استفاده از شبکه‌های اجتماعی نه فقط در میان عامه مردم بلکه در میان سیاستمداران جهان نیز در سال‌های اخیر، کاربرد زیادی پیدا کرده است. این شیوه ارتباط و اطلاع‌رسانی به خصوص از دولت یازدهم و از سوی دولتمردانی مانند «حسن روحانی و محمدجواد ظریف» آغاز و به نمایندگان مجلس و دیگر اعضای کابینه‌ها تسری یافت. اقبال کاربران به این شیوه ارتباط به جایی رسید که برخی خبرهای دست اول، بیانیه‌ها و مواضع سیاستمداران در حساب‌های ایکس و حتی پست‌های اینستاگرامی مطرح شد تا شبکه‌های اجتماعی به ویژه ایکس و اینستاگرام به محلی برای ارتباط و انتقال پیام و مطالبه میان مردم و دولتمردان تبدیل شود.
گروه پژوهش ایرنا با توجه به اهمیت تحلیل نظرات کاربران شبکه‌های اجتماعی در ارتباط با رئیس دولت چهاردهم، به تحلیل دادکاوی کمی و کیفی حساب ایکس مسعود پزشکیان از ابتدای خردادماه ۱۴۰۳ و پیش از انتخابات ریاست جمهوری تا ۱۴ مهرماه پرداخته است.
در بخش‌های کمی و آماری این گزارش روند جذب فالوئر، میزان تولیدمحتوای هفتگی و هفت شاخص مهم اکانت رئیس‌جمهوری مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است. در بخش کیفی گزارش نیز از طریق تحلیل مضمون، همه پیام‌های منتشر شده پزشکیان در این بازه زمانی استخراج، موضوع‌بندی و تشریح شده است.
حساب ایکس پزشکیان از مردادماه ۱۳۹۴ شکل‌گرفته و نزدیک به ۹ سال عضویت او در این شبکه اجتماعی می‌گذرد؛ با این حال، اوج عضوگیری و تولید محتوای این اکانت از زمان مشخص‌شدن وی به عنوان نامزد ریاست جمهوری بوده است.
این اکانت نزدیک ۲۰۰ هزار عضو یا دنبال‌کننده دارد و فقط ۱۵ نفر را فالو یا دنبال کرده است. علاوه بر حساب ایکس رهبر معظم انقلاب، اکانت جواد ظریف، محمدرضا عارف، عباس عراقچی، ستار هاشمی، شینا انصاری، فاطمه مهاجرانی، سیدعباس صالحی، محسن حاجی‌میرزایی، زهرا بهروز آذر، الیاس حضرتی، عبدالناصر همتی، یوسف و مهدی پزشکیان اکانت‌هایی هستند که توسط رئیس جمهوری دنبال می‌شوند.
چند حساب کاربری مشابه و به اصطلاح فن‌پیج با نام رئیس‌جمهوری در حال فعالیت هستند اما حساب کاربری اصلی، ۲۰۰ هزار دنبال کننده و تیک خاکستری دارد. (تیک خاکستری در درجه اول یک سازمان یا مقام دولتی را نمایندگی می‌کند).
الف: تحلیل روند افزایش جذب فالوئر حساب پزشکیان
بررسی روند ۹ ساله اکانت پزشکیان نشان می‌دهد بیشترین تغییرات در زمان نامزدی وی برای ریاست جمهوری چهاردهم و حدفاصل خرداد تا شهریورماه ۱۴۰۳ اتفاق افتاده است. این تغییرات به‌گونه‌ای بوده که از خرداد تا شهریورماه با افزایش تعداد فالوئرها از ۷ هزار و ۶۵۲ دنبال‌کننده به ۱۷۱ هزار و ۶۸۲ نفر، شاهد افزایش ۲ هزاردرصدی در جذب فالوئر این اکانت بوده است، اتفاقی که اگرچه با افزایش توجه‌ها به دلیل نامزدی و ریاست جمهوری پزشکیان قابل توجیه است اما به نظر می‌رسد حساب ایکس وی و مطالب این اکانت مورد توجه کاربران مختلف بسترهای متنوع مجازی قرار گرفته است.
ب: تحلیل روند انتشار محتوای حساب پزشکیان
تحلیل روند انتشار محتوا در صفحه ایکس پزشکیان بازه زمانی خرداد تا شهرور ۱۴۰۳ نشان می‌دهد بیشترین انتشار محتوا به هفته سوم خردادماه و هفته دوم تیرماه مربوط بوده است، زمانی که خبر نامزدی پزشکیان مطرح و انتخابات دور اول و دوم در ۸ و ۱۵ تیرماه برگزار شد.
رکورد ۷۵ و ۶۰ توئیت در هفته در این بازه زمانی، بیشترین میزان محتوا و توئیت را نشان می‌دهد؛ تولیدمحتوایی که بعد از آن و در هفته‌های بعد از برگزاری انتخابات به‌گونه چشمگیری کاهش یافت و به دو توئیت در هفته هم رسید.
