به گزارش ایرنا، آلودگی شپش از گذشته‌های دور وجود داشته و دارای یک وحشت برای افراد جامعه و شرمساری برای مبتلایان بوده که گویا افرادی که دچار آن می‌شوند، کثیف هستند و بهداشت فردی را رعایت نمی‌کنند، اما به واقع این آلودگی انگلی می‌تواند برای همه اقشار با طبقه‌های اجتماعی و گروه‌های سنی مختلف ایجاد شود.
شرمساری از شپش باعث شده تا بسیاری از افراد و خانواده‌ها آن را پنهان کنند و همین امر خود موجب گسترش آن در سطح جامعه شود.
در گذشته باورها بر این بود که افرادی که دچار شپش می‌شوند باید موهای سر خود را از ته بزنند اما امروز درمان‌های قطعی برای آن وجود دارد که اگر به موقع انجام شود، نیازی به کوتاهی موها نیست.
آلودگی شپش بیشتر در مدارس و با شروع سال تحصیلی هر ساله رخ می‌دهد و دانش‌آموزان با سنین کمتر بیشتر در معرض این انگل قرار دارند که نیاز است در راستای پیشگیری و آگاهی رسانی به خانواده‌ها اطلاع‌رسانی وسعی صورت گیرد.
شپش سر یکی از مشکلات مو هست که به سرعت منتقل می‌شود و در کوتاهترین زمان ممکن اعضای خانواده را نیز درگیر می‌کند و بنا به گفته متخصصان امر، اگر فردی در یک خانواده دچار شود باید درمان برای تمام اعضای خانواده به صورت همزمان صورت گیرد.
دانش‌آموزان و والدین از شپش نترسند
مدیر مدرسه ابتدایی ۱۷ شهریور اراک گفت: شپش به هیچ عنوان بیماری خطرناکی نیست و به راحتی و با شامپوها و شانه‌های مخصوص درمان می‌شود.
فاطمه شمسی افزود: متاسفانه در جامعه وحشتی از اسم شپش وجود دارد که باعث می‌شود مبتلایان آن را مخفی کنند و همین امر می‌تواند در افزایش بیشتر این آلودگی نقش داشته باشد.
وی بیان کرد: شپش به طبقه اجتماعی خاصی تعلق ندارد و باید با آگاه‌سازی و فرهنگ‌سازی شرم‌آور بودن آن از بین برود و مانند هر بیماری دیگر دیده شود.
مدیر مدرسه ابتدایی ۱۷ شهریور اراک ادامه داد: نیاز است خانواده‌ها نسبت به این آلودگی انگلی آگاه باشند و برای پیشگیری از آن هشدارهای لازم را به فرزندان خود بویژه در مقطع ابتدایی که سن آنها کمتر است، داده شود.
شمسی اظهار کرد: دانش‌آموزان باید برای پیشگیری از شپش، موهای یکدیگر را لمس نکنند، به هیچ عنوان مقنعه‌های خود را در نیاورند و در هنگام فصل سرد و استفاده از لباس‌های اضافی گرم، کاپشن‌های خود را در داخل یک کیف زیپ‌دار یا کیسه نایلونی بزرگ بگذارند و در کنار یکدیگر قرار ندهند.
وی با بیان اینکه، مراقب سلامت دایم در این مدرسه وجود ندارد، گفت: اما در طی سال تحصیلی از مراقبین سلامت و نیروهای پایگاه‌های سلامت شهرستان اراک برای حضور در مدرسه دعوت می‌شود و غربالگری دانش‌آموزان انجام می‌شود.
مدیر مدرسه ابتدایی ۱۷ شهریور اراک افزود: افراد مبتلا بلافاصله برای درمان با نامه از مدرسه، به پایگاه‌های سلامت ارجاع داده می‌شوند و درمان برای آنها و سایر اعضای خانواده آغاز می‌شود.
شمسی تاکید کرد: نیازی نیست که دانش‌آموزان در مدت طول درمان از مدرسه غیبت کنند و پس از ۲ یا سه روز که درمان آنها شروع شد می‌توانند در کلاس حاضر شوند.
