گروه جامعه ایرنا - حتما گرمای تابستان گذشته را به یاد دارید، از ابتدای صبح هرم هوای گرم بیداد می کرد و امان را می برید، واقعا طاقت فرسا بود، هواشناسی اعلام کرده بود که میانگین دمای تابستان امسال بیش از ۲ درجه بالاتر از حد استاندارد بود و نسبت به ۳۰ سال گذشته رکورد تاریخی و بی‌سابقه‌ای را ثبت کرد، البته اکنون با وجود اینکه نیمی از ماه مهر گذشته اما همچنان شاهد هستیم که در برخی نقاط کشور هوا همچنان گرم است و هواشناسی هم خبر از افزایش محسوس دما می دهد، در حالیکه باید اکنون پاییز زیبا و خنک را تجربه کنیم و صبح هنگام خروج از خانه خنکای هوا موجب مورمور شدن بدنمان شود اما هنوز کاپشن ها از کمدها خارج نشده اند و چترهای رنگارنگ همچنان در انتظار برافراشته شدن هستند تا با دانه های باران سمفونی زندگی برایمان بنوازند.
این تغییرات برخی از تاثیرات تغییر اقلیم است که مدتیست دامن کشورهای دنیا از جمله ایران را گرفته، گفته می شود حداقل نصف جمعیت جهان از تغییرات آب و هوایی متاثر هستند، البته تاثیرات آن در جاهای مختلف شدت و ضعف دارد اما در کشوری مانند ایران که بر روی کمربند خشک و نیمه خشک واقع شده بیشتر محسوس است، عوارض تغییرات اقلیم برای بلند مدت می تواند فاجعه بار باشد که یکی از آنها افزایش مهاجرت است، رئیس پژوهشکده تغییر اقلیم دانشکده علوم پزشکی دانشگاه دزفول گفته بود: هر ساله به دلیل تغییر اقلیم ۲۰ میلیون نفر محل سکونت خود را ترک می‌کنند که این مساله به مرور موجب بروز تعارض‌های فرهنگی، اجتماعی و حتی امنیتی می‌شود.
محمد جواد محمدی زاده افزود: امروزه مهمترین مساله ای که محیط زیست با آن دست به گریبان است موضوع تغییر اقلیم است که به عنوان یک ابَررَوند در همه حوزه های جوی، اقیانوسی و زیستکره اثرات گسترده و وسیعی را بر جای گذاشته است، بر اساس اعلام سازمان های بین المللی سال ۲۰۲۳ گرمترین سال در تاریخ ثبت شد که تا نیمه اول ۲۰۲۴ هم ادامه داشت، انتشار گازهای گلخانه ای از سال ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۲ حدود ۱.۲ درصد افزایش یافت و به مقدار ۵۷.۴ میلیارد تن معادل دی اکسید کربن گازهای گلخانه ای انباشته شده است که بسیار خطرناک است همچنین میانگین گازهایی مانند متان و نیتروژن نیز در حال افزایش است.
وی ادامه داد: پیش بینی ها نشان می دهد گرم شدن زمین تا سال ۲۰۲۵ باعث مرگ و میر ۱۴.۵ میلیون نفر می شود و خسارتی معادل ۱۲.۵ تریلیون در بخش اقتصادی بر جای می گذارد ، بر اساس اعلام نیچر از سال ۲۰۰۰ حدود چهار میلیون نفر در سراسر جهان به علت تاثیرات تغییر اقلیم مانند بروز سیل، خشکسالی و گرمای شدید جان خود را از دست دادند ، این در حالیست که نرخ مرگ و میر در کشورهای آسیب پذیر مانند افغانستان، کنگو و سومالی ۳.۸ برابر نسبت به کشورهای برخوردار بیشتر است.
این مشکل تمام دنیا است و کشورهای زیادی را درگیر کرده به طوری که با بروز آتش سوزی، سیل و خشکسالی خسارات زیاد و گاها جبران ناپذیری را برای کشورها رقم می زند، با افزایش خسارات کشورها بر آن شدند تا کاری که خودشان با طبیعت کردند را جبران کنند چون بشر با بهره برداری زیاد توان طبیعت را به حدی کاهش داد که دیگر قدرت خودپالایی ندارد، جنگل ها و مراتع از بین رفته اند از این رو دیگر پوشش گیاهی در بالادست وجود ندارد که جلوی سرعت بارش را بگیرد تا به سیلاب تبدیل نشود، در این شرایط با هر بارشی سیل وارد خانه های مردم می شود و هر آنچه که در طول یک عمر جمع کرده بودند را می شورد و می برد.