ج: تحلیل هفت شاخص مهم حساب ایکس پزشکیان
در گراف زیر، ۷ شاخص مهم و برجسته برای ارزیابی حساب ایکس پزشکیان استخراج و مقایسه شده است:
_ اصالت مطلب بیشترین امتیاز را کسب کرده و گواه این مهم است که عمده محتوای این اکانت تولیدی بوده و حداقلِ مطالب، بازنشری و ریتوئیت بوده است.
_ امتیاز فعالیت اکانت، امتیاز بالایی نگرفته که نشان می‌دهد در بازه زمانی چهار ماهه به غیر از دو دوره زمانی خاص، به طور متوسط ۱۰ توئیت در هفته در این حساب منتشر شده که شاخص فعالیت بالایی محسوب نمی‌شود.
_ با احتساب فعالیت نه چندان زیاد اکانت پزشکیان، طبیعی است که امتیاز تعداد توئیت، تعداد ریپلای و بازنشر این اکانت زیاد نباشد. این اتفاق مرسوم است که دولتمردان و به‌ویژه رئیسان‌جمهوری در اکانت شخصی خود بازنشر کمی داشته و لایک و رپلای زیادی نداشته باشند.
در جدول زیر وضعیت اکانت ایکس پزشکیان نسبت به دیگر اکانت‌ها و همچنین میزان فعالیت این حساب از نظر لایک، ریتوئیت و کامنت بررسی شده است:
_ از میان بیش از ۵ میلیون کاربر فعال و غیرفعال ایکس‌فارسی، اکانت پزشکیان رتبه ۳۰۴ را بدست آورده است. این اکانت در مجموع ۲۷۱ محتوا اعم از توئیت، ریتوئیت، ریپلای و کوت منتشر کرده که ۲۴۰ محتوا توئیت و بقیه ریتوئیت، ریپلای و کوت بوده است.
_ مجموع ۲۴۰ محتوای تولیدی این حساب کاربری، ۸۶ هزار بار بازنشر شده و این اکانت فقط ۵ هزار مطلب بازنشری، ریپلای و کوت در سابقه چهار ماهه خود به ثبت رسانده است.
_ محتوای منتشرشده در این بازه از سوی اکانت پزشکیان، یک میلیون و ۴۸۴ هزار بار لایک شدند و این محتوا ۱۲۹ هزار کامنت گرفتند.
_ میانگین تعداد محتوای منتشر شده از این اکانت، ۲ توئیت در روز و ۱۴ توئیت در هفته تخمین‌زده می‌شود که این توئیت‌ها به طور میانگین ۶ هزار لایک و ۵۰۰ کامنت گرفته‌اند.
د: تحلیل موضوعی توئیت‌های منتشر شده
تحلیل موضوع‌های مربوط به حساب ایکس پزشکیان که مربوط به بخش کیفی این گزارش است از طریق استخراج و بررسی همه توئیت‌های مربوط به اکانت رئیس جمهوری در بازه زمانی خرداد تا شهریورماه انجام شده به‌گونه‌ای که از میان ۲۴۰ توئیتی که توئیتر پزشکیان منتشر کرده، از طریق کدگذاری محتوای مربوط تفکیک و سپس دسته‌بندی شده که به ترتیب درصد مهمترین موضوع‌ها مربوط به توئیت‌ها در گراف زیر آمده است:
مناظره‌های انتخاباتی
مجموعه توئیت‌های مربوط با مناظره‌ها با هشتگ مناظره و همزمان با مناظره‌های دور اول و دوم ریاست جمهوری در حساب ایکس رئیس جمهوری نشر و بازنشر شد. این توئیت ۱۸۰ هزار بار بازدید شد؛ ۴ هزار بار لایک گرفت و ۱۳۰۰ کاربر به آن واکنش نشان دادند و کامنت گذاشتند.
وعده‌های انتخاباتی
یکی از عمده‌ترین موضوع‌هایی که پزشکیان در ایکس درباره آن محتوا منتشر کرده مربوط به انتخابات بوده که شامل انتقاد از برخی کاستی‌ها و ارائه برخی راهکارها برای رفع و اصلاح موانع موجود بوده است. این توئیت پزشکیان از جمله توئیت‌های مهم رئیس جمهوری بود که هفتم تیرماه منتشر شد و توانست ۵۰۰ هزار بار بازدید بگیرد. ۲ هزار کامنت و ۶۷۰ بار بازنشر از دیگر ویژگی‌های این توئیت بود.
اقتصاد و تورم
با توجه به محوریت مشکلات اقتصادی در کشور، موضوع اقتصاد بعد از بحث‌های سیاسی مرتبط با انتخابات، پرتکرارترین موضوعی بود که رئیس جمهوری در باره آن اظهار نظر کردند. این توئیت که دهم شهریور منتشر شد، ۱۷۰ هزار بار بازدید و ۵۰۰ نفر درباره آن نظر دادند.
