به گزارش ایرنا، فراموشی به سراغ همه ما می‌آید چه در جوانی و چه در پیری، گاهی در طول روز برای ما اتفاق افتاده که مساله مهمی را فراموش کردیم و این فراموشی حسرت و اندوهی را برای ما به ارمغان آورده اما یک لحظه تصور کنید حافظه شما از همه چیزی که در طول ۳۰ سال زندگی به دست آوردید ناگهان پاک شود.
نزدیک‌ترین افراد زندگی را نشناسید و مهمترین خاطرات زندگی که با عزیزانتان داشتید را فراموش کنید؛ این بحران، اندوهی سنگین برای شما به بار می‌آورد که ممکن است با وجود آنکه دردی در بدن نداشته باشید شما را به گریه بیندازد.
بیماران آلزایمری با چنین شرایطی روز خود را شب می‌کنند و تنها دلخوشی آنان همان قرص‌های آرامبخش و التیام‌های موقتی است که باید بخورند و اگر نه به مرز پوچی می‌رسند.
بیماری آلزایمر یا دمانس که از به عنوان درد بی‌درمان یاد می‌شود نه تنها زندگی فرد مبتلا که دیگر اعضای خانواده را هم فلج می‌کند و براساس داده‌های علمی، پیش‌روی بیماری آلزایمر ۱۰ الی ۲۰ سال زودتر از بروز بیماری شروع می‌شود و در صورت انجام اقدامات پیشگیرانه می‌توان تا حد زیادی از شیوع آن در جامعه پیشگیری کرد.
هر ساله ۱۵ شهریور تا ۱۵ مهر از سوی انجمن جهانی آلزایمر به‌عنوان ماه جهانی آلزایمر معرفی می‌شود همین مساله بهانه‌ای شد تا گفتگویی را با «معصومه صالحی»، مدیر عامل انجمن آلزایمر ایران اختصاص دهیم.
ایرنا: کمی در مورد بیماری آلزایمر توضیح دهید.
صالحی: آلزایمر یک بیماری بسیار ناتوان‌کننده و هزینه‌بر است که آسیب‌های اجتماعی زیادی را در خانواده ایجاد می‌کند.
بیماری آلزایمر ممکن است ۱۰ الی ۲۰ سال زودتر از بروز بیماری شروع شود و سپس بعد از این مدت خود را نشان دهد.
بیماری آلزایمر دارای سه مرحله است که مرحله نخست شروع بیماری و پیش از مرحله اول یا «پیش از آلزایمر» نام دارد در واقع افراد پیش از ورود به عرصه سالمندی، هر دو الی سه سال تست‌های مربوط به آلزایمر را بدهند و از سلامت مغز خود آگاه شوند.
آلزایمر یک بیماری پیش‌رونده و تحلیل‌بر است و به قسمت هیپوکامپ مغز که با حافظه مرتبط است حمله می‌کند، در حالت عادی به علت فعالیت‌های سلول‌های ناحیه هیپوکامپ و در نتیجه فعل و انفعالات شیمیایی موادی مثل آمیلوئید بتا و تائو از بدن خارج و نابود می‌شوند اما این سلول‌ها در افراد مبتلا به آلزایمر(دمانس) از سیستم مغز خارج نمی‌شوند و پس از رسوب در مغز، سلول‌های مغزی حافظه را به تدریج نابود می‌کنند که در نتیجه آن افراد در معرض ابتلا به آلزایمر قرار می‌گیرند.
اگر فرد مبتلا به آلزایمر از همان ابتدا تحت درمان و برنامه‌های توانبخشی ذهنی قرار نگیرد بیماری با سرعت پیشرفت کرده و به مرحله پیشرفته می‌رسد.
هر یک سال تشخیص زودهنگام، مشکلات مربوط به بیماری آلزایمر را پنج سال به تاخیر می‌اندازد.
انواع آلزایمر وجود دارد، برخی دمانس‌ها، کاذب هستند و بر اثر کم‌کاری و پرکاری تیروئید و یا ابتلا به بیماری‌های زمینه‌ای، بیهوشی‌های بلندمدت و مصرف برخی داروها و افسردگی ایجاد می‌شوند.
اگر علل و ریشه‌های بروز دمانس کاذب به موقع شناسایی و درمان شوند فرد دیگر به بیماری آلزایمر مبتلا نمی‌شود اما در صورت بی‌توجهی و درمان، ابتلای فرد موردنظر به بیماری آلزایمر دور از ذهن نیست که متاسفانه ۷۰ درصد انواع آلزایمر(دمانس) را تشکیل می‌دهد.
با توجه به اهمیت این بیماری، ماه جهانی آلزایمر در جهان انتخاب شده تا در راستای آگاهی‌رسانی، تشخیص و پیشگیری و ارتباط عاطفی بین نسل‌ها گام‌های اثربخشی برداشته شود.
انجمن جهانی آلزایمر با اجرای برنامه‌های متعدد درصدد است افرادی که در مرحله میانسالی قرار دارند هر ساله و یا هر ۲ سال از لحاظ ابتلا به آلزایمر بررسی شوند.