بر این اساس کنوانسیون تغییر آب و هوا در سال ۱۹۹۲ میلادی (۱۳۷۱ شمسی) با شرکت نمایندگان بیش از ۱۵۰ کشور در اجلاس ریو با هدف تثبیت غلظت گازهای گلخانه‌ای ناشی از فعالیت‌های صنعتی در سطحی که از آسیب‌های ناشی از تغییر اقلیم بر زندگی انسان و حیات روی زمین بکاهد، تدوین و از سال ۱۹۹۴ میلادی اجرایی شد، اکنون ۱۹۷ کشور این کنوانسیون را امضا کرده‌اند و دولت ایران نیز از دسامبر ۱۹۹۶ با پذیرش کنوانسیون رسما به جمع کشورهای متعهد پیوسته است.
اهم اهداف کنوانسیون و فعالیت‌های مرتبط با آن شامل تثبیت غلظت گازهای گلخانه‌ای در جو، ارائه گزارش دوره‌ای وضعیت ملی تغییر آب و هوا به کنوانسیون، تهیه میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای و جذب توسط چاهک‌ها در کشور به صورت دوره‌ای و تنظیم و اجرای برنامه‌های کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای است.
علاوه بر این، همکاری و توسعه روش‌های انتقال فناوری برای کاهش انتشار در بخش‌های مختلف انرژی، حمل و نقل، صنعت، کشاورزی، جنگل و ضایعات جامد و مایع، همکاری منطقه‌ای و بین‌المللی در تهیه روش‌های سازگاری با پدیده تغییر آب و هوا و در نظر گرفتن موضوع تغییر آب و هوا در سیاست‌ها و برنامه‌ریزی‌های توسعه از دیگر اهداف کنواسیون تغییر آب و هوا است.
بر این اساس هر ساله نشست کنوانسیون تغییرات آب و هوایی به عنوان یکی از مهمترین کنفرانس‌های بین‌المللی در حوزه آب و هوایی سازمان ملل در یک کشور برگزار می شود در سال ۱۴۰۱ در مصر و در ۱۴۰۲ در امارات برگزار شد و امسال با عنوان کاپ ۲۹ در آذربایجان برگزار می شود، سال گذشته ایران موفق به شرکت در این کنفرانس نشد اما امسال مصمم است که حتما دست پر شرکت کند.
شینا انصاری معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست درباره حضور ایران در کاپ ۲۹ گفته بود که در جلسه هیئت دولت درباره کاپ ۲۹ که به زودی در باکو آذربایجان برگزار می‌شود گزارشی ارائه کردم، متاسفانه سال گذشته دولت جمهوری اسلامی ایران در کاپ ۲۸ که در امارات برگزار شد، حضور نداشت، درباره ظرفیت‌های حضور در این اجلاس مهم محیط زیستی جهان که امسال در آذربایجان، کشور همسایه برگزار می‌شود و با ما منافع و منابع مشترک دارد صحبت کردم.
با توجه به اهمیت موضوع و حضور ایران در کاپ ۲۹ ، در راستای سلسله نشست های «برای ایران» ، جلسه ای با موضوع «چرا رئیس جمهور در کاپ ٢٠٢۴ شرکت کند» با حضور محمد جواد ظریف معاون راهبردی رئیس جمهور در مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری برگزار و در آن بر حضور رئیس جمهور در این کاپ تاکید شد.
ظریف در این نشست گفته بود: بحث های محیط زیستی همواره از موضوعات چالش برانگیز است و در دنیا موضوعی با مسئولیت مشترک اما متفاوت است؛ یعنی همه کشورها در قبال آن مسئولیت دارند اما این مسئولیت متفاوت است و یکسان نیست.
وی افزود: گروهی از کشورها نقش بیشتری در تخریب محیط زیست داشتند و همان گروه هم امروز امکانات بیشتری برای جلوگیری از تخریب دارند، اما متاسفانه این امکانات را از کشورهایی که نقش چندانی در تخریب نداشتند به روش های مختلف از جمله تحریم دریغ می کنند و باعث می شوند حتی این کشورها نتوانند فناوری سبز و سازگار با محیط زیست را خریداری کنند و نتوانند به تعهدات خود در راستای کاهش گازهای گلخانه‌ای جامه عمل بپوشانند.
ظریف تاکید کرد: نباید اجازه دهیم این اصل مسئولیت مشترک اما متفاوت کشورها را خدشه دار کند که لازمه آن حضور ما در عرصه های بین المللی است، کسی منتظر ما نخواهد ماند؛ تحولات در سطح جهانی در جریان است؛ شاید تا چند سال پیش تفکرمان این بود که با عدم حضورمان به این روش مشروعیت نمی بخشیم، شاید فکر کنیم اگر در جلسه‌ای شرکت نکنیم، مشروعیت آن اجلاس را زیر سوال می بریم، این هم تفکری بود و باید مسئولیت آن را بپذیریم.