شپش می‌تواند مشکلات جسمی، روانی و اجتماعی فراوانی برای مبتلایان ایجاد کند
رئیس اداره سلامت آموزش و پرورش استان مرکزی گفت: آلودگی شپش یکی از مشکلاتی است که در مدارس و در جمعیت‌هایی که افراد به صورت نزدیک با هم در ارتباط هستند، بیشتر دیده می شود و متاسفانه زمانیکه آلودگی رخ می‌دهد، مشکلات جسمی، روانی و اجتماعی فراوانی برای فرد به خصوص دانش‌آموزان ایجاد می‌کند.
پروانه یوسف‌وند افزود: دانش‌آموزان در مقطع دبستان نسبت به گروه‌های سنی دیگر آسیب‌پذیرتر هستند و در این قشر بیشتر مشاهده می‌شود.
شپش یک انگل خارجی خونخوار است که می تواند در صورت ابتلا تمرکز دانش آموزان را به دلیل خارش زیاد از دست بدهند.
وی بیان کرد: شپش یک انگل خونخوار است که غذای اصلی آن خون است و البته تنها مخصوص سر نیست و سه نوع شپش سر، بدن و عانه وجود دارد که بیشترین آن در سر و از طریق مدارس است
رئیس اداره سلامت آموزش و پرورش استان مرکزی ادامه داد: انتقال شپش از ۲ طریق یا به شکل مستقیم با فرد آلوده و یا تماس غیرمسیتقیم با استفاده از وسایل آلوده از جمله کلاه، مقنعه، گیره، شانه است.
یوسف‌وند اظهار کرد: شپش بیماری نیست، یک آلودگی است اما خطرناک نیست و به راحتی با یک دوره درمان مهار می‌شود.
وی تصریح کرد: ممکن است این آلودگی در ابتدا برای بچه‌ها و بزرگسالان علایمی نداشته باشد اما بعد از مدتی که تعداد حشرات بیشتر و خونخواری از پوست سر افزایش می‌یابد، خارش سر زیاد می‌شود و این خارش گاهی وقت‌ها به حدی است که باعث ایجاد زخم و عفونت می‌شود و در مواقعی با تب همراه می‌شود که در این شرایط باید در کنار درمان شامپوی مخصوص، از آنتی بیوتیک هم استفاده شود.
رئیس اداره سلامت آموزش و پرورش استان مرکزی اضافه کرد: شخصی که به شپش مبتلا می‌شود جای نگرانی ندارد و وقتی علایم دیده می‌شود فرد باید بلافاصله به درمانگاه و پایگاه بهداشت محل سکونت خود مراجعه کند.
شامپوهای موجود در بازار برای از بین بردن شپش وجود دارد که خط اول درمان شامپوی پرمترین است که توضیحات کامل نحوه استفاده از آن در بروشور بیان شده است.
یوسف‌وند تصریح کرد: شخص مبتلا به شپش باید پس از شستن موهای خود با شامپوی معمولی و خیس بودن موها، از شامپوی درمانی رفع شپش استفاده کند و بسته به نوع آن ۱۰ تا ۱۵ دقیقه کف شامپو در سر بماند و سپس آبکشی شود و مجدد هفت تا ۱۰ روز دیگر همین روند تکرار شود.
وی گفت: فرد مبتلا باید در این فاصله مرتب استحمام و از شامپوهای معمولی استفاده کند و مجاز نیست که هر روز از شامپوی رفع شپش استفاده کند.
رئیس اداره سلامت آموزش و پرورش استان مرکزی افزود: این شامپو با درصد کمی سم ایمن شده است اما توصیه می‌شود که در داخل چشم، گوش و دهان وارد نشود.
یوسف‌وند عنوان کرد: مهمترین بحث درمان شپش این است که همه افراد خانواده باید درمان را همزمان با هم شروع کنند.
وی گفت: استفاده از شامپو درمانی تنها برای رفع شپش کافی نیست، زیرا این شامپوها تنها حشره بالغ را از بین می‌برد و تخم‌های ریز که به آنها رشک می‌گویند، ممکن است مجدد بالغ شوند.
