به گزارش ایرنا، ادبیات داستانی همانند دیگر گونه های ادبیات تحت تاثیر شرایط جامعه، فراز و فرودهایی را تجربه کرده است.
تغییرات اجتماعی، مبارزات سیاسی، جنگ ها، مذهب و انقلاب از عوامل موثر بر جریان های ادبیات داستانی است و در شرایطی که باید انتظار فراوانی خوانندگان را نسبت به نویسندگان داشت، متاسفانه با بی رغبتی و استقبال کم خوانندگان و تیراژ ۵۰۰ یا هزار جلدی کتاب نسبت به جمعیت چند میلیونی رو به رو هستیم.
این امر نشان می دهد در این حوزه نیز مانند دیگر حوزه های ادبیات مشکلات و موانعی وجود دارد.
خبرنگار ایرنا در این خصوص با علی الله سلیمی از چهره های ادبی فعال در عرصه داستان نویسی گفت و گو کرده است.
علی الله سلیمی، متولد ۱۳۴۷ در روستای «توپ قره» از توابع شهرستان خدابنده، در استان زنجان است. او در سال های پایانی دهه ۷۰ با شرکت در کلاس های داستان نویسی حوزه هنری وارد جرگه نویسندگی شد و داستان های اولیه او، در نشریات ادبی آن زمان به چاپ رسید. اولین مجموعه داستان مستقل وی با عنوان «زنی شبیه حوا» در سال ۱۳۸۴ توسط نشر قو در تهران چاپ و منتشر شده است. دومین مجموعه داستان او با عنوان «باران جنوب» در سال ۱۳۸۷ از نامزدهای دریافت جایزه ادبی شهید حبیب غنی پور در بخش داستان دفاع مقدس بوده و در مجموع تاکنون ۲۵ اثر داستانی از سلیمی چاپ و روانه بازار شده است. سلیمی در سال ۱۳۸۸ به عضویت انجمن قلم ایران درآمده و سه دوره بازرس انجمن قلم ایران بوده است. او در حال حاضر در تهران به کار روزنامه نگاری و تدریس داستان نویسی مشغول است.
ایرنا. مولفه مهم و خاص ادبیات داستانی و رمان در چیست؟
رمان در سطح جهانی مراحلی را پشت سر گذاشته و اکنون به جاهایی رسیده که مخاطبانش هم تغییر کرده اند، رمان قبلا بیشتر جنبه و کارکرد سرگرمی داشت ولی اکنون از حالت سرگرمی خارج شده و وقتی کسی رمان می خواند به دنبال مسائل و موضوعاتی مثل اندیشه ها و جریان های فکری مختلف در جوامع است.
اینها به طور معمول در رمان خودش را نشان می دهد؛ رمان نسبت به سایر رشته ها و قالب های هنری، بیشتر درونیات و طرز فکر آدمها و جوامع را منعکس می کند. وقتی رمان می خوانیم می بینیم آدم ها با وجود تفکیک در مرزها، گاهی فکر و ایده هایشان به هم نزدیک است. رمان ما را به جهان ذهنی آدمها در جوامع مختلف و به ظاهر مرزبندی شده پرتاب می کند.
ایرنا. وضعیت ادبیات داستانی در کشور را چطور ارزیابی می کنید؟
در کشور ما هم رمان متاثر از اتفاقات و حوادث جامعه بوده، ما در چند دهه اخیر چند رویداد اثرگذار مثل انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی داشتیم که روی زندگی تک تک ما تاثیر گذاشته است که کسی نمی تواند این را انکار کند.
این مسائل برای دیگران در سایر جوامع شاید خیلی ملموس نباشد ولی ما با این رویدادها زندگی کردیم.
وقوع انقلاب، تغییر نظام ارزشی جامعه را در پی داشت و وقوع جنگ هم تاثیرات خودش را برجا گذاشت. اغلب رمان ها هم در سه چهار دهه اخیر به نوعی از این ۲ اتفاق بزرگ به صورت مستقیم یا غیر مستقیم متاثر هستند.