ایرنا: گفتید به برخی نشانه‌های ابتلا به آلزایمر ۲۰ سال قبل در فرد ظاهر می‌شوند این نشانه‌های اولیه چه مواردی هستند؟
صالحی: ۱۰ علائم اولیه ابتلا به آلزایمر وجود دارد که اگر کسی سه مورد از این علادم را داشته باشد باید به پزشک مراجعه کند.
اختلال حافظه، مشکلات در انجام کارهای عادی، ضعف بیان، گم کردن زمان و مکان، ضعف یا کاهش قضاوت، مشکلات در تفکر ذهنی، جابجا گذاشتن اجسام، تغییرات در حالات و رفتار، اختلال در درک تصاویر و تشخیص اندازه و فاصله آن‌ها و از دست دادن انگیزه، ۱۰ نشانه مهم برای هشدار بروز آلزایمر است.
گاهی اوقات حافظه کوتاه مدت در افراد دچار مشکل شده و جای کلید منزل و یا پرداخت قسط بانکی را فراموش می‌کنند و یا آخرین دیدار با دوستان و نزدیکان را به یاد نمی‌آورند اگر افراد کمتر از سه نشانه را داشته باشند مشکلی نیست اما اگر نشانه‌های فراموشی فراتر از سه مورد مورد باشد باید با مراجعه به پزشک و انجام تست‌های تشخیصی و افسردگی، ریشه این بیماری را پیدا کرده و درمان را آغاز کنند.
ایرنا: تا چه میزان این فراموشی‌ها از داشتن اضطراب، نبود تمرکز و یا مشغله‌های زیاد نشات می‌گیرد؟
صالحی: فراموشی در افراد دارای اضطراب و استرس امر بدیهی است اما اگر این افراد اضطراب خود را مدیریت کنند از ابتلای به آلزایمر مصون می‌مانند.
در دوران شیوع ویروس کرونا، بیماری آلزایمر به دلیل اضطراب و استرس، ورزش نکردن، تنها ماندن و کاهش فعالیت‌های اجتماعی در جهان شدت پیدا کرد.
در سال گذشته ۴۰۰ فرد مبتلا به پیش از آلزایمر در کشور شناسایی شد که در رده سنی ۴۵ سال به بالا قرار داشتند.
همچنین در ۶ ماهه نخست امسال از هزار مراجعه‌کننده به انجمن آلزایمر ایران، هشت تا ۱۰ درصد آنان که کمتر از ۶۰ سال سن داشتند به عنوان فرد مبتلا به پیش از آلزایمر شناسایی شدند.
قرار بود این افراد با مراجعه به انجمن آلزایمر ایران و با انجام فعالیت‌های جدید، کتابخوانی، ورزش کردن و تغذیه درست مغز خود را به چالش بکشند اما بسیاری از این افراد مراجعه مجدد برای درمان اقدامات پیشگیرانه نداشتند.
گاهی اوقات درگذشت عزیزان و یا اختلافات خانوادگی و طلاق می‌تواند افراد را به سمت ابتلا به افسردگی و سپس آلزایمر(دمانس) سوق دهد.
ایرنا: در حال حاضر چه تعداد بیمار مبتلا به آلزایمر در کشور وجود دارند؟
صالحی: در حال حاضر بیش از ۱۵۵ میلیون نفر در جهان به آلزایمر مبتلا هستند و در هر سه ثانیه یک نفر در جهان و هر هفت دقیقه یک نفر در ایران به این بیماری مبتلا می‌شوند.
در ایران براساس تخمین انجام شده و مبتنی بر آمار جمعیت سالمندی بیش از یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر ایرانی به آلزایمر مبتلا هستند و این روند به دلیل افزایش سالمندی ممکن است افزایش یابد.
سالمندی در ایران رو به افزایش است و در ۲۰ سال آینده و شاید کمتر، جمعیت سالمندی ۳۰ درصد جامعه را تشکیل می‌دهند لذا ابتلای پنج تا ۱۰ درصد سالمندان به آلزایمر، وضعیت این بیماری را در کشورمان بغرنج خواهد کرد.
سالمندی در جهان و دیگر کشورها با سیاست‌های اعمال شده کاهشی است و اگر ایران برای افزایش جمعیت و کاهش سالمندی اقدام عاجل نکند میزان مبتلایان به دمانس در آینده روند افزایشی خواهند داشت.
هزینه‌های سنگین مراقبت و درمان بیماران آلزایمر
ایرنا: کدام استان‌ها در ابتلا به آلزایمر پیشتاز هستند؟
صالحی: آمار بیماران مبتلا به آلزایمر در استان‌هایی مانند گیلان که با معضل افزایش جمعیت سالمندی و کاهش زاد و ولد دست و پنجه نرم می‌کنند بیشتر است.
باید با آگاهی‌رسانی و اقدامات پیشگیرانه و تشویق سالمندان به حضور در اجتماع از ابتلای آنان به بیماری آلزایمر جلوگیری کرد.
مطالعه، حل جدول، تغذیه مناسب و ورزش میزان ابتلا به آلزایمر را کاهش می‌دهد.
ایرنا: آلزایمر قابل درمان است؟
صالحی: بیماری آلزایمر درمان قطعی ندارد اما قابل کنترل است و یک سال تشخیص زودهنگام، مشکلات بیماری پنج سال به تعویق می‌افتد و فرد با استقلال بیشتری زندگی خواهد کرد.
در کنار داروهای مبتلایان به آلزایمر، مراقبت از این دسته از بیماران نیز از اهمیت خاصی برخوردار است.
فرد مبتلا به آلزایمر در سال‌های ابتدایی به تنهایی امکان مدیریت زندگی خود را دارد و می‌توان با کنترل از راه دور او را مدیریت کرد اما بیماری پس از ورود به مرحله دوم و افزایش وسعت در مغز، بیمار را دچار پرخاشگری، گم‌شدگی، شلختگی و آشفتگی ظاهری و غیره می‌کند که در این مواقع بیمار نیاز به کنترل و مراقبت دقیق دارد.
مرحله سوم بیماری آلزایمر مشکلات و چالش‌های زیادی را به همراه دارد و فرد در این مواقع نیاز به مراقب ۲۴ ساعته دارد که همین مساله هزینه‌های زیادی را روی دست خانواده‌ها می‌گذارد.
ایرنا: هزینه‌های درمان آلزایمر چگونه است؟
صالحی: هزینه‌های درمان بسته به مرحله پیش‌روندگی بیماری متفاوت است، در مرحله اول بیماری آلزایمر مصرف دارویی، اقدامات تشخیصی و کنترل از راه دور و تغذیه مناسب کفایت می‌کند و ممکن است ماهانه ۵۰ میلیون ریال هزینه بیماری باشد اما در مراحل پیشرفته‌تر هزینه‌های درمان، توانبخشی و مراقبت از بیمار بسیار بیشتر است.
در حال حاضر آلزایمر جزو بیماری‌های سخت‌درمان شناخته شده و بیمه‌های هزینه‌های توانبخشی آلزایمر را پوشش می‌دهند اما مراقبت از بیمار هنوز تحت پوشش بیمه‌ای قرار نگرفته حال آنکه هزینه مراقبت این بیماران هنگفت و سنگین است.
گاهی اوقات تنها هزینه‌های مراقبت از یک بیمار مبتلا به آلزایمر در تهران به ۳۰۰ میلیون ریال می‌رسد که قابل توجه است و در برخی موارد اعضای خانواده مجبور به از دست دادن شغل خود و نگهداری از بیمار مبتلا به آلزایمر می‌شوند که این مساله علاوه‌بر تحمیل بار روانی و هزینه‌های زیاد، فرد را در معرض ابتلا به افسردگی و سپس آلزایمر قرار می‌دهد.
ایرنا: تغذیه چه میزان در جلوگیری از ابتلا به آلزایمر موثر است؟
صالحی: بهترین روش پیشگیری از ابتلا به آلزایمر، تغذیه خوب و مناسب در کودکی است، تغذیه مناسب و استفاده از غذاهای مقوی، مصرف روزانه سبزیجات، استفاده کمتر از روغن، ورزش کردن، چالش کشیدن مغز با یادگیری یک زبان و یا هنر جدید، جلوگیری از مصرف خوراکی‌های مضر مانند چیپس و پفک و فست‌فودها در دوران کودکی از ابتلا به آلزایمر در بزرگسالی جلوگیری می‌کنند.
سند ملی دمانس به‌دنبال تامین اعتبار
ایرنا: چرا دانشگاه‌های علوم پزشکی به مساله پیشگیری و درمان آلزایمر ورود پیدا نمی‌کنند برای مثال پیگیری‌های ما نشان داد در استان گلستان هیچ فعالیتی حتی پیشگیرانه در خصوص بیماری آلزایمر انجام نمی‌شود؟
صالحی: در این خصوص بسیار گله‌مند هستم، ما طی این سال‌ها با اجرای برنامه‌های مختلف و با زحمت بسیار موفق به تهیه و تدوین سند ملی دمانس شدیم و آن را به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی پیشنهاد دادیم که این وزارتخانه پس از ارزیابی ۶ ساله، برنامه کشوری دمانس در بازه زمانی ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۵ را به تصویب رساند اما هیچ اقدام عملی انجام نشده و این سند در وزارت بهداشت خاک می‌خورد.
امیدوارم دکتر ظفرقندی در دولت چهاردهم به سند ملی دمانس توجه ویژه‌ای داشته باشند تا میزان شیوع و ابتلا به آلزایمر کاهش پیدا کند.
در حال حاضر برنامه کشوری آلزایمر(دمانس) به دانشگاه‌های علوم پزشکی سراسر کشور ابلاغ شده اما میچ تلاشی در این بخش انجام نشده و بودجه‌ای برای آن اختصاص نیافته تا آموزش‌ها به نقاط محروم و دوردست انجام شود.