تخم شپش حالت بیضی شکل دارد و با شانه کردن به سختی از مو جدا می‌شود زیرا یک حالت ژله‌ای دارد که باعث می‌شود به پایه مو بچسبد و وقتی بالغ می‌شود و به خونخواری می‌رسد، رنگ خاکستری مایل به قهوه‌ای دارد.
رئیس اداره سلامت آموزش و پرورش استان مرکزی ادامه داد: برای تکمیل درمان باید با یک شانه دندانه‌ریز تخم شپش از پایه مو بیرون کشیده شود و ترجیحا بهتر است شانه در سرکه زده شود، زیرا مایع اسیدی سرکه لایه چسبنده دور تخم را از بین می‌برد و تخم‌ها زودتر از مو جدا می‌شود.
یوسف‌وند بیان کرد: وقتی تخم‌ها از مو جداسازی می‌شود باید شانه با دستمال کاغذی تمیز شود و در یک نایلون دربسته قرار گیرد و سپس در سطل زباله گذاشته شود و در محیط رها نشود.
وی اظهار کرد: برخی اوقات شپش با شوره سر اشتباه گرفته می‌شود که این مهم نیز به راحتی قابل تشخیص است، زیرا شوره به راحتی و با دست زدن، از مو جدا می‌شود اما شپش به ساقه مو می‌چسبد.
رئیس اداره سلامت آموزش و پرورش استان مرکزی اضافه کرد: برای شانه کردن موها نیز، باید ابتدا تقسیم بندی صورت گیرد و تا ۱۰ روز، روزانه ۴۰ تا ۴۵ دقیقه مو به خوبی شانه شود.
یوسف‌وند گفت: باید همزمان با شروع درمان شپش تمام لباس، ملحفه و وسایل در ارتباط با شخص مبتلا که قابل شستشو هستند در ماشین لباسشویی با آب بالای ۶۰ درجه سانتیگراد شسته شود و زیر این دما اثرگذاری ندارد.
وی افزود: بهتر است پس از شست و شو نیز لباس‌ها و ملحفه‌ها در آفتاب خشک و یا اتوکشی شود.
رئیس اداره سلامت آموزش و پرورش استان مرکزی ادامه داد: به طور قطع در منازل هم وسایلی وجود دارد که امکان شست‌وشو ندارند و باید آنها را در داخل یک کیسه ضخیم که پاره نشود قرار دهند و در یک محیطی درو از خانه تا ۲ هفته نگهداری شود، با این عمل پاکسازی می‌شود.
یوسف‌وند اظهار کرد: همچنین در مدت ۲ هفته، خانه باید با جارو برقی به صورت مرتب جارو شود.
وی گفت: آموزش‌های لازم در خصوص شپش توسط مراقبین سلامت و پایگاه جامع سلامت در مدارس ارایه و بروشورهایی نیز توزیع می‌شود اما نیاز است همه رسانه‌ها در این خصوص اطلاع‌رسانی وسیعی داشته باشند.
رئیس اداره سلامت آموزش و پرورش استان مرکزی اضافه کرد: والدین باید اطلاعات خود را بالا ببرند و به صورت مرتب موهای فرزندان خود را بویژه در قسمت پشت سر و بغل گوش‌ها را وارسی کنند.
یوسف‌وند عنوان کرد: نیاز است در این روزها که هوا به سمت سرد شدن می‌رود، دانش‌آموزان لباس‌های گرم خود از جمله کلاه و کاپشن را در داخل یک کیف زیپ‌دار قرار دهند و به هیچ عنوان این وسایل روی هم تلنبار نشود.
وی گفت: دانش‌آموزان باید آموزش‌های لازم را فرا گیرند که به هیچ عنوان از وسایل شخصی دیگران مانند گُل‌سر، گیره و شانه استفاده نکنند.
همه باید برای کوتاه‌کردن موی سر خود در آرایشگاه‌ها از وسایل شخصی مانند قیچی و موپران استفاده کنند.