هزاران قصه پیرامون این رویدادها نوشته شده است و هزاران قصه هم در آینده نوشته خواهد شد.
راجع به جنگ های جهانی اول و دوم هم هنوز داستان می نویسند و فیلم می سازند و جالب این است که این آثار مخاطب زیادی هم پیدا می کند.
ایرنا. ادبیات داستانی ما در مقطع کنونی با چه چالش هایی دست به گریبان است؟
از موضوعات مهمی که در حال حاضر گریبانگیر ادبیات داستانی معاصر است می توان به شرایط نامناسب بازار کتاب اشاره کرد که باعث شده حلقه ارتباطی بین نویسنده و خواننده تا حد زیادی محدود شود.
از یک طرف، شرایط سخت حوزه نشر که با گرانی کاغذ و سایر امور صنعت چاپ و نشر در ارتباط است، جلوی انتشار آثار داستانی را در کنار سایر آثار گرفته و اغلب ناشران به صورت قطره‌چکانی کتاب چاپ می کنند. یعنی در طول سال، تعداد محدودی کتاب چاپ می کنند و توزیع کتاب هم چندان مناسب نیست.
از طرف دیگر، گرانی قیمت کتاب باعث شده، این محصول فرهنگی به مرور از سبد خانوارها حذف شود.
در سوی دیگر ماجرا، نشست ها، جلسات نقد و بررسی و رونمایی کتاب هم با محدودیت مواجه است و به ندرت جلساتی در گوشه و کنار کشور برگزار می شود.
مجموع این عوامل باعث شده انگیزه چندانی برای نویسندگان باقی نماند چون در مواردی، نویسنده کتابی را می نویسد و به ناشر تحویل می دهد و به خاطر همان مشکلات بازار نشر، چند سالی این کتاب در نوبت انتشار باقی می ماند و انگیزه نویسنده برای نوشتن کتاب بعدی را به شدت کمرنگ می کند.
ایرنا. با این شرایط چه آینده ای را برای ادبیات داستانی متصور هستید؟
بخش مهمی از این مساله به بهبود وضعیت اقتصادی کشور مربوط است که اگر گشایشی در این بخش حاصل شود، می توان به رونق ادبیات داستانی هم مثل بسیاری از حوزه های دیگر امیدوار بود.
در بخش ادبیات داستانی هم، عرضه و تقاضا ارتباط تنگاتنگی با همدیگر دارند، اگر مخاطبان ادبیات داستانی از آثار موجود در بازار کتاب استقبال کنند، طبعا نویسندگان هم با انگیزه بیشتری به تالیف و انتشار آثار بعدی می پردازند.
با این حال، من به آینده ادبیات داستانی کشورمان امیدوار هستم چون بسیاری از نویسندگان فارغ از شرایط موجود در بازار کتاب همچنان در خلوت خود می نویسند و اگر شرایط کمی بهتر شود، آثار تالیفی آماده بسیاری داریم که در کوتاه‌ترین زمان ممکن می توان آنها را منتشر کرد و به ویترین کتابفروشی ها رساند.
ایرنا. ارزیابی شما از وضعیت داستان نویسی در استان زنجان چیست؟
در سال های اخیر فعالیت ها در حوزه داستان نویسی در استان زنجان پررنگ و فعال‌تر شده است، یکی از علل این موضوع وجود کارگاههای آموزشی مستمر در استان است و این مولفه مهم باعث خلق آثار قابل توجهی هم می شود.
قبلا در حوزه داستان نویسی استان، نویسندگان بیشتر روی داستان کوتاه تمرکز داشتند ولی در چند سال اخیر شاهد هستیم به حوزه داستان بلند و رمان هم وارد شدند و آثارشان در ویترین های ملی هم دیده می شود و این مایه افتخار و غرور است.