به گزارش خبرنگار سیاسی ایرنا، محمدرضا عارف صبح شنبه ۲۴ شهریور ۱۴۰۳، در اجلاس روسای دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی، پژوهشی و فناوری کشور با اشاره به اینکه در حال حاضر در کیفیت دانشگاه‌ها در منطقه جایگاه دوم را داریم، تصریح کرد: آیا با این روندی که طی کردیم، می‌توانیم رتبه دوم‌مان را حفظ کنیم؟ باید رتبه اول را می‌داشتیم؛ نه منطقه نه دنیا صبر نمی‌کند ما پیشرفت کنیم ما در منطقه پویا زندگی می‌کنیم که شاخص‌های پیشرفت به تدریج روند خوب و خوب‌تری را طی می‌کند.
معاون اول رئیس‌جمهور با این پرسش که چه میزان تحقیقات ما کاربردی است، ادامه داد: امروز مطرح نکردم که تعداد دانشجویان اول انقلاب و اکنون را مقایسه کنید چرا که شاخص‌های دیگری مد نظر است. آیا نوشتن مقاله برای ژورنال‌های خارجی صرفا مد نظر است؟ چه میزان پژوهش‌های علمی ما در حل مشکل مؤثر بوده است؟
وی افزود: خارج از دانشگاه و نهادهای دیگر کوتاهی کرده‌اند و دانشگاه را همراهی نکرده‌اند چون در صنعت، نگاه ما واردات و مونتاژ است چون سرمایه گذار می‌خواهد به سرعت به نتیجه برسد. «آر اند دی» (تحقیق و توسعه) در صنایع ما جایگاهی ندارند.
عارف تاکید کرد:در نشستی که در دانشگاه در دوره قبل داشتیم این تصمیم را گرفتیم که با توجه به فرهنگی بودن انقلاب‌مان، معروف‌ترین و مخوف ترین زندان قبل از انقلاب را به دانشگاه تبدیل کنیم که در دولت هم تصویب شد که زندان اوین به دانشگاه های شهید بهشتی و علوم پزشکی شهید بهشتی واگذار شود.
معاون اول رئیس‌جمهور با ابراز تاسف نسبت به اینکه مصوبه قانونی و جدی دولت اجرایی نشد، گفت: در سال اول منابعی برای آن گذاشتیم ولی اجرا نشد. آمادگی داریم مصوبه واگذاری زندان اوین به دانشگاه را احیا کنیم و این به نفع کشور است و این پیام را به دنیا می‌دهیم که زندان را به دانشگاه تبدیل می‌کنیم.
وی افزود: از عمر این مصوبه ۲۱ سال می گذرد از نوجوانی عبور کرده امیدواریم به پیری نرسد.
شورای عالی عتف فعال شود
عارف در بخشی از سخنانش گفت: آنچه مهم است تقسیم کار ملی است، از وزیر علوم می خواهم شورای عالی عتف را فعال کند، در سال ۱۳۸۰ قانون مترقی تأسیس وزارت علوم بازنگری شد و در نهایت به ایجاد شورای عالی عتف رسیدیم.
معاون اول رئیس‌جمهور ادامه داد: خروجی شورای عالی عتف و نقش آن در حل مسائل و ایجاد وحدت و انسجام میان دستگاه‌های دولتی چه قدر بوده است؟ قانون برای این نوشته نشده که بگوییم انشای خوبی داریم بلکه قرار بود این شورا منجر به ایجاد نوآوری و فناوری در کشور شود، چرا وزرای اصلی در این شورا حاضر نمی‌شوند و معاونان را می‌فرستند؟ آن بخش تبدیل به شورای معاونان وزرا شده است؛ آیا قانونگذار نمی‌توانسته از اول بگوید معاونان وزرا بیایند؟
عارف با تاکید بر اینکه نباید دانشگاه‌ها با هم در مسئولیت‌های اجتماعی همپوشانی داشته باشند، اظهار داشت: وقتی بحث مشکلات و مطالبات ملی می شود باید تقسیم کار ملی داشته باشیم مثلا بحث تورم را باید مشخص کنیم کدام دانشگاه یا مرکز پژوهشی روی آن کار کند؛ در بسیاری از جلسات اگر نماینده از دولت باشد محققان راحت تر می توانند مسائل را پیگیری کنند و نتایج کار آنها عملیاتی تر می شود.
وی با تاکید بر این که در فناوری‌های نو باید پیشتاز باشیم اظهار داشت: پذیرفته نیست که در هایتک(فناوری های نوین) عقب باشیم نه تنها در منطقه بلکه باید جز برترین‌های این فناوری در دنیا باشیم، وقتی به ۲۰ کشور دنیا در این زمینه نگاه کنیم می‌بینیم که نخبگان ما فعال هستند.
گفتمان نخبگی باید در دانشگاه‌ها فعال شود
عارف افزود: موضوع مهاجرت نخبگان، هوش مصنوعی و محاسبات کوانتومی باید در دستور کار قرار گیرد.