وی گفت: در روابط جهانی و مذاکرات بین المللی یا دور یک میز می نشینید یا روی میز قرار می گیرید؛ یا خودتان با حضور از منافع خود دفاع می کنید یا دیگران منافع شما را معامله می کنند وقتی معامله انجام شود دیگر هر چه فریاد بزنیم که این تصمیم نامشروع است، راه به جایی نخواهیم برد، باید از منافع خود در مجامع بین المللی دفاع کنیم تا دیگران آن را معامله نکنند.
همچنین دبیر کارگروه محیط زیست مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری در این نشست گفته بود: حضور رئیس جمهور در اجلاس کاپ ٢٩ زمینه را برای عضویت ایران در نشست آب و هوایی پاریس هموارتر می‌کند.
سارا نیک بنیاد افزود: مهمترین موضوعی که باید به عنوان اولین دلیل برای حضور رییس جمهور در کاپ ٢٩ بیان کنیم این است که تغییر اقلیم موضوع بسیار مهمی است اما به نظر می رسد آن را آنطور که باید جدی نگرفتیم که حضور آقای پزشکیان در این اجلاس بر این مسأله تاکید می کند.
از سوی دیگر باید به این مساله توجه کنیم که هدف از برگزاری کنوانسیون تغییرات آب و هوایی، کاهش گازهای گلخانه ای در راستای کم کردن اثرات تغییر اقلیم است که قطعا این مسیر به اعتبارات زیادی نیاز دارد چون باید فناوری ها به روز و صنایع کارآمد شوند تا آلودگی کمتری به جو متصاعد کنند از این رو رایزنی ها در بخش های مختلف به ویژه از جنبه اقتصادی از اهمیت زیادی برخوردار است که در این راه صندوق های محیط زیستی می توانند تاثیر زیادی داشته باشند.
البته کشورهای توسعه یافته متعهد شدند که تا سال ۲۰۲۵ صد میلیارد دلار مشارکت مالی در این زمینه داشته باشند که با توجه به شرایط تحریمی کشور ما باید تلاش کنیم تا از این اعتبار بهره مند شویم، می دانیم که محیط زیست مرز جغرافیایی نمی شناسد وقتی گرد و غبار مثلا در کشور عراق به هوا بلند می شود کشور ما را هم درگیر می کند بنابراین تحریم و این گونه مسائل معنایی ندارد از این رو کارشناسان معتقدند که حضور رئیس جمهور در چنین نشستی می تواند بسیار مثمر ثمر باشد و راه های استفاده از تسهیلات را از طریق صندوق ها هموار کند.
در ایران هم صندوق ملی محیط زیست به عنوان بازوی مالی سازمان حفاظت محیط زیست می تواند در این زمینه نقش مهمی ایفا کند که مدیر عامل صندوق ملی محیط زیست دراین باره به خبرنگار محیط زیست ایرنا گفت: رویداد کاپ ۲۹ با موضوع تغییر اقلیم و محوریت کاهش آلایندگی‌های آب، خاک و هوا هر سال برگزار می‌شود، امسال هم رویداد کاپ ۲۹ از ۱۱ اکتبر تا ۲۲ اکتبر ( ۲۰ مهر تا اول آبان ) در باکو آذربایجان برگزار می‌شود.
علی عبدی زاده افزود: از آنجایی که موضوع کاپ ۲۹ تغییر اقلیم با تاکید و محوریت کاهش آلایندگی‌هاست، می‌توانیم از این ظرفیت برای تامین مالی صندوق ملی محیط زیست استفاده کنیم.
وی اظهار داشت: رفع آلودگی‌های محیط زیستی نیاز به تامین مالی دارد اما متاسفانه در رویدادهایی شبیه کاپ ۲۹ که در دنیا برگزار می‌شود، پروژه‌محور شرکت می‌کنیم و موضوعات ملی در نظر گرفته نمی‌شود تا بتوانیم از تسهیلات بین‌المللی استفاده بهینه کنیم.
وی تاکید کرد: آنچه ضرورت دارد این است که در این رویدادها با یک طرح بهینه و پروپوزال قوی با یک موضوع ملی یا مشترک با همسایگان ظاهر شویم، این نیازمند آن است که از مدت‌ها پیش روی موضوع برنامه‌ریزی کنیم که اکنون این زمینه فراهم شده و می‌توانیم با بحث ملی و برنامه‌ریزی قوی از این رویداد به صورت بهینه استفاده کنیم تا بتوانیم تامین مالی خوبی را صورت داده و از کمک‌های بین‌المللی در راستای رفع آلایندگی بهره ببریم.