المپیک
موضوع ورزش با محوریت المپیک ۲۰۲۴ یکی دیگر از موضوع‌های موردنظر رئیس‌جمهوری بود که از سوی اکانت آن منتشر شد و تقریبا یک‌دهم سهم کل محتوا این حساب توئیتری را شامل شده است. تقدیر از مدال آوران از مهمترین موضوع‌های مربوط به ورزش و المپیک بوده است.
توئیتر زیر، سوم شهریورماه و تقدیر از مدال‌آوران ایرانی با هشتگ بچه‌های ایران منتشر شد که ۱۲۸ هزار بار دیده شد و ۳۷۰ کاربر در ارتباط با آن کامنت گذاشتند.
اسرائیل، غزه و لبنان
با توجه به افزایش حملات غیرانسانی رژیم صهیونیستی به غزه و لبنان که اوج آن به شهادت سیدحسین نصرالله انجامید، بخش قابل اعتنا و پربازدیدی از توئیت‌های رئیس جمهوری به این موضوع اختصاص داشت. در توئیت زیر که اوایل مهرماه منتشر شد، رئیس‌جمهوری از تلاش دیپلماتیک برای پایان‌دادن جنایت‌های صهیونیست‌ها نوشته است. این تویئت ۲۵۰ هزار بار دیده شد و ۱۱۰۰ نفر درباره آن نظر دادند.
حجاب و زنان
در ارتباط با حجاب به عنوان یکی از مسائل مهم اجتماعی در ایران، رئیس‌جمهوری موضع صریح و روشنی داشتند و حتی دیگران را نیز به اعلام نظر دعوت کردند. در توئیتی که یکم تیرماه و پیش از انتخابات از سوی وی منتشر شد، برخورد خشن با زنان غیرانسانی و مصداق زورگویی اعلام شد. این توئیت با وجود جسارت و شجاعت نویسنده به جهت اینکه پیش از انتخابات بود فقط ۸۰ هزار بار دیده شد و نسبت به توئیت‌های بعد از انتخابات و ریاست جمهوری پزشکیان، بازدید کمتری گرفته بود.
اینترنت و فیلترینگ
موضوع سرعت کم اینترنت و محدودیت‌های دسترسی که در قالب بحث فیلترینگ مطرح می‌شود یکی از دغدغه‌های پزشکیان بود که در قالب وعده‌های انتخاباتی وی در چند مقطع مختلف مطرح شد. این توئیت پزشکیان که در مناظره‌های انتخاباتی نیز مطرح شد به طور ویژه از سوی کاربران توئیتر مورد توجه قرار گرفت و علاوه بر ۲۰۰ هزار بازدید، ۱۴۲۹ نظر هم از سوی کاربران مختلف دریافت کرد.
تحلیل و جمع‌بندی
۱. بررسی کمی حساب ایکس مسعود پزشکیان از رشد چشمگیر تعداد دنبال‌کنندگان در زمان انتخابات ریاست جمهوری حکایت دارد به‌گونه‌ای که افزایش تعداد فالوئرهای این اکانت تا ۲ هزار درصد تخمین زده می‌شود. اکانت پزشکیان از نظر میزان انتشار محتوا، یک حساب توئیتری نیمه‌فعال بوده که بنا به شرایط اجتماعی و سیاسی به انتشار محتوا پرداخته است. بیشترین میزان محتوا در بازه زمانی انتخابات و هفته‌ای ۷۵ توئیت و میانگین تعداد توئیت در این ۴ ماه، ۲ توئیت در روز بوده است.
۲. انتخابات، اقتصاد، المپیک، تحریم، اسرائیل، حجاب و فیلترینگ از مهمترین اولویت‌های حساب توئیتری پزشکیان بوده که به نوعی اولویت‌های اصلی رئیس‌جمهوری نیز محسوب می‌شود. بررسی کیفی این اکانت از تنوع موضوعی و مضمونی صفحه ایکس پزشکیان حکایت دارد و نشان می‌دهد موضوع‌های مختلف سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و حتی فرهنگی و ورزشی از اولویت‌ها و انتخاب‌های اصلی رئیس جمهوری چهاردهم ایران است.
۳. میزان تعامل کاربران با حساب ایکس پزشکیان که توسط شاخص‌هایی مانند میزان بازدید، بازنشر، لایک و حتی فالوئر_ فالوئینگ این اکانت مشخص می‌شود بیانگر تعامل و توجه قابل‌توجه کاربران توئیتر فارسی به این اکانت دارد؛ چنانکه در میان پنج میلیون کاربر فعال، نیمه فعال و غیرفعال این شبکه اجتماعی جریان‌ساز، اکانت پزشکیان رتبه ۳۰۴ را کسب کرده است.
به نظر می‌رسد این مسیر تعاملی و تحلیل و آنالیز کامنت‌ها و ریپلای‌های حساب پزشکیان نیز می‌تواند تا حد زیادی نظرهای افکار عمومی را بازتاب دهد و در سیاست‌گذاری‌ها مفید فایده باشد.