معاون اول رئیس جمهور ادامه داد: مبنای ما باید اقتصاد دیجیتال و دانش بنیان باشد. باید حداقل ۱۰ درصد تولید نا خالص داخلی در پایان برنامه هفتم بر مبنای اقتصاد دانش بنیان باشد.
وی افزود: خواهشم این است که در حل مشکلات ناترازی راهکار نشان دهیم، بر این باور داریم که در دانشگاه‌ها باید بحث را به سمت و سویی ببریم که به حل و فصل مسائل و ناترازی‌ها کمک کند.
وی اظهار داشت: گفتمان نخبگی باید در دانشگاه‌ها فعال شود، بومی سازی تجربه سایر کشورها در فناوری‌های پیشرفته باید در دستور کار باشد، باید از دستاوردهای دنیا استفاده کرد اما کپی‌برداری از دستاوردهای سایر کشورها راه حل نیست باید راه حل‌های خودمان را دنبال کنیم.
عارف در بخشی از سخنانش با تاکید بر این که دانشگاه باید مستقل باشد،گفت: رئیس دانشگاه در حد وزیر است در شان دانشگاه نیست که برای کوچکترین مساله‌ای با مسئول دفتر وزرا چونه بزند.
وی تاکید کرد: باید مسئولیت‌ها و اختیارات به دانشگاه‌ها بازگردانده شود، روند خوبی طی شد اما از مقطعی این روند کند شد که باید به دوره گذشته بازگردیم.
وی اظهار داشت: نگهبانی و حراست از دانشگاه بر عهده مدیریت دانشگاه است و باید از همکارانی استفاده کنید که این ظرفیت و پتانسیل را داشته باشند، بی هنری رئیس دانشگاه است که مسائل دانشگاه را به بیرون از دانشگاه منتقل کند.
نباید با اساتید برخورد سلیقه ای شود
معاون اول رئیس جمهور افزود: یک سری از اساتید و دانشگاه‌ها این احساس را دارند که به صورت فراقانونی با آنها برخورد شده است. باید این مساله دنبال شود و مسأله برخورد سلیقه‌ای با اساتید تمام شود. باید کمک کرد مشکل حل شود اگر احیانا با افرادی برخورد سلیقه ای شده سریع حل شود.
دانشجوی فعال پرخاش می کند/مگر دختر و پسرمان در خانه پرخاش کنند از خانه اخراجشان می‌کنیم؟
عارف با تاکید بر این که به فضای صمیمی و با نشاط در دانشگاه‌ها نیاز داریم بیان کرد: دانشجوی فعال پرخاش هم می کند، عین دختر و پسر ماست مگر دختر و پسر ما در خانه پرخاش می کند، از خانه اخراجش می کنیم؟ حتی اگر فرار کند می رویم دنبالش و التماس می کنیم برگردد.
وی گفت: پاسخ پرخاش برخورد تند نیست، مگر اینکه از جاهای دیگری خط گرفته باشد که این نظام نشان داده علی رغم نگاه فرهنگی، اما اجازه نمی دهد کسی از خطوط قرمز آن عبور کند البته مطمئنا اینطور افراد در دانشگاه ها نداریم.
ما مخالفیم دانشگاه ها یک متر از زمین خود را به خارج از دانشگاه برای مولدسازی بدهند
وی تصریح کرد: ما مخالفیم که دانشگاه ها یک متر از زمین خود را به خارج از دانشگاه برای مولدسازی بدهند اما باید برای مسکن استادان جوان اقدام شود، در این خصوص فقط شعار ندهیم.
وی با تاکید بر این که استادان نباید دغدغه معیشت داشته باشند، بیان کرد: کارگروهی برای رفع مشکلات معیشتی تشکیل شود در این کارگروه باید با کشورهای منطقه مقایسه کنید که برای استادان چه می کنند باید مسأله معیشت استادن را حل کنیم تا بتوانیم مسأله را به صورت منطقی و بدون اینکه وعده و وعید بدهیم حل کنیم نباید توقع را بالا ببریم؛ باید برای مشکل مسکن دانشجویان هم فکری شود.
عارف تاکید کرد: درباره بخشی(دانشگاهی) صحبت می کنیم که اگر بگوییم همه شاخص های کمی برنامه هفتم در این خصوص دست یافتنی است، درست است.
وی با اشاره یکی از سرفصل های برنامه هفتم درخصوص اصلاح نظام آموزشی به سبک مسأله محوری و اثربخش شدن تحقیقات گفت: امروز دیگر از دانشگاه های سنتی گذشته ایم و باید مسأله محوری را در پیش بگیریم.
وی ادامه داد: اصلاح نظام آموزشی یک واقعیت است؛ اصلاح نظام مالی تحقیقات؛ در برنامه هفتم آمده که ۵ درصد بودجه های دولتی در پژوهش های هدفمند و تحول عمل و فناوری باشد؛ رشد قراردادهای پژوهشی باید سالانه حداقل ۲۰ درصد باشد به خصوص دانشگاه های مراکز استان ها باید جدی تر کار کنند چون امکانات آن کمتر است و باید رشد آنها سریعتر شود.
معاون اول رئیس جمهور افزود: در برنامه هفتم بازنگری شاخص های ارزیابی و آیین نامه های جذب و تبدیل وضعیت اساتید و ... هم آمده است؛ آیین نامه مدیریت دانشگاه از ابتدای انقلاب بنا بر این بود که استقلال دانشگاه ها را مطرح کنند اما ما موافق نبودیم ولی با خودکفایی موافقیم این مرکز باید مشکل کشور را حل کند اگر نتواند مشکل خود را حل کند، چگونه می خواهد شکل کشور را حل کند چرا در کوچکترین مشکلات دانشگاه ها دخالت می کنیم؟
عارف گفت: بسیاری از اختیارات وزارت علوم گرفته شده و باید تلاش شود در جایگاه خودش قرار گیرد؛ وزارت علوم باید تسهیل گر باشد نه مانع تراش، خواهش می کنم با بررسی و ارزیابی و نقد عملکرد رفتار کنیم شعاری رفتار نشود در ۴۰ سال گذشته گاهی با این مساله روبه رو بودیم،باید با ارزیابی دقایق آسیب هایی که زده شده باید بررسی شود.
وی تاکید کرد: امروز موضوع جذب یک مشکل اصلی شده است؛ استادان جوان فکر می کنند شورای جذب یک لولویی است که اگر نفس بکشند با آنها برخورد می شود چرا این کار را کرده ایم؟ متأسفانه یک محافظه کاری بی جایی در بین جوانان هیأت علمی که هنوز جذب نشده اند وجود دارد که باید رفع شود این شأن انقلاب ما نیست باید رسیدگی جدی شده و اصلاح ساختاری جدی نیاز داریم.
دانشگاه ها بحث دیجیتالی شدن مهارت ها را به صورت جدی دنبال کنند
عارف با تاکید بر این که باید برنامه جامعی برای چگونگی نوسازی تجهیزات طراحی شود، گفت: دانشگاه ها کمتر وارد ایجاد رشته ها و دوره های جدید شده اند و آنان باید بحث دیجیتالی شدن مهارت ها را جدی دنبال کنند.
وی ادامه داد: در پارک های علم و فناوری که خوشبختانه دستاوردهای مهمی داشته اند باید جدی تر خصوصا در استان ها پیگیری هایی صورت گیرد، ما مشکلی که داریم این است که نمی توانیم تجارب یک پارک را به پارک های علم و فناوری دیگر منتقل کنیم.
عارف اظهار کرد: رؤسای دانشگاه های ما در یک یا دو دهه گذشته بسیار محافظه کار شده اند؛ در دوره قبل هر دو یا سه ماه یک بار نامه ای را در دولت با امضای تعدادی از رؤسای دانشگاه ها دریافت می کردیم که مطالبه جدی‌ای را مطرح کرده بودند و عموما هم جواب داده می شد.
وی افزود: اما پارسال یا دو سال قبل به دو سه نفر از رؤسای دانشگاه های بزرگ گفتم آن امضاها کجا رفت؟ چه تفاوتی کرده مثلا در سال 1400 با 1381؟ کجا رفت آن مطالبات و پیگیری ها؟ چه اتفاقی افتاده است؟ چه قدر ماندگاری روی یک پست یا صندلی برایمان ارزشمند است که وظایف ذاتی و اجتماعی خودمان را کنار بگذاریم؟
خوشبختانه دانشگاه هنوز مرجعیت خود را در بین مردم از دست نداده است
معاون اول رئیس جمهور گفت: دانشگاه صرفا وظیفه تولید علم و تربیت دانشجو را ندارد در فرمایش مقام معظم رهبری هم موضوع وظیفه سوم دانشگاه ها آمده است که از آن غفلت کرده ایم؛ خوشبختانه دانشگاه هنوز مرجعیت خود را در بین مردم از دست نداده است؛ هنوز اعتماد به استاد و دانشگاه مایه افتخار همه ما دانشگاهی هاست اما چه قدر از این اعتماد داریم استفاده می کنیم؟ آیا اگر غفلت و تعلل کنیم و محافظه کار باشیم، این جایگاه حفظ می شود؟ مردم همیشه این جایگاه را نگه می دارند؟ قطعا اینطور نیست.
رویکردمان این است که حتی مسائل امنیتی و مرزهایمان را از طریق سازوکارهای فرهنگی حل کنیم
عارف تصریح کرد: رئیس جمهور یک چهره دانشگاهی است و می خواهد با سازوکارهای فقط و فقط علمی و فرهنگی مشکلات کشور را حل کند؛ رویکردی که ما در این دولت داریم این است که انشاءالله حتی مسائل امنیتی و مرزهایمان را از طریق سازوکارهای فرهنگی حل کنیم و سامان دهیم نه عکسش.