مدیر عامل صندوق ملی محیط زیست اظهار داشت: اثرات تغییر اقلیم در دنیا یک آسیب جدی است و کارهای علمی و هزینه‌های کلانی در سراسر دنیا برای آن انجام می‌شود، کاپ ۲۹ هم به دنبال همین موضوع است و در راستای همین اهداف حرکت می‌کند.
وی گفت: سازمان حفاظت محیط زیست به عنوان نهاد تنظیم‌گر و اتاق بازرگانی به عنوان پارلمان بخش‌خصوصی می‌تواند به عنوان حلقه واسط نقش آفرینی مثبتی داشته باشد، همچنین وزارت امور خارجه به عنوان متولی دیپلماسی کشور می‌تواند با رایزنی و بسترسازی موانع را رفع کرده و در تامین مالی به صندوق ملی محیط زیست کمک کند.
عبدی زاده با اشاره به اینکه صندوق ملی محیط زیست به عنوان نهاد واسطه پولی و مالی می‌تواند نقش آفرینی داشته باشد افزود: صندوق ملی محیط زیست در نظر دارد با یک طرح سازنده وارد رویداد کاپ ۲۹ شود که البته زمینه این حضور، بایستی از سوی سازمان حفاظت محیط زیست و وزارت امور خارجه فراهم شود، طی جلساتی با واحد معاونت فنی و اقتصادی صندوق ملی محیط زیست، اساتید اقتصادی با گرایش محیط زیست دانشگاه‌ها و سرمایه‌گذاری تامین مالی اتاق بازرگانی ایران، برای حضوری پررنگ اعلام آمادگی کردند، ما هم این آمادگی را داریم تا از نظراتشان استفاده کنیم.
وی ادامه داد: هنوز جمع‌بندی نهایی شکل نگرفته اما به نظرم بتوانیم با رسیدن به یک طرح مشخص برنامه خوبی آماده کنیم، البته باید تاکید شود که کرسی‌ها محدود است و اگر حضور مستقیم ما به عنوان سخنران و ارائه‌دهنده ممکن نشود، حداقل می‌توانیم پیشنهاددهنده باشیم. عملکرد جزیره‌ای، مسئله‌ای را حل نمی‌کند اینجا قدرت مدیریت مهم است که بر روی این موضوع متمرکز شود تا تمامی این ظرفیت‌ها را بتوان کنار یکدیگر قرار داد، این همان دیپلماسی است که باید قوی عمل کنیم.
مدیر عامل صندوق ملی محیط زیست اظهار داشت: آسیب‌های محیط زیستی در سال‌های اخیر باعث ناترازی در حوزه انرژی و کاهش تولید شده است. کاهش تولید، ناشی از ناترازی‌ها از طریق عوامل محیط زیستی، تقریبا ۲۰ درصد از حجم تولید کل کشور بوده، این عدد بزرگی است و به اقتصاد کشور ما آسیب می زند که نشان می‌دهد در این حوزه خوب عمل نکردیم.
وی گفت: اگر محیط زیست با مقوله اقتصاد دیده شود و در نهایت به توسعه پایدار برسیم می توانیم به این نگاه برسیم تصمیماتی که در حوزه محیط زیست گرفته می شود چه اثراتی بر روی اقتصاد و تصمیم‌گیری ما در حوزه اقتصاد و چه اثراتی برای محیط زیست دارد؟ اگر دیر بجنبیم بازارهای صادراتی خود را از دست می‌دهیم، در نظر داشته باشیم صادرات موتور رشد اقتصادی و رشد اقتصادی موتور تولید، تولید نیز موتور اقتصاد یک کشور است که اگر این‌ها متوقف شود معیشت مردم قطعا با خطراتی مواجه خواهد شد.
عبدی زاده تاکید کرد: بر این اساس صندوق ملی محیط زیست در نظر دارد در قالب یک طرح، گزارشی از حمایت‌های مالی و تسهیلاتی از طرح‌های محیط زیستی در حوزه طرح‌های انرژی‌های تجدیدپذیر و کاهش آلودگی هوا ارائه کند، چنانچه سازمان حفاظت محیط زیست در این کنفرانس دارای پاویون باشد، صندوق ملی محیط زیست می‌تواند از این فرصت برای برگزاری جلسات و ملاقات ها، معرفی فعالیت‌ها و توانمندی‌های صندوق با توجه به حضور تعداد زیادی از شرکت‌ها و نهادهای دولتی و خصوصی بهره‌مند شود.