب داده‌های آماری باید بپذیریم هرچند در فرایندهای مرتبط با تشکیل پرونده شخصیت، برگزاری کارگاه‌های ویژه دانش‌آموزان، اولیا و کادر آموزشی و یا غربالگری و آموزش و مداخلات ارتقایی، اقدامات شاخصی صورت گرفته، اما در حوزه ارجاع برای دانش آموزان موضوع مداخلات حمایتی، معاضدتی، درمانی و بازتوانی یا خدمات مددکاری و حمایت‌های روانی - اجتماعی با معضلاتی مواجه هستیم که کمبود منابع اعتباری، اهمال برخی از مدیران و دستگاه‌های متولی و معضلات هویتی دانش آموزان ارجاع شده و برخی از ضوابط دست و پاگیر و موانع مقرراتی، مانع تحقق عالی چشم انداز طرح نماد تا مقطع حاضر شده است.
وی با تاکید بر اعمال تعهدات مشترک طرح نماد، گفت: شناسایی و تقویت عوامل محافظت کننده و دیده‌بانی مستمر عوامل مخاطره آمیز دانش آموزان در مدارس، خانواده و محله، ارائه خدمات آموزشی پیشگیرانه به دانش آموزان نیازمند توجه و خانواده‌های آنها و اتخاذ مجموعه‌ای نظام یافته از خدمات و برنامه‌ها، شامل غربالگری، آموزشی و توانمندسازی به منظور مراقبت دانش آموزان در برابر رفتارهای پرخطر، آسیب‌های اجتماعی و جرایم از طریق مداخله به موقع و موثر از وظایف تمامی دستگاه‌ها و نهادهای متولی محسوب می‌شود.
راهبردهای موضوع سند ائتلاف نماد در قانون برنامه هفتم توسعه گنجانده شده، ضمن اینکه بسیاری از تعهدات و رسالت‌های محوله به نهادهای متولی در سرفصل‌های قانون حمایت از اطفال و نوجوانان بویژه مواد سه و ۶ مدنظر قانون گذار قرار گرفته استقانون برنامه هفتم توسعه و راهبردهای سند نماد
معاون رئیس کل دادگستری سیستان و بلوچستان خاطرنشان کرد: خوشبختانه راهبردهای موضوع سند ائتلاف نماد در قانون برنامه هفتم توسعه گنجانده شده، ضمن اینکه بسیاری از تعهدات و رسالت‌های محوله به نهادهای متولی در سرفصل‌های قانون حمایت از اطفال و نوجوانان بویژه مواد سه و ۶ مدنظر قانون گذار قرار گرفته است، به نحوی که مصادیقی همچون زندانی شدن هر یک از والدین، بی‌سرپرستی طفل یا نوجوان، خشونت مستمر والدین، باز ماندن طفل و نوجوان از تحصیل، طرد شدن از سوی خانواده، نقص قوانین جزایی از سوی کودک یا ارتکاب جرم توسط نوجوانان، معضل تابعیت و فرار مکرر از خانه یا مدرسه و ترک تحصیل از سوی طفل یا نوجوان، سوء رفتار نسبت به طفل و نوجوان و یا بهره‌کشی از ایشان، همگی از سرفصل‌های وضعیت مخاطره آمیز برای کودکان و نوجوان تلقی شده و کلیه دستگاه‌های حاکمیتی و مندرج در قانون و آیین نامه اجرایی ماده ۶ قانون حمایت از اطفال و نوجوان، در این راستا دارای تکالیف قانونی هستند.
وی ضمن تشکر از نگاه ویژه ستادی به سیستان و بلوچستان با هدف کاهش محرومیت و تحقق عدالت توزیعی و آموزشی، گفت: خوشبختانه در حوزه توسعه و تجهیز مدارس و اماکن آموزشی و جذب و استخدام معلمان و مدرسان مدارس، توجه ویژه‌ای به استان شده و در کنار سرفصل‌های عمرانی و اعتباری، ضرورت دارد تا به کیفیت فرایند آموزش و تقویت معیشت خانوارها به ویژه در دهک‌های محروم با هدف پیشگیری از شکل‌گیری پدیده‌های ناخوشایندی همچون بی‌سوادی یا ترک تحصیل نیز توامان توجه شود.
بیشتر بخوانید:
بررسی دلایل ترک تحصیل کودکان ۶ تا ۱۱ سال در سیستان و بلوچستان آغاز شد
بازگشت ۱۰ هزار بازمانده از تحصیل در سیستان و بلوچستان به چرخه آموزش
بیش از ۹۰ هزار بازمانده از تحصیل در سیستان و بلوچستان شناسایی شد
ساماندهی در استان با شاخص‌های طرح نماد
سرپرست معاونت حقوق عامه و پیشگیری از جرم دادسرای عمومی انقلاب مرکز سیستان بلوچستان نیز در خصوص استفاده از شاخص های طرح نماد برای ساماندهی کودکان بازمانده از تحصیل یا کسانی که ترک تحصیل کرده اند، بیان کرد: دستگاه قضایی استان نگاه مطالبه گری به این موضوع دارد و با این دغدغه دفتر حمایت از زنان و کودکان در دادستانی ایجاد و اقدامات خوبی هم صورت گرفته است.
