به گزارش گروه علمی ایرنا از ستاد توسعه فناوری‌های مواد و ساخت پیشرفته، هوشمندسازی معادن یکی از مهم‌ترین عوامل در مبارزه با خام‌فروشی است و به دلیل بهبود بهره‌وری، کاهش هزینه‌ها و ایجاد ارزش افزوده، تأثیر چشمگیری بر صنایع معدنی دارد.
جنبه‌های فنی هوشمندسازی معادن و تأثیر آن بر کاهش خام‌فروشی
افزایش بهره‌وری و دقت در استخراج؛ سیستم‌های اتوماسیون و رباتیک در استخراج مواد معدنی باعث می‌شود بهره‌وری معدن به طور قابل توجهی افزایش یابد. این سیستم‌ها می‌توانند با دقت بالاتر و بهینه‌تر از روش‌های سنتی، منابع را استخراج کنند و مواد معدنی را بدون هدررفت و به‌صورت کارآمدتری به دست آورند.
فناوری‌های حسگر و هوش مصنوعی؛ به کمک هوش مصنوعی و حسگرهای پیشرفته، می‌توان از وضعیت دقیق ذخایر معدنی، کیفیت مواد استخراج‌شده و حتی شرایط محیطی مطلع شد. این اطلاعات دقیق کمک می‌کند فرایند استخراج بهتر برنامه‌ریزی شود و مواد باارزش‌تری به دست آید که به جلوگیری از خام‌فروشی و تمرکز بر فرآوری کمک می‌کند.
بهبود فرآوری مواد معدنی یکی از اهداف هوشمندسازی معادن، افزایش کارایی فرآیندهای فرآوری است. با استفاده از فناوری‌های هوشمند مانند فناوری‌های غشایی، نانوفناوری و روش‌های پیشرفته شیمیایی، می‌توان مواد خام معدنی را به شکل بهتری فرآوری و آماده‌سازی کرد.
هوشمندسازی همچنین به کاهش هزینه‌ها و افزایش کیفیت فرآوری کمک می‌کند، به نحوی که محصولات نهایی از ارزش افزوده بیشتری برخوردار خواهند بود و می‌توانند به‌جای فروش مواد خام، به‌صورت محصولات نهایی صادر شوند.
مدیریت بهینه منابع و کاهش ضایعات؛ یکی دیگر از مزایای هوشمندسازی، کاهش ضایعات و بهره‌برداری بهینه از منابع است. با استفاده از داده‌های به‌دست‌آمده از سیستم‌های هوشمند، معادن می‌توانند از اتلاف مواد معدنی جلوگیری کنند و مواد قابل استفاده بیشتری را برای فرآوری ذخیره کنند. به‌جای اینکه مواد خام باکیفیت پایین به‌صورت فله‌ای صادر شوند، فرآوری دقیق‌تر آنها باعث تولید محصولات نهایی می‌شود.
جنبه‌های اقتصادی هوشمندسازی معادن و تأثیر آن بر کاهش خام‌فروشی
کاهش هزینه‌های استخراج و فرآوری؛ هوشمندسازی باعث کاهش هزینه‌های تولید می‌شود. با استفاده از اتوماسیون، سیستم‌های ردیابی هوشمند و تحلیل داده‌های کلان می‌توان هزینه‌های انرژی، نیروی کار و زمان مورد نیاز برای استخراج و فرآوری را به حداقل رساند.
با کاهش هزینه‌های عملیاتی، تولیدکنندگان تمایل بیشتری برای سرمایه‌گذاری در فرآوری مواد و تولید محصولات نهایی خواهند داشت. این امر به کاهش خام‌فروشی و افزایش صادرات محصولات فرآوری‌شده کمک می‌کند.