رئیس اداره سلامت آموزش و پرورش استان مرکزی افزود: ۴۹ هزار و ۲۸۴ دانش آموز ۱۰ شهرستان این استان به جز ساوه و خمین، از ابتدای اردیبهشت‌ماه امسال تاکنون مورد غربالگری شپش قرار گرفته‌اند که ۷۲۵ نفر آنها آلوده به پدیکولوزیس بودند که به مراکز بهداشتی ارجاع و تحت درمان قرار گرفتند.
یوسف‌وند تاکید کرد: مبتلایان به شپش فکر نکنند پس از درمان دیگر در معرض این آلودگی قرار ندارند، بلکه تا شرایط مهیا باشد، امکان ابتلای مجدد وجود دارد.
وی گفت: این حشره خونخوار خارج از بدن انسان نمی‌تواند زندگی کند و دمای ۳۷ تا ۳۹ درجه را در بدن تحمل می‌کند، اما زمانیکه فردی مبتلا تب می‌کند آن دما را نمی‌تواند تحمل کند و از بدن خارج و وارد میزبان دیگر می‌شود، البته تخم‌های آنها در فرد آلوده هنور باقی است و بعد از پایین آمدن تب، چرخه دوباره ادامه پیدا می‌کند.
استفاده از سموم شیمیایی برای رفع شپش مساوی با مرگ است
رئیس اداره سلامت آموزش و پرورش استان مرکزی ادامه داد: متاسفانه برخی از والدین سرخود برای رفع شپش از سموم شیمیایی استفاده می‌کنند که در سال‌های گذشته مواردی در کشور گزارش شد که منجر به کشته شدن دانش‌آموزان شد.
یوسف‌وند اظهار کرد: شپش بیماری خطرناکی نیست و راه درمان آن باید به صورت علمی و با نظر پزشک پیگیری شود.
وی تاکید کرد: شپش هیچ ربطی به طبقه اقتصادی افراد ندارد و مواردی بوده که فرزند یک خانواده با پدر و مادر متخصص، مبتلا شده‌اند.
رئیس اداره سلامت آموزش و پرورش استان مرکزی اضافه کرد: کوتاهی مو برای رفع شپش رد شده اما می‌تواند درمان را راحتتر کند.
شپش به جامعه و یا طبقه اجتماعی خاصی مربوط نیست
رئیس گروه بیماری‌های واگیردار معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اراک هم گفت: پدیکولوزیس (شپش)، شایعترین آلودگی‌های انگلی در سراسر دنیا است که می‌تواند موجب ترد اجتماعی افراد و خانواده‌های مبتلا شود و همچنین باعث افت تحصیلی دانش‌آموزان به علت بی‌خوابی ناشی از خارش شبانه شود.
شهلا خرمی افزود: شپش به جامعه و یا طبقه اجتماعی خاصی مربوط نیست و در
اپیدمی‌ها می‌تواند اقشار مختلف جامعه را مبتلا سازد. گذشته از اینکه شپش ناقل بیماری‌های تیفوس،تب راجعه (تب برگشتی) اپیدمیک و تب خندق باشد.
وی بیان کرد: شپش با گزش پوست و خونخوارای باعث خارش و سوزش شده و به دنبال خاراندن پوست می‌تواند عوارض گوناگونی مانند، زرد زخم ایجاد کند.
رئیس گروه بیماری‌های واگیردار معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اراک ادامه داد: شپش حشره خونخوار و انگل خارجی بدن انسان است، آلودگی به شپش در
کشورهای آمریکا، انگلیس، فرانسه، کانادا، برزیل و هندوستان نیز شایع است و در ایران نیز بر اساس گزارشات دانشگاه‌های علوم پزشکی، سالانه صدها هزار نفر به این انگل آلوده می‌شوند.
خرمی اظهار کرد: شپش سر در کودکان بسیار شایعتر از بالغین است و در جنس مونث بسیار بیشتر از جنس مذکر است، این حشره به دنبال تماس‌های نزدیک بین فردی با هنگامیکه افراد خانواده در فصول سرد برای تامین گرما، لباس‌های بیشتری می‌پوشند و به صورت دسته جمعی زندگی می‌کنند، از شخصی به شخص دیگر انتقال می‌یابد.
