به گزارش خبرنگار ایرنا، حفظ و صیانت از ارزش‌های ملی وظیفه همگانی بوده و نباید برای حراست از ارزش‌های ملی دنبال نهاد یا مسوولی خاصی بود، بلکه باید همه خود را مسوول بدانند و سهم نقش اجتماعی خود را به درستی ایفا کنند.
آب، خاک، هوا، جنگل و منابع طبیعی از مهم ترین داشته‌ها و ارزش‌های ملی به شمار می‌رود که حیات امروز و فردای ما در ایران بزرگ به آن وابسته است، اما متاسفانه به دلیل سهل انگاری‌های صورت گرفته در زمینه داشت و نگهداشت منابع طبیعی و محیط زیست سبب شده تا در تک تک حوزه های فوق با معضلات جدی و مشکلات عدیده روبه رو باشیم که بحران آب و معضل هوای پاک از مهم ترین آنها به شمار می‌رود.
مشارکت آگاهانه و فعال مردم در اجرای امور تا حدی جدی و کار ساز است که مقام معظم رهبری شعار امسال را "جهش تولید با مشارکت مردم" نام نهاد و رییس جمهور کشورمان نیز تنها چاره برون رفت از مشکلات را وفاق ملی، همدلی و هم افزایی در اجرای امور معرفی کرد، در همین راستا نیز سازمان منابع طبیعی و محیط زیست تنها را برون رفت از معضلات زیست محیطی و بهبود شرایط و وضعیت آب و هوای ایران را مشارکت فعال و آگاهانه مردم می داند و در برنامه و سیاست های جدید خود تاکیدات ویژه ای به آن می کند.
به همین منظور خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) با دستیار ویژه مردمی سازی منابع طبیعی استان قزوین گفت و گو می‌کند؛ آزیتا اسدی دکترای رشته اکوتوریسم (گردشگری طبیعت) در خصوص چرایی و چگونگی مشارکت مردمی در حفظ و حراست از منابع طبیعی به سوالات خبرنگار ایرنا پاسخ می‌دهد:
ایرنا. چرا منابع طبیعی قزوین برای حفظ و نگهداری به مشارکت های مردمی نیاز دارد؟
درحال حاضر به طور کلی ۷۴۰ هزار هکتار از اراضی استان قزوین منابع طبیعی و ملی است، در حالی که سال‌های گذشته این میزان ۹۰۰ هزار هکتار بود که بخشی از آن به دلیل گسترش شهرها و روستا و توسعه راه‌ها به طرح‌های مختلف واگذار شده و از دست رفت.
بیشتر منابع طبیعی استان قزوین را مراتع تشکیل می‌دهد و مابقی را بخش بیابانی دشت الله آباد در شهرستان آبیک، بویین زهرا و بخش جنگلی در طارم سفلی و الموت را شامل می‌شود.
مدیریت و نگهداری منابع طبیعی استان قزوین به دلیل گستردگی‌های عرصه به نیروی انسانی زیادی نیاز دارد که از توان پرسنل و امکانات محدود اداره کل منابع طبیعی استان خارج است، بنابراین چاره‌ای جز حضور و مشارکت مردم در حفظ، احیا، توسعه و بهره برداری نداریم؛ این درحالی است که سیاست جدید سازمان منابع طبیعی کشور نیز بر فعال سازی ظرفیت مشارکت مردمی و نقش نظارتی و تسهیل‌گری ادارات منابع طبیعی استوار است.
ایرنا. اداره کل منابع طبیعی استان قزوین به منظور مردمی سازی و مشارکت فعال مردم در حفظ و صیانت از اراضی ملی چه برنامه‌هایی تدوین کرده است؟
شهرستان آوج از گذشته جزو فعال ترین شهرستان های استان در بحث مشارکت مردم با منابع طبیعی بوده و طرح‌های موفق و خوبی توسط مردم منطقه به صورت داوطلبانه انجام شده است.
در سال جاری با توجه به شعار سال که به لزوم مشارکت مردم در اجرای امور تاکید ویژه‌ای شده است، شهرستان آوج از سوی اداره کل منابع طبیعی استان به عنوان پایلوت طرح مردمی سازی اهداف منابع طبیعی انتخاب شد که بر اساس آن برای مردم بومی و محلی منطقه دوره‌ها و کلاس‌های توجیهی و ترویجی برگزار می‌شود.
شهرستان آوج از گذشته جزو فعال ترین شهرستان های استان در بحث مشارکت مردم با منابع طبیعی بوده و طرح‌های موفق و خوبی توسط مردم منطقه به صورت داوطلبانه انجام شده که از جمله آن می توان به مشارکت فعال مردم در طرح زراعت چوب، تولید، کاشت نهال و طرح‌های آبخیزداری در شهید آباد اشاره کرد.
در قالب این طرح پس از برگزاری کلاس‌ها و دوره‌های توجیهی و ترویجی، صندوق‌های تعاونی و اعتباری منابع طبیعی تشکیل می شود و مردم منطقه می توانند با سرمایه گذاری و دریافت تسهیلات در طرح‌های منابع طبیعی شرکت کرده و از مزایای آن بهره مند شوند.