ابوالفضل احمدزاده افزود: سه موضوع طرح نماد، بازماندگان از تحصیل یا کسانی که ترک تحصیل کردند و احیای حقوق کودک و نوجوانان همواره در دستور کار دستگاه قضایی سیستان و بلوچستان قرار دارد.
وی ادامه داد: ماده ۶ حقوق کودک و نوجوان تکالیفی را بر عهده دستگاه‌ها و نهادهای ذی‌ربط نهاده و مشخص کرده که متاسفانه توسط بعضی از دستگاه‌ها این وظایف مغفول مانده است، در ماده ۲۷ نیز آمده هر یک از مسئولان یا کارکنان نهادهای حکومتی یا دستگاه‌های اجرایی که از انجام وظایف مقرر در این قانون امتناع کند به انفصال از خدمات دولتی و عمومی درجه ۵ قانون مجازات اسلامی محکوم و جرمی هم که مرتکب می‌شود بدون شکایت شاکی خصوصی هم قابل تعقیب است؛ بنابراین با رویکرد صیانتی مساله ها و چالش های کودکان بازمانده از تحصیل را دنبال کرده و در موقع مقتضی با احراز ترک فعل مدیران مربوطه، اقدام قضایی لازم انجام خواهد شد.
بررسی دلایل ترک تحصیل کودکان ۶ تا ۱۱ سال در سیستان و بلوچستان
مدیر اجتماعی اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی سیستان و بلوچستان گفت: بررسی دلایل ترک تحصیل کودکان ۶ تا ۱۱ سال دهک‌های پایین درآمدی استان آغاز شد.
مهدی حسینی افزود: برنامه تحولی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در زمینه شناسایی و تکمیل اطلاعات ۲۰۰ کودک ۶ تا ۱۱ سال بازمانده از تحصیل با همکاری موسسات تخصصی مددکاری مقرر است مورد واکاوی قرار بگیرد.
وی با اشاره به اعتبار ابلاغی در این مرحله بررسی علت بازماندگی از تحصیل ۲۰۰ نفر در دست اقدام است، بیان کرد: در این زمینه پس از کسب مشورت، مقرر شد ۲ موسسه همکار این حوزه با بازدید میدانی و انجام مشاوره در محل، نسبت به تکمیل اطلاعات لازم برای رسیدن به دلایل ترک تحصیل کودکان ۶ تا ۱۱ سال دهک های پایین در آمدی یک تا پنج، اقدام کنند.
رفع مشکل بازماندگان از تحصیل نیازمند نگاه ملی
مدیرکل آموزش و پرورش سیستان و بلوچستان اجرای طرح ساماندهی بازماندگان از تحصیل را مهمترین اقدام آموزش و پرورش دانست و بیان کرد: موضوع جذب بازماندگان از تحصیل نیازمند حمایت، همراهی و تخصیص ردیف اعتباری خاصی است که می‌طلبد مسوولان ستادی با حساسیت و دقت نظر ویژه، این مهم را پیگیری و محقق کنند.
حسن بروشکی افزود: موضوع افراد ترک تحصیل کرده و بازماندگان از تحصیل در سال‌های گذشته یکی از مهمترین مسائل پیش روی نظام تعلیم و تربیت در استان بوده که تمامی ظرفیت‌های دولتی و خیران در این زمینه پای‌کار آمده‌اند.
وی ادامه داد: در زمینه جذب بازماندگان از تحصیل در سال تحصیلی آینده نیز اقداماتی در دستور کار قرار دارد.
مدیرکل آموزش و پرورش سیستان و بلوچستان با بیان اینکه رفع مشکل بازماندگان از تحصیل در این استان نیازمند نگاه و حمایت ملی است، تأکید کرد: خوشبختانه این نگاه در دولت ایجاد شده و با راه‌اندازی قرارگاه عدالت تربیتی و نصیب آموزشی برابر، موضوع بازماندگان از تحصیل در استان به یکی از اولویت‌های وزارت آموزش و پرورش تبدیل شده است.
وی ساخت و توسعه مدارس شبانه‌روزی را مهمترین اقدام برای رفع مشکل بی‌سوادی و جذب بازماندگان از تحصیل عنوان کرد و گفت: ساخت جهادی فضای آموزشی در سیستان و بلوچستان توسط خیران و اداره‌کل نوسازی مدارس، ساخت هنرستان و همچنین تلاش برای افزایش سهمیه جذب نیروی انسانی از مهمترین اقداماتی به شمار می‌رود که برای حل این معضل انجام شده و تداوم دارد.