وی گفت: شپش‌های انسانی حشراتی کوچک، بدون بال و خونخوار هستند و تخم شپش، رشک نام دارد که بیضی شکل،سفید رنگ و به اندازه ته سنجاق است و برحسب نوع به مو و درز لباس‌ها می‌چسبد.
رئیس گروه بیماری‌های واگیردار معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اراک اضافه کرد: زیستگاه اصلی شپش در سر و اولین علایم بالینی، احساس خارش است.
راه‌های انتقال مستقیم شپش از طریق تماس مستقیم با فرد آلوده است که انسان با هر زمینه اقتصادی و اجتماعی، در معرض خطرِ ابتلا به آن قرار دارد. خرمی تصریح کرد: آلودگی شپش بیشتر در مدارس ابتدایی دیده می‌شود و ممکن است همه‌گیر شود، همچنین این آلودگی نزد
دختران بیش از پسران و در کودکان شایعتر از بالغین است.
راه‌های انتقال غیرمستقیم شپش عمدتاً در اثر تماس با اشیا آلوده نظیر حوله، شانه، برس سر، کلاه، روسری، مقنعه و چادر نماز، متکا، لباس‌های خواب و سایر وسایلی که به طور مشترک مورد استفاده
قرار بگیرند و یا اینکه در یک جا بر روی هم قرار داده شوند و همچنین بوسیله صندلی‌های سالن‌های اجتماعات، وسایل نقلیه عمومی، کمدهای لباس، حمام‌های عمومی و رختکن استخرها است.وی گفت: در موارد آلودگی به انواع شپش، اساس درمان متاثر از رعایت دقیق اصول بهداشت فردی،
دسترسی و انجام استحمام منظم، امکان تعویض مرتب و صحیح لباس است و ضروری است در کلیه
موارد آلودگی، مراتب به واحدهای بهداشتی گزارش و اعضای خانوار فرد آلوده و سایر موارد تماس
نزدیک از قبیل همکالسی‌های وی نیز معاینه و درمان شوند.
رئیس گروه بیماری‌های واگیردار معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اراک افزود: به طور کلی والدین باید در کمترین
زمان پس از مشاهده آلودگی به شپش در فرزندان، به مراکز بهداشتی و درمانی مراجعه و پس از انجام معاینه، درمان برای همه اعضای خانواده که در تماس با بیمار هستند، آغاز شود.
خرمی تاکید کرد: بالا بردن سطح آگاهی بهداشت خانواده‌ها، در تشخیص به موقع و درمان سریع افراد مبتلا، مهمترین نقش را دارد.
وی گفت: اطلاع‌رسانی در خصوص شپش به جامعه امری ضروری است، تا افراد بلافاصله پس از اطلاع به واحدهای بهداشتی و درمانی
مراجعه و درمان شوند.
رئیس گروه بیماری‌های واگیردار معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اراک ادامه داد: معلمین و مربیان بهداشت مدارس در بیماریابی و شناسایی مخازن اصلی آلودگی نقش بسیار مهمی دارند، لذا آموزش راه‌های شناسایی آلودگی به شپش و پیشگیری از آن، نقش بسزایی در
کاهش موارد ابتلا دارد.
خرمی اظهار کرد: شپش سر عمدتا لابه‌لای موهای پس سر و بالای گوش زندگی و تخمگذاری می‌کند که توجه به این نواحی در هنگام بیماریابی کمک کننده است.
وی بیان کرد: در صورت وجود غدد لنفاوی متورم و دردناک در نواحی پس سر و پشت گوش، و در مواجهه با هر مورد زرد زخم در ناحیه پوست سر باید به فکر آلودگی به شپش سر بود، از این لحاظ، معاینه و بررسی‌های لازم در راستای شناسایی رشک یا شپش نیز ضروری است.