افزایش ارزش افزوده؛ به‌جای فروش مواد خام معدنی که اغلب ارزش کمتری دارد و قیمت آنها در بازارهای جهانی بی‌ثبات است، هوشمندسازی معادن کمک می‌کند تا مواد معدنی به محصولات با ارزش افزوده بالاتر تبدیل شوند. این محصولات فرآوری‌شده معمولاً در بازارهای بین‌المللی با قیمت‌های بالاتر و ثبات بیشتری معامله می‌شوند.
تولید محصولاتی مانند باتری‌های لیتیومی، فلزات خاص، و مواد شیمیایی پیشرفته از مواد معدنی استخراج‌شده، ارزش افزوده بیشتری به‌همراه دارد و به رشد اقتصادی کشور کمک می‌کند.
بهبود قابلیت رقابت در بازار جهانی؛ معادن هوشمند از نظر کیفیت و کارایی تولید در سطح بالاتری قرار می‌گیرند. این به معنای تولید محصولاتی است که در بازارهای جهانی رقابتی‌تر هستند. کشورهای دارای معادن هوشمند می‌توانند با بهره‌وری بالاتر و محصولات باکیفیت‌تر، در بازارهای بین‌المللی حضور قوی‌تری داشته باشند.
همچنین، با پایین‌بردن قیمت تمام‌شده و افزایش کیفیت، معادن هوشمند می‌توانند فرصت‌های صادراتی بیشتری ایجاد کنند و به‌جای صادرات مواد خام با ارزش پایین، محصولات فرآوری‌شده با قیمت بالاتر را به بازارهای جهانی عرضه کنند.
جذب سرمایه‌گذاری و توسعه زیرساخت‌های فرآوری؛ هوشمندسازی معادن به جذابیت بیشتری برای سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی منجر می‌شود. سرمایه‌گذاران معمولاً به‌دنبال پروژه‌هایی با بهره‌وری بالا، کاهش ریسک و بازده مناسب هستند. معادن هوشمند با افزایش شفافیت، بهبود بهره‌وری و کاهش هزینه‌های عملیاتی، سرمایه‌گذاری بیشتری را جذب می‌کنند.
این سرمایه‌گذاری‌ها می‌تواند به توسعه زیرساخت‌های فرآوری مواد معدنی در داخل کشور کمک کند که در جهت مبارزه با خام‌فروشی بسیار مؤثر است.
آثار زیست‌محیطی مثبت و پایدار هوشمندسازی
هوشمندسازی معادن همچنین به کاهش اثرات زیست‌محیطی و افزایش پایداری در عملیات‌های معدنی کمک می‌کند. استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته برای مدیریت بهتر منابع باعث می‌شود که ضایعات کاهش یابد و از منابع طبیعی به‌شکل بهینه‌تری استفاده شود.
حفظ محیط زیست از طریق کاهش آلودگی و کاهش مصرف انرژی در معادن هوشمند، به ایجاد یک محیط سالم‌تر برای جوامع محلی کمک می‌کند و حمایت اجتماعی از توسعه این معادن را افزایش می‌دهد. این رویکرد به‌ویژه در کشورهایی که تمرکز بر توسعه پایدار دارند، به‌عنوان یک مزیت رقابتی مطرح است.
هوشمندسازی معادن به‌عنوان یک راهبرد کلیدی در مبارزه با خام‌فروشی، نقشی مهم در افزایش بهره‌وری، کاهش هزینه‌ها، بهبود فرآوری مواد معدنی و تولید محصولات با ارزش افزوده بالاتر ایفا می‌کند. این امر نه تنها به رشد اقتصادی کشور و بهبود جایگاه در بازارهای بین‌المللی کمک می‌کند، بلکه باعث ایجاد اشتغال بیشتر، جذب سرمایه‌گذاری و بهبود شرایط زیست‌محیطی می‌شود.
بنابراین، هوشمندسازی معادن یک ضرورت استراتژیک است که می‌تواند به کاهش وابستگی به صادرات مواد خام و تسریع در توسعه صنایع پایین‌دستی منجر شود، و در نهایت ارزش بیشتری برای اقتصاد ملی ایجاد کند