به گزارش گروه علم و آموزش ایرنا از معاونت فرهنگی وزارت علوم، عبدالحسین کلانتری امروز (شنبه) در مراسم آغازین شصت و پنجمین اجلاس معاونان فرهنگی و اجتماعی دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی کشور گفت: وزیر علوم نهاد علم را نهادی فرهنگی می دانند و معتقد است اگر این نهاد نتواند به امور فرهنگی توجه کند، حتی اگر در عرصه فناوری و علمی نیز پیشرفت چشمگیری داشته باشد به رسالت خود عمل نکرده است. این نگاه کاملا با اسناد بالادستی حوزه آموزش عالی و نگاه امام و رهبر معظم انقلاب تطبیق دارد و نگاهی روبه جلو و مترقی است.
وی افزود: بر همین اساس بر تکریم عالمان و توجه به کرامت دانشگاهیان تاکید دارد. این مهم موضوعی است که همواره در دستورکار و مورد تاکید معاونت فرهنگی بوده است و حتی در اوج ناآرامی‌های ۱۴۰۱ نیز بر این موضوع اصرار داشتیم و این نگاه را ابلاغ و تاکید کردیم. اصراری برآمده از مبانی و تحلیل درست از شرایط و نه اشتباه محاسباتی. البته این راهبرد برای ما و معاونان فرهنگی دانشگاه‌ها پرهزینه بوده. اما معتقد بودیم و هستیم که این نوع مواجهه عاقلانه و مدبرانه و کریمانه مبنا دارد و مکرر مورد تاکید رهبر معظم انقلاب بوده است.
استاد دانشگاه تهران ادامه داد: منطق عرصه فرهنگی گفت و گو، مدارا و عقلانیت برای رسیدن به وفاق و همدلی است و نه منطق زور و تهدید.ِ بنابراین معاونت فرهنگی چهره جمالی و رحمانی نهاد علم است و نه چهره جلالی و قهری. معاونت فرهنگی باید ملجأ و پناهگاه دانشجویان و اساتید باشد. باید از تمام ظرفیت‌های قانونی استفاده کرد تا فعالیت‌های دانشجویی رونق یابد. زیرا فعالیت دانشجویی، به تعبیر صریح رهبر معظم انقلاب برای نظام یک فرصت است.
کلانتری با تاکید بر محوریت فعالیت های دانشجویی در دانشگاه اذعان کرد: باید به دانشجویان و مجموعه های دانشجویی فرصت فعالیت داد. از سعی و خطای دانشجویی نهراسیم. سعی و خطا در دانشگاه کم هزینه تر از خطا در محیط بیرون از دانشگاه است. این سعی و خطا لازمه تکامل و اجتماعی شدن است. باید با شفقت و مهربانی و والدانه با دانشجویان برخورد کرد. کار فرهنگی را باید به سطح کار تربیتی ارتقا بخشید. کار فرهنگی را نباید به تقویم گرایی و مناسک گرایی تقلیل داد. بلکه باید به معنا در کار فرهنگی توجه داشت و این هم از نکات مهم مورد تاکید وزیر محترم است. وزیر علوم بر مسئولیت اجتماعی دانشگاه نیز تاکید دارد که باید از این فرصت استفاده و مجموعه فعالیت هایی که در این زمینه انجام می شده را تقویت کرد.
دانشگاه نسبت به جامعه بی‌تفاوت نیست
نهاد دانشگاه نمی تواند نسبت به جامعه محیطی خود بی تفاوت باشد. زیرا دانشگاه از متن جامعه برآمده و از آنجا رشد و نمو کرده است. مسئولیت اجتماعی دانشگاه در قبال جامعه و مسائل مردم نه تنها یک مسئولیت اخلاقی است، بلکه یک مسئولیت هویتی و وجودی است. یعنی وجود دانشگاه تا آنجا برای جامعه معنادار است که بتواند مسائل مردم را حل کند و از آلام و مشکلات آنها بکاهد. این مسئولیت نه تنها متوجه کلیت نهاد دانشگاه که متوجه تک تک بازیگران و کنشگران این نهاد است. بالاخص اساتید و دانشجویان. فعالیت دانشجویی را باید معطوف به حل مسائل جامعه کرد؛ جامعه محلی، ملی و جهانی. کما اینکه فعالیت اساتید را هم باید به سمت مسائل بومی، ملی و جهانی جهت داد. ما مسئولیتی تاریخی و تمدنی داریم.
معاون فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم تصریح کرد: این نگاه و تاکیدات وزیر محترم مسئولیت ما را دوچندان می کند و فرصت کم نظیری را پیش روی کنشگران فرهنگی در دانشگاه قرار می دهد و باید با برنامه ریزی از این فرصت‌های حمایتی استفاده کرد. ما باید ادراک دقیقی از اکنون و فردای جامعه و دانشگاه داشته باشیم و خود را متناسب با این تحولات سامان دهیم. این ادراک یکبار برای همیشه نیست و مرتبا باید بروزرسانی شود. بنابراین باید کرسی های آزاداندیشی را تکثیر و تقویت کرد. اکنون سه رویداد ملی در این زمینه در مجموعه آموزش عالی شکل گرفته است که باید آنها را نیز تقویت کرد و علاوه بر آن در مقیاس دانشگاهی نیز رویدادهای مشابهی را تمهید کرد.
برنامه‌ریزی‌ها در دانشگاه باید با تغیرات اجتماعی متناسب باشد
کلانتری با بیان الزامات تغییر و تحول سیاستگذاری در برنامه ریزی های فرهنگی گفت: جامعه تغییرات سریع و وسیعی را تجربه کرده است و طبیعتا سیاستگذاری و برنامه ریزی فرهنگی ما در دانشگاه نیز باید تناسبی با این تحولات داشته باشد.
سرعت تحولات مرتب در حال افزایش است. پیشران اصلی این تحولات در دوره اخیر فناوری‌های جدید و نوظهور، خصوصا بسط و گسترش فضای مجازی است. فضای مجازی و فناوری‌های وابسته به آن، نظیر بلاکچین و هوش مصنوعی و غیره تحولات عمیق و گسترده ای در عرصه های مختلف فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی بهه همراه داشته است. تا آنجا که می توان ادعا کرد پس از تمدن صنعتی و فراصنعتی امروزه در آستانه ورود به تمدن جدیدی هستیم که همه چیز، بالاخص سپهر فرهنگی و اجتماعی و سیاسی جامعه و دانشگاه را تغییر داده است.
وی افزود: این تحولات کارکردهای کلاسیک و سنتی دانشگاه‌ها را نیز دستخوش تعییر کرده است. امروزه نهاد دانشگاه انحصار خود را توسعه و ترویج علم از دست داده است. مرزهای ملی برای حکمرانی علم کمرنگ شده است و انواع سکوهای خارجی در این زمینه وارد شده اند. سیطره شبکه های اجتماعی الگوی فراغتی دانشجویان را تغییر داده است. حضور در شبکه های اجتماعی و استفاده از نرم‌افزارهای موبایلی و مصرف موسیقایی افزایش چشمگیری پیدا کرده و همه این تحولات دست به دست هم داده و ما را وارد جهان اجتماعی و فرهنگی جدیدی کرده است.
معاون فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم بیان کرد: در این جهان جدید الگوی مدیریت فرهنگی سنتی هرمی و سلسله مراتبی جوابگو نیست و باید از مدل حکمرانی توزیع شده، مشارکتی و افقی استفاده کرد. الگویی که از ظرفیت تمام کنشگران و بازیگران و کاربران استفاده می کند.
وی با اشاره به شروع سال تحصیلی جدید اذعان کرد: جشن آغاز سال تحصیلی و جشن دانشجویان نوورود را باید مانند سنوات قبل برگزار کرده و تمهیدی داشته باشید که حضور خانواده های دانشجویان را نیز در این ایام جشن و سرور داشته باشیم. چنانکه سال قبل نیز تاکید و تجربه شد، حضور والدین در دانشگاه و ارتباط مستمر با آنها برای دانشگاه بسیار مفید و راهگشاست. آغاز سال تحصیلی بهترین فرصت است که مجموعه های متنوع دانشجویی خود را به دانشجویان نوورود معرفی کنند.
معاون فرهنگی و اجتماعی وزیر علوم گفت: کماکان واگذاری فعالیت‌های فرهنگی به دانشجویان و مجموعه های دانشجویی اولویت راهبردی ماست و در این زمینه دانشگاه‌ها رتبه بندی نیز شده اند. طبیعتا با استفاده از سامانه فرنما می توانیم فعالیت سال تحصیلی جدید با سال تحصیلی پیشین را مقایسه کنیم. نگاه ما این است که مانند گذشته از تصدی گری برنامه های فرهنگی بکاهیم و به مجموعه های دانشجویی واگذار کنیم.
افزایش گستره مخاطبان برنامه های فرهنگی و اجتماعی و اجتناب از برنامه های تکراری و مخاطبان تکراری نیز کماکان یکی از راهبردهای اصلی و مهم معاونت فرهنگی است و بر این باوریم که اگر برنامه ها به مجموعه های دانشجویی واگذار شود، بعلت قرابت نسلی، برنامه های متنوع تر، جذاب تر و پرمخاطب تر خواهد شد. بعلاوه، این راهبرد، امکان رشد و تعالی دانشجویان را فراهم کرده و آنها را پیچ و خم‌های اجرا آشنا می سازد ک در نهایت آنها را برای ورود به جامعه آماده می سازد.
وی ادامه داد: قانون گرایی و اجتناب از ورود سلایق شخصی در مدیریت فرهنگی دانشگاه اصل مهم دیگری است که امکان گفت و گو و توافق شما را با ذینفعان فراهم می سازد. ما در یک نظام مستقر انجام وظیفه می کنیم که ارکان آن شکل گرفته و انبوهی از قوانین و آیین نامه ها برای مدیریت فرهنگی موجود است. بنابراین تنگ نظری و اعمال سلایق شخصی هیچ جایی در مدیریت فرهنگی دانشگاه ندارد و همه ذیربطان کافی السابق باید به قانون تمکین نمایند.
معاون فرهنگی و اجتماعی وزیر علوم با اشاره به سیاست های اجرایی این معاونت اذعان کرد: یکی از سیاستهای اخیر در حوزه فرهنگی، هدایت انجمن‌های علمی و کانون‌های فرهنگی به سمت فضاهای نوآوری و فناوری بوده است که دستاوردهای خوبی داشته است. برنامه های مختلف روشنا و جانا و راه اندازی خانه های نوآوری و خلاقیت و تفاهم نامه ها و ابلاغیه های مختلف با معاونت فناوری و صندوق نواوری و شکوفایی و بسیاری از نهادهای دیگر در همین مسیر بوده است. لطفا این سیاست را با قوت ادامه دهید.
وی افزود: برگزاری کرسی های آزاداندیشی در این سال‌ها رشد چشمگیری داشته است، اما هنوز با نقطه مطلوب فاصله داریم. ممانعت‌های ذهنی اصلی ترین مانع برای برگزاری این برنامه هاست. باید باور داشته باشید که آزاداندیشی خطر نیست، بلکه فرصتی است برای خلاقیت، نوآوری، پیشرفت، نقد و پرسش‌گری. آزاداندیشی موهبتی خداداد است که هیچ کس نمی تواند آن را از انسان سلب کند. این ظرفیت در کشور نهادینه شده است و باید از آن استفاده کرد.