ایرنا. تاکنون چه اقدامات و برنامه هایی در راستای تببین و ترویج نقش مردم در حفاظت و حراست از منابع طبیعی انجام شده است؟
راه اندازی تیم‌های همیاران طبیعت از جمله برنامه‌هایی بوده که در راستای مردمی سازی و مشارکت مردم در حفاظت از منابع طبیعی اجرایی شده و دستاوردهای بسیار خوبی نیز به همراه داشته است.
در حال حاضر ۹ هزار و ۴۸۱ همیار طبیعت در استان قزوین حضور دارد و همچنین ۳۲۹ محافظ افتخار منابع طبیعی نیز آموزش دیده که عمدتا از اهالی بومی و محلی هستند و حضور و مشارکت آنها در کاهش حوادث، خسارات و تخریب منابع طبیعی بسیار موثر است؛ به عنوان مثال با حضور این گروه‌ها در حوادث آتش سوزی منابع طبیعی سرعت مهار و کاهش خسارات به شکل ملموسی قابل مشاهده است.
همچنین به منظور آشنایی کودکان و نوجوانان با لزوم حفط و حراست از منابع طبیعی و عرصه‌های ملی، پنج هزار و ۹۶۳ دانش آموز به عنوان همیاران طبیعت آموزش دیده اند.
ایرنا. نقش سازمان‌های مردم نهاد در این میان چیست و چگونه می‌تواند حلقه واسطه بین مردم، منابع طبیعی و مسوولان این حوزه باشد؟
بر اساس بند ب ماده ۲۹ برنامه هفتم توسعه، اگر سازمان‌های مردم نهاد در حوزه منابع طبیعی شکل بگیرند، ادارات منابع طبیعی مکلف هستند تا طرح‌های خود را به این سازمان‌ها و شرکت‌های تعاونی واگذار کنند.
قزوین ۱۱ سازمان مردم نهاد در حوزه منابع طبیعی دارد که فقط ۲ تا سه سمن و ان هم در بحث درختکاری مشارکت دارند.
در حال حاضر ما در استان قزوین نیاز داریم تا سازمان های مردم نهاد در موضوعاتی همچون طرح های آبخیزداری و جذب مشارکت خیرین ورود کنند و این در حالی است که هم اکنون در استان قزوین ۱۱ سازمان مردم نهاد در حوزه منابع طبیعی وجود دارد، اما فقط ۲ تا سه سمن مشارکت فعال دارند که قالب آنها در بحث درختکاری است.
هیچ ممنوعیتی در حوزه فعالیت های سازمان های مردم نهاد در منابع طبیعی وجود ندارد و بنابراین علاقه مندان به حوزه حفظ و حراست از اراضی ملی و منابع طبیعی می توانند پس از تشکیل تعاونی و سازمان مردم نهاد در حیطه اساس نامه خود فعالیت کرده و پروژه هایی همچون طرح های آبخیزداری، کاشت گونه های گیاهی و نگهداری از آن و یا زراعت چوب و بحث های تبلیغی و ترویجی فعالیت کنند.
ایرنا. اولویت منابع طبیعی قزوین برای مشارکت مردم چیست؟
یکی از اولویت های منابع طبیعی استان برای ورود سازمان های مردم نهاد و مشارکت مردمی در طرح های آبخیزداری است، چراکه توسعه طرح‌های آبخیزداری از وقوع سیلاب‌های فصلی جلوگیری کرده و سفرهای زیرزمینی را تقویت می‌کند و همچنین مانع فرونشست زمین می‌شود، در این گونه طرح‌ها باید عملیات مکانیکی در کنار عملیات بیولوژیکی انجام شود، به عبارتی هرجا که پروژه آبخیزداری انجام می شود باید در کنار آن بذرکاری و نهال کاری نیز انجام شود تا به تثبیت آب و خاک کمک کند که ما در حوزه کاشت و نگهداشت نهال در اینگونه طرح‌ها به شدت به مشارکت مردم و سازمان‌های مردم نهاد نیاز داریم.
در خصوص مشارکت مردم در طرح آبخیزداری در ماده پنج برنامه هفتم توسعه به صراحت اعلام شده که خیرین و سازمان‌های مردم نهادی که در این طرح‌ها همکاری کنند، از معافیت مالیاتی برخوردار می‌شوند و این مشوقی است که برای صنایع و شرکت‌ها نیز لحاظ شده تا با تامین اعتبار در طرح‌های آبخیزداری مشارکت کنند.
کلام آخر شما با مخاطبان ایرنا:
اگر حفظ و نگهداری از منابع طبیعی و اراضی ملی با ترویج و تجهیز سازمان های مردم نهاد و مشارکت مردمی انجام شود به توسعه پایدار منابع طبیعی می انجامد و مسایل زیست محیطی، فرهنگی و اقتصادی در کنار هم پیش می رود. در همین راستا همانقدر که طبیعت و منابع طبیعی برای ما سودمند است ما نیز باید مسوولیت اجتماعی خود را در قبال آن بپذیریم، بنابراین در توسعه پایدار منابع طبیعی آگاه سازی و تشویق مردم به مشارکت آگاهانه و فعالانه حرف اول را می زند.