رئیس گروه بیماری‌های واگیردار معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اراک اضافه کرد: برای یافتن آلودگی به شپش تَن باید درز و چین‌های لباس‌ها را نیز بررسی کرد؛ چرا که فقط در موارد آلودگی بسیار شدید است که می‌توان شپش را بر روی تَن مشاهده کرد.
خرمی عنوان کرد: در صورتیکه فرد درمان شده در مجاورت و تماس نزدیک با یک فرد آلوده به شپش قرار داشته باشد، حداکثر تا ۲ هفته بعد ممکن است مجدد آلوده شود؛ لذا مهمترین اصل در مبارزه با شپش، بررسی و درمان اطرافیان افراد آلوده در صورت ابتلا به شپش و رفع آلودگی از کلیه لوازم و وسایل مورد استفاده افراد به صورت همزمان است.
وی گفت: شستشوی مرتب سر با شامپوهای معمولی و آب گرم تعداد شپش‌های بالغ را کاهش می‌دهد اما نیاز است فرد مبتلا از شامپوی پرمترین یک درصد، لوسیون دایمتیکون چهار درصد، شامپوی گامابنزن (لیندان) استفاده کند.
رئیس گروه بیماری‌های واگیردار معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اراک افزود: مدت زمان لازم از آغشته‌سازی سر به شامپو تا شستشوی ۱۰ دقیقه برای پرمترین، هشت ساعت برای دایمتیکون و چهار دقیقه برای لیندان است و همچنین خشک یا مرطوب بودن مو، بر حسب بروشور موجود در شامپو یا لوسیون و بر اساس توصیه شرکت سازنده تعیین شده است.
خرمی بیان کرد: مرحله بعد رشک‌زدایی با کمک آب و سرکه است که اهمیت خاصی دارد، تهیه مخلوط آب و سرکه سفید به نسبت ۵۰ درصد و سپس آغشته کردن کل موها به این مخلوط و شستشوی موها بعد از ۲۰ تا ۳۰ دقیقه با آب فراوان و شانه دندانه‌ریز و جداسازی رشک بعد از خشک کردن موهاست.
وی گفت: در مرحله سوم باید تمام اشیایی که با فرد آلوده ارتباط داشته، ضدعفونی و یا جوشانده شود، وسایلی که قابل ضدعفونی کردن نیست باید به مدت ۳۰ روز در یک کیسه در بسته و ترجیحاً در جای سرد نگهداری شود.
رعایت بهداشت فردی مهمترین تاثیر را در پیشگیری از آلودگی به شپش دارد
رئیس گروه بیماری‌های واگیردار معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اراک ادامه داد: استحمام مرتب و منظم، شانه کردن موهای سر در روز به دفعات مختلف، تمیزکردن و شستشوی منظم برس، شانه، لباس، روسری، کلاه و دیگر وسایل شخصی از اصول مهم پیشگیری از شپش است.
خرمی تاکید کرد: آموزش به مردم در مورد شستشوی لباس و ملحفه در آب جوش، استفاده از ماشین لباسشویی و خشک کن، اتو کردن منظم لباس بویژه درزهای آن برای از بین بردن شپش و رشک مهم است.
وی، مهمترین امر در مهار شپش دانش آموزان را بازدید مرتب موی سر آنها توسط مربیان بهداشتی مدارس و ارجاع سریع موارد آلوده به واحدهای بهداشتی و درمانی برای درمان فرد آلوده به همراه خانواده و اطرافیان، عنوان کرد و گفت: طول موی سر در آلوده
شدن به شپش سر نقشی ندارد و امروزه در صورت رعایت مسایل بهداشت فردی و دسترسی به درمان مناسب، کوتاه کردن موی سر ضروری نیست.
رئیس گروه بیماری‌های واگیردار معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اراک افزود: پس از انجام درمان ضدشپش، احتمال انتقال آلودگی از بین می‌رود؛ لذا نیازی به جداسازی دانش‌آموزان نیست.
استان مرکزی با ۱۲ شهرستان دارای یک میلیون و ۴۸۰ هزار نفر جمعیت است که ۲۲۷ هزار نفر از آنها را دانش‌آموزان تشکیل می‌دهد.