به گزارش خبرنگار گروه علم و آموزش ایرنا، امسال و در دومین سال اجرای مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی، موضوع انتخاب‌رشته داوطلبان به ماجرایی مفصل تبدیل شد، زیرا داوطلبان و حتی پذیرفته‌شدگان کنکور ۱۴۰۲ فقط با نام‌نویسی در کنکور ۱۴۰۳، اجازه انتخاب‌رشته داشتند. همین امر هم روی تراز داوطلبان سال جاری اثر گذاشت، هم فرصت انتخاب‌رشته آنها را کاهش داد، هم به نوعی تضییع حقوق کلی بود زیرا برخی از داوطلبان پارسال حتی تحصیل خود را در دانشگاه پذیرفته شده آغاز کرده و دو نیمسال دانشجو بودند.
شورای عالی انقلاب فرهنگی از سال ۹۸ به شکلی جدی آسیب‌شناسی موضوع کنکور را در دستور کار قرار داد و این روند به تصویب مصوبه این شورا در جلسه ۸۴۳ منجر شد که شاید مهم‌ترین بند آن تاثیر قطعی نمره سوابق تحصیلی شامل نمرات دروس آزمون نهایی پایه دهم، یازدهم و دوازدهم متوسطه در نمره نهایی کنکور باشد. این مصوبه به تاریخ ۵ مرداد ۱۴۰۰ توسط رئیس‌جمهور وقت و رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی با عنوان مصوبه «سیاست ها و ضوابط ساماندهی سنجش و پذیرش متقاضیان ورود به آموزش عالی (پس از پایان متوسطه)» ابلاغ شد. ولی مصوبه در دولت دوازدهم به دلیل وجود برخی اشکالات اجرا نشد و بار دیگر به شورا ارجاع شد، در نهایت بعد از تغییراتی در جلسه ۸۶۳ شورای عالی انقلاب فرهنگی (۱۷ خرداد ۱۴۰۱) با عنوان ماده واحده "تکمیل و اصلاح موادی از سیاست‌ها و ضوابط ساماندهی سنجش و پذیرش متقاضیان ورود به آموزش عالی (پس از پایان متوسطه) تصویب و ۲۵ تیر ۱۴۰۱ توسط شهید آیت‌الله رئیسی برای اجرا ابلاغ شد.
بر اساس ماده ۲ مصوبه اولیه سال ۱۴۰۰ شورا که بعدا همان اصلاح و اجرا شد؛ «نمره کل آزمون اختصاصی شامل نمره‌کل آزمون اختصاصی، میانگین وزنی نمرات ترازشده دروس تخصصی در هرگروه آزمایشی است. این آزمون برای پذیرش در سال تحصیلی ۱۴۰۲ و بعد از آن در هر سال دو بار برگزار و نتیجه آن حداکثر برای دو سال و صرفاً برای همان گروه آزمایشی متقاضی معتبر است».
یکی دیگر از موارد موثر در این مصوبه افزایش و تاثیر قطعی سوابق تحصیلی یا نمرات آزمون‌های نهایی دانش‌آموزان به این شکل بود؛ «سهم نمره سابقه تحصیلی برای سنجش و پذیرش متقاضیان ورود به آموزش عالی در رشته های پرمتقاضی در سال تحصیلی ۱۴۰۲ ـ ۱۴۰۳ فقط پایه دوازدهم به میزان۴۰ درصد با تأثیر قطعی، برای سال تحصیلی ۱۴۰۳ ـ ۱۴۰۴ فقط پایه دوازدهم به میزان۵۰ درصد با تأثیر قطعی، برای سال تحصیلی ۱۴۰۴ ـ ۱۴۰۵ فقط پایه یازدهم و دوازدهم به میزان ۶۰ درصد با تأثیر قطعی و برای سال تحصیلی ۱۴۰۵ ـ ۱۴۰۶ و بعد از آن پایه های دهم، یازدهم و دوازدهم به میزان۶۰ درصد با تأثیر قطعی در نمره کل نهایی خواهد بود.»
چرا پذیرفته‌شدگان پزشکی حق انتخاب‌رشته مجدد ندارند؟
بنابراین مصوبه تاکید داشت هر داوطلب می‌تواند از نمره آزمون هر سال خود برای دو سال (سالی که آزمون داده و سال بعد) استفاده کند و از آنجا که آزمون سراسری بر اساس این مصوبه هر سال در دو نوبت برگزار می‌شود، هر داوطلب ۴ نمره آزمون داشت که می‌توانست با بالاترین نمره انتخاب رشته کند. همچنین داوطلبان ۱۴۰۲ می‌توانستند در کنکور ۱۴۰۳ نام‌نویسی کنند ولی در آزمون شرکت نکنند و فقط با نمره آزمون سال قبل انتخاب رشته کنند. البته تعیین جزئیات دقیق این روند با شورای سنجش و پذیرش دانشجو بود که شیوه کار و ترکیب آن را قانون مجلس شورای اسلامی مصوب سال ۱۳۹۲ تعیین کرده است.
اما با انتشار دفترچه‌های انتخاب‌رشته در ۱۱ شهریور، داوطلبان در صفحه ۴ دفترچه انتخاب‌رشته گروه آزمایشی علوم تجربی با این تذکر روبرو شدند.
داوطلبانی که در آزمون سراسری سال ۱۴۰۲ در رشته‌های پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی پذیرفته‌شده و در سال ۱۴۰۳ انتخاب رشته می‌کنند، از فرایند اعلام نتایج نهایی حذف خواهند شد. یعنی این افراد حق انتخاب‌رشته ندارند.
البته این داوطلبان که تاکنون چندبار روبروی ساختمان دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی، سازمان ملی سنجش و ارزشیابی نظام آموزش کشور یا نهاد ریاست‌جمهوری تجمع اعتراضی برگزار کرده‌اند، به یک رأی هیأت عمومی دیوان عدالت اداری درباره ابطال یکی از شرایط دفترچه ثبت‌نام استناد می‌کنند.
گزارش ایرنا را از یکی از این تجمع‌ها اینجا بخوانید.
بر اساس رأی شماره ۲۶۹۱ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری با موضوع «بند (ب) از جز ۲ـ۲ـ۲ با عنوان «شرایط اختصاصی» ذیل قسمت «۲ـ۲ـ شرایط عمومی و اختصاصی ثبت نام و شرکت در آزمون سراسری» مندرج در صفحه ۲۱ دفترچه راهنمای ثبت‌نام و شرکت در آزمون سراسری سال ۱۴۰۱ که پذیرفته‌شدگان دوره روزانه آزمون سراسری سال ۱۴۰۰ و دانشجویان در حال تحصیل در دوره روزانه همه مقاطع تحصیلی را در صورت عدم انصراف تا تاریخ ۱۴۰۰/۱۲/۲۵ مجاز به ثبت نام و شرکت در آزمون سال ۱۴۰۱ ندانسته، ابطال شد.»
بر این اساس شماری از داوطلبان کنکور ۱۴۰۲ که در یکی از کدرشته‌محل‌های انتخابی پذیرفته شده و تمایلی به تحصیل در آن کدرشته‌محل نداشتند؛ برای نمونه در رشته‌های پزشکی یا دندانپزشکی شهری دورافتاده پذیرفته شده بودند تصمیم گرفتند در آن رشته تحصیل نکنند و فرصت دیگری برای شرکت در آزمون امسال یا فقط انتخاب‌رشته به خود بدهند. برخی نیز دوباره در آزمون‌های ترمیم معدل که وزارت آموزش و پرورش برگزار می‌کند، شرکت کردند و به این شکل نمرات سوابق تحصیلی خود را بهبود بخشیدند تا بتوانند با نمره تراز سال گذشته و نمره سوابق تحصیلی بالاتر در کدرشته‌محل بهتری در همان سه رشته یادشده قبول شوند و تصور می‌کردند با این رای دیوان عدالت اداری از نظر قانونی هم منعی برای آنها وجود ندارد.
حالا سازمان ملی سنجش و ارزشیابی نظام آموزش کشور با تذکری که در این زمینه در دفترچه داده است، مانع از انتخاب رشته این داوطلبان و اعتراض مکرر آنها شده است.
انتخاب‌رشته مجدد آنها که دانشجو هستند، درست یا نادرست؟
اما مشکل به همین‌جا هم ختم نمی‌شود، بر اساس گفت‌وگوی خبرنگار ایرنا با برخی از داوطلبان سال ۱۴۰۳، شماری از داوطلبان کنکور سال گذشته که در رشته‌ای (غیر از رشته‌های پزشکی یادشده) پذیرفته شده و حتی در آن رشته نام‌نویسی کرده و دو نیمسال تحصیلی را به عنوان دانشجو گذرانده‌اند، بار دیگر در آزمون ترمیم معدل شرکت کرده و بعد از نام‌نویسی در کنکور امسال می‌خواهند و می‌توانند انتخاب رشته کنند. این وضعیت نیز در نگاهی کلی به معنای تضییع حقوق داوطلبانی است که امسال برای اولین بار در کنکور شرکت کرده‌اند و هم به طور کلی بقیه داوطلبان و دانشجویان؛ زیرا یک صندلی دانشگاه دولتی روزانه را فردی نشسته که بار دیگر کنکور داده و بعد از ترم دوم و با فرصتی که در انتخاب رشته سال جاری دارد می‌خواهد به رشته و دانشگاهی دیگر برود و فرصت صندلی کسب شده در سال گذشته از بین می‌رود.
البته باید توجه کرد که بر اساس تذکر در دفترچه انتخاب‌رشته همه گروه‌های آزمایشی اگر فردی در آزمون سراسری سال ۱۴۰۲ پذیرفته شده باشد و در آزمون ۱۴۰۳ نیز انتخاب‌رشته کند، اجازه تحصیل در کدرشته‌محل پذیرفته شده در ۱۴۰۲ را ندارد و قبولی وی در آن رشته لغو خواهد شد.
با وجود این سردرگمی‌ها از نظر قانونی، پیش از انتشار دفترچه انتخاب‌رشته ستاد راهبری نقشه جامع علمی کشور شورای عالی انقلاب فرهنگی در جلسه ۲۰۹ به تاریخ ششم شهریور ۱۴۰۳ مصوبه‌ای تصویب کرد که بر اساس آن «از سال ۱۴۰۴ به بعد، پذیرفته شدگان تمام دوره‌های پزشکی، دندانپزشکی، داروسازی و دامپزشکی، اعم از رایگان و غیررایگان و پذیرفته شدگان تمام دوره‌های آموزش رایگان (شامل دوره‌های روزانه، محروم، فرهنگیان، بورسیه) در تمام آزمون‌ها و رشته محل‌ها که پذیرش آنها با آزمون دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی سال قبل صورت گرفته، چه در دانشگاه یا موسسه قبولی ثبت نام کرده و چه ثبت نام نکرده باشند، اجازه شرکت مجدد در همان آزمونی که در آن پذیرفته شده‌اند را در سال بعد ندارند. در صورت تمایل به شرکت مجدد در آزمون دو سال بعد از سال قبولی، باید قبل از شروع زمان ثبت نام آن آزمون، از دانشگاه یا موسسه قبولی انصراف قطعی دهند.»
بنابراین داوطلبان سال آینده از حالا باید بدانند اگر امسال در آزمون شرکت کرده و در دوره‌های یادشده یعنی پزشکی، داروسازی، دندانپزشکی و دامپزشکی هم رایگان و هم غیررایگان و در بقیه رشته‌محل‌های دوره های رایگان (یعنی غیر از نوبت دوم، غیرانتفاعی، آزاد و غیره) پذیرفته شده‌اند اجازه انتخاب‌رشته را مجدد نخواهند داشت.
اما نهادهای قانونی، مجری و دخیل در فرایند انتخاب‌رشته یعنی شورای عالی انقلاب فرهنگی، سازمان ملی سنجش و ارزشیابی نظام آموزش کشور و حتی دیوان عدالت اداری به چه شکل حقوق داوطلبان سال جاری و سال گذشته را در انتخاب‌رشته سال جاری لحاظ خواهند کرد و این اختلاف نظر در فرصت کوتاه تا پایان زمان انتخاب‌رشته (فرصت اولیه تا اخر وقت امروز) حل شدنی است